Leikhúsmál - 01.03.1963, Qupperneq 31

GuSrún Ásmundsdóttir og Birgir Brynjólfsson
Brynjólfur Jóhannesson og Helga Valtýsdóttir
maðurinn útí heim að leita gœfunnar. Búið. Meira er það
nú ekki. En það er svo huggulega snoturt og snurfussað.
Manneskjurnar eru svo mannlegar. Einkum eru aðalkarl-
persónurnar eftirminnilegar: Þeir Jónatan gamli og Finn-
björn brotajórnssali. Hrumleiki Jónatans er sannfœrandi,
hvernig hann staglast alltaf ó gamla ólóninu sínu („14.
október er í dag, 14. október var í gœr, 14. október var
í fyrradag, það er alltaf 14. október . . . ."), kalkaður,
blindur, stirður. Eitt fallegasta atriðið þótti mér samtal
hans og Árdísar, þegar þau tala saman hvort um sitt
áfall án þess að sinna hinu. Tvö stef í tvísöng. Brynj-
ólfur Jóhannesson lék Jónatan af sérlegri alúð og sann-
fœringu. Brotajárnssalinn var óglœsilegur elskhugi í stiga,
heldur bjálfalegur ríkisbubbi, sem maður hálfkenndi í
brjósti um, einkum vegna blœbrigðaríkrar túlkunar Gísla
Halldórssonar. Annars hefði maður kannske fengið óbeit
á honum.
Yfirleitt var sýningin öll einkar fáguð. Sennilega kemur
þar til allur sá vinnuháttur, sem á var hafður. Höfundur
hafði flesta leikarana þegar í huga, er hann samdi leik-
ritið. Við samningu naut hann aðstoðar leikstjóra. Á œf-
ingum fengu allir að leggja orð í belg, mörgu var breytt,
er á sviðið kom, margt var umsamið. Þannig breyttist t. d.
3. þáttur sex sinnum. Jafnvel var nýrri persónu bœtt inní,
sem hvarf jafnsnarlega af sjónarsviðinu og hún kom.
Höfundur dregur enga dul á, að árangur hefði aldrei
orðið sá sami, ef Gísla Halldórssonar hefði ekki notið við.
Málið er venjulegt, íslenzkt alþýðumál og sem slíkt
eðlilegt og tilgerðarlaust, en ekki eins forskrúfað einsog
stundum þegar hámenntaðar Islenzkukanónur þýða eða
skrifa og bisa við að vera alþýðlegir í tali. Hér er talað
um stabílítet, frat, apparat, toppmódern og big bissness
jafn blátt áfram einsog um óskabarn þjóðarinnar, ald-
anna jó og úthafsins knörr. Þó þótti mér táningsstelpurn-
ar tala svolítið tilgerðarlegt mál.
Birgir Brynjólfsson lék Láka, pörupiltinn með sálar-
flœkjurnar. Fannst mér hann stundum of flœktur í þœr.
Það var alltaf einhver stjarfur þjáningarsvipur á honum,
sem smitaðist útí leik hans. Þegar hann róaðist náði hann
langbeztu köflunum (frásögnin úr bernskunni). Steindór
Hjörleifsson lék Stíg skósmið og trúarofstœkismann af
alltof miklu ofstœki. Mitt inní hið tiltölulega raunsceja
leikrit með hœfilega raunsœjum persónum og umhverfi
datt hann einsog hrökkáll inní síldartorfu með yfirdrifinn
og farsakenndan leik, comedia del'arte, algjör misskiln-
ingur hjá leikara og leikstjóra.
Kvenpersónurnar eru ekki eins meitlaðar. Áróra spá-
kona er mikil hitamanneskja, en nokkuð hnökrótt í hönd-
um Helgu Valtýsdóttur. Röddin brast stundum, og það
vantaði þann funa, sem talað er um í 3. þœtti, að hún
hafi misst úr augnaráðinu. Bezt þótti mér hún, er hún var
að hella sér yfir rukkarann (Karl Sigurðsson, glettilega
góður I svona aukahlutverki). Árdís er lítil sveitastelpa,
sem kemur í höfuðstaðinn og verður skotin í Láka. Ást,
nœla, tryggðapantur og allt það; heldur lítið spennandi
hlutverk í höndum Guðrúnar Ásmundsdóttur, sem mér
þótti samt gera margt sérlega vel.
En klœðaburður fólksins truflaði mig. Einn þátturinn
gerist í byrjun ágústmánaðar. Þá er Jónatan gamli að
krókna úr kulda á höndunum. Guðmundur Pálsson og
Gísli Halldórsson spássera um innpakkaðir í frökkum í
bak og fyrir, en Róra dólar út um hánótt í fleginni blússu
einni saman án þess að fá hroll, og Láki hleypur á skyrt-
unni með uppbrettar ermar um allan bœ. — En þetta eru
smáatriði. í heild var sýning þessi viðburður. Hin af-
bragðsgóðu leiktjöld Steinþórs Sigurðssonar gerðu og sitt
til þess. Þar var ekta ryð á ekta bárujárni; og ekta harð-
fiskur.
Sem sagt, fulla ferð áfram, Jökull! ólm
27