Fréttablaðið - 12.01.2023, Side 6

0,4 prósent heimilis­
útgjalda fara í fíkniefni.
21,4%
Afborganir
og leiga
8,8%
Rekstur bíla
2,9%
Áfengi
2,1%
Rafmagn
1,0%
Tóbak
1,1%
Vatn
8,2%
Veitinga­
staðir
3,0%
Föt
11%
Matur
0,9%
Heimilistæki
1,1%
Garðvörur og
gæludýr
Svona verjum
við peningunum
Greining Evrópusambandsins
á heimilisútgjöldum sýnir að
Íslendingar verja miklu fé í
húsnæði, bíla, áfengi og veit-
ingastaði. Minna í rafmagn,
vatn, strætó og sígarettur.
kristinnhaukur@frettabladid.is
neytendur Íslendingar eyða mun
stærri hluta tekna sinna á veitinga-
stöðum en aðrir Evrópumenn. Eða
8,2 prósentum á meðan meðal-
tal álfunnar er aðeins 5,3. Þetta
er meðal þess sem kemur fram í
greiningu Evrópusambandsins á
heimilis útgjöldum hvers lands.
Greiningin gerir ekki ráð fyrir
hvað vörur eða þjónusta kostar í
hverju landi eða hverjar meðaltekj-
urnar eru. Aðeins hversu stór hluti
af heimilisútgjöldunum fer í hvaða
flokk, bæði yfirflokk og undirflokk.
Þegar yfirflokkarnir eru skoðaðir
sést að Íslendingar verja rúmum
fjórðungi útgjalda sinna í hús-
næðismál, það er 25,4 prósent. 12,9
prósent fara í mat og drykki (ekki
áfenga), sama hlutfall fer í sam-
göngur, 10,4 prósent í af þreyingu
og menningu, 10,3 prósent í veit-
ingastaði og hótel, 7,4 í aðrar vörur
og þjónustu, 5,8 í húsgögn og inn-
réttingar, 4,2 í vímuefni, 3,7 í föt og
skó, 3,2 í fjarskipti, 2,8 í heilsu og 1
prósent í menntun.
Mikið hefur verið fjallað um
háan húsnæðiskostnað á Íslandi og
kemur því ekki á óvart að Íslending-
ar eyði töluvert stærri hluta tekna
sinna í afborganir og leigu, eða 21,4
prósentum á móti aðeins 17,5 pró-
sentum í Evrópu, nærri 4 prósentum
minna.
Á móti kemur að Íslendingar verja
aðeins 2,1 prósenti í rafmagn og 1,1 í
vatn á meðan hlutföllin í Evrópu eru
4,5 og 2 prósent. Ætla má að þessi
munur sé að aukast í ljósi orku-
krísunnar sem bitnar hart á Evrópu.
Í tölunum sést líka að Íslending-
ar treysta meira á einkabílinn en
almenningssamgöngur. 8,8 prósent
útgjalda fara í rekstur farartækis en
7 prósent í Evrópu. Hins vegar verja
Íslendingar aðeins 0,7 prósentum í
almenningssamgöngur en hlutfallið
er rúmlega tvöfalt í Evrópu, 1,5 pró-
sent.
Önnur samfélagsbreyting sem
sést glögglega er í neyslu tóbaks.
Íslendingar verja aðeins 1 pró-
senti útgjalda í tóbak, þrátt fyrir
hátt tóbaksgjald. Árið 1968 reykti
annar hver fullorðinn Íslendingur
en nú aðeins 7 prósent. Reykingar
eru enn þá útbreiddar í Evrópu, sér-
staklega í suður- og austurhlutanum
og verja Evrópumenn 2 prósentum
sinna útgjalda í tóbak.
Íslendingar verja hins vegar
meiru í áfengi en Evrópubúar, 2,9
prósent heimilisbókhaldsins fara
hér í áfengi samanborið við 1,8
prósent. Þá verja Íslendingar 0,4
prósentum í ólögleg fíkniefni en
ekki eru til tölur frá öllum Evrópu-
löndum um það.
Ellefu prósent útgjalda heimilis-
ins fara í matvöru úr búðum og 1,9 í
óáfenga drykki. Þetta er lægra hlut-
fall en í Evrópu en skýrist líklega að
miklu leyti af því hversu miklu fé
Íslendingar verja á veitingastöðum.
Af öðrum einstökum liðum má
nefna að Íslendingar verja 3 pró-
sentum í fatnað, 3 í síma og net-
þjónustu, 2,2 í hreinlætisvörur, 1,3 í
lyf og heilbrigðisvörur, 1,3 í húsgögn
og teppi, 1,2 í dagblöð, bækur og rit-
föng, 1,1 í tryggingar, 1,1 í garðvörur
og gæludýr, 0,9 í heimilistæki, 0,6
prósentum í skó, 0,6 í borðbúnað, 0,5
í lín, 0,4 í verkfæri og 0,1 í símtæki. n
Íslendingar fara mikið út
að borða en reykja lítið
kristinnhaukur@frettabladid.is
japan Japanska ríkisstjórnin ætlar
að margfalda greiðslur til barna-
fólks á stór-Tókýósvæðinu sem
flytur út á land. Mun hver fjölskylda
sem það gerir fá 1 milljón jena, eða
rúmlega 1 milljón króna, á hvert
barn. Áður var stuðningurinn 300
þúsund.
Ýmsar ástæður eru fyrir þessu.
Meðal annars allt of mikill fólks-
fjöldi og þétt byggð á Tókýósvæð-
inu. Þar búa nú rúmlega 37 milljónir
manna, sem er meira en íbúafjöldi
Úkraínu.
Einnig eru mörg svæði í Japan
þar sem fólksfækkun hefur orðið á
undanförnum áratugum og einkum
hefur ungu fólki fækkað. Öldrun
japönsku þjóðarinnar er þegar
orðið mikið lýðfræðilegt vandamál.
Þetta á sérstaklega við í dreifðari
byggðum landsins. n
Japanir laða barnafjölskyldur út á land
Öldrun þjóðarinnar er mikið vanda-
mál í Japan. Fréttablaðið/Getty
Mathallir hafa sprottið upp eins og gorkúlur og Íslendingar sækja þær grimmt.
Fréttablaðið/SiGtryGGur ari
benediktboas@frettabladid.is
StjórnSýSla Flóttamenn og þeir
sem leita eftir alþjóðlegri vernd
eru vistaðir í mygluðu húsnæði í
Grindavík. Bæjarráðið hótar að
setja dagsektir á stjórnvöld.
„Það eru bæjarráði mikil von-
brigði að Vinnumálastofnun skuli
ekkert hafa gert með afgreiðslu
bæjarstjórnar, sem byggði á lög-
fræðiáliti, um að útleiga hússins
fyrir umsækjendur um alþjóðlega
vernd eða f lóttamenn samræmist
ekki samþykktri notkun hússins
eða deiliskipulagi,“ bókaði bæjar-
ráðið í gær.
Vinnumálastofnun leigir gamla
félagsheimilið Festi fyrir hópana.
Í nýjasta blaði Víkurfrétta segir að
húsnæðið hafi ekki verið í notkun
vegna heilsuspillandi aðstæðna
og myglu. Heilbrigðiseftirlitið hafi
afturkallað rekstrarleyfi hússins.
Vinnumálastofnun segir í bréfi til
bæjarins að Festi sé eina húsnæðið
sem sé fast í hendi til þess að mæta
brýnni húsnæðisþörf. Því þurfi að
taka húsnæðið í notkun í þrátt fyrir
afstöðu heimamanna.
Bæjarráðið hefur falið Bjarna
Rúnari Einarssyni, skipulags- og
byggingarfulltrúa, að óska upp-
lýsinga frá Vinnumálastofnun og
eiganda félagsheimilisins. Skal hann
skoða í kjölfarið hvort tilefni geti
verið til að beita heimildum, meðal
annars dagsektum, en hámark dag-
sekta er 500 þúsund krónur.
Þá er Bjarna einnig falið að upp-
lýsa sýslumann og lögregluyfirvöld
um að starfsemi kunni að vera hafin
þrátt fyrir að rekstrarleyfi hafi ekki
verið gefið út. n
Flóttafólk í mygluðu húsi í Grindavík
Úkraínsk fjölskylda á flótta í Leifsstöð í mars í fyrra. Fréttablaðið/eyþór
kristinnpall@frettabladid.is
Íþróttir Mennta- og barnamála-
ráðherra úthlutaði í gær 450 millj-
ónum til íþróttahreyfingarinnar
vegna tekjutaps af völdum Covid.
Af styrknum fara ríflega 112 millj-
ónir til íþróttafélaga. Fékk ÍBV
langmest, 27,4 milljónir eða nær
fjórðung alls styrksins til félaganna.
Af heildarupphæðinni fara rúm-
lega 260 milljónir til sérsambanda,
tæplega 21 milljón til æskulýðs-
samtaka og tæplega 55 milljónir til
íþróttahéraða á borð við Íþrótta-
bandalag Reykjavíkur.
Þetta var í þriðja og síðasta skiptið
sem ráðuneytið bauð íþróttahreyf-
ingunni styrki til að bæta upp fyrir
tekjutap vegna Covid. Vorið 2020
var einnig úthlutað 450 milljónum
króna og öðrum 300 milljónum í
árslok 2020.
„Nú lýkur mótvægisaðgerðum
stjórnvalda,“ sagði Ásmundur Einar
Daðason, mennta- og barnamála-
ráðherra í yfirlýsingu.
Knattspyrnusamband Ísland fékk
hæsta framlagið að þessu sinni, 110
milljónir, helmingi meira en næsti
styrkþegi sem er Handboltasam-
bandið með 54,7 milljónir króna. n
Fékk fjórðung af styrk til íþróttafélaga
ÍBV fær þrefalt hærri styrk en næsta félag á listanum, Fylkir. Fréttablaði/ernir
helgisteinar@frettabladid.is
þýSkaland Óeirðalögregla byrjaði
í gær að fjarlægja loftslagsaðgerða-
sinna úr bænum Lützerath í vestur-
hluta Þýskalands. Að gerða sinnarnir
hafa mótmælt eyðileggingu þorps-
ins af hálfu þýsks orkufyrirtækis
sem hyggst stækka kolanámu í
grenndinni.
Aðgerðasinnar klifruðu upp í
tré og köstuðu grjóti og skutu flug-
eldum í átt að lögreglu. Sumir þeirra
hafa verið í þorpinu í meira en ár
eftir að síðasti íbúinn flutti á brott.
Þýska ríkisstjórnin segist þurfa
meiri kol til að uppfylla orkuþörf
landsins sem geti ekki lengur reitt
sig á gas frá Rússlandi. Mótmælend-
ur segja hins vegar að hætta hefði átt
notkun kola fyrir löngu í ljósi lofts-
lagsbreytinga.
Orkufyrirtækið RWE hefur samið
við héraðsstjórnina um að tak-
marka stærð námunnar. Uppruna-
lega stóð til að rífa fimm þorp en
hætt var við þær áætlanir. Lützerath
verður að öllum líkindum seinasta
þýska þorpið sem mun víkja fyrir
námavinnslu. n
Aðgerðasinnar reknir á brott úr kolaþorpi í Þýskalandi
Lögreglumenn handtóku mótmæl-
endur í bænum Lützerath í vestur-
hluta Þýskalands. Fréttablaðið/ePa
6 Fréttir 12. janúar 2023 FIMMTUDAGURFréttablaðið