Borgfirðingabók - 01.12.2016, Page 288

288
B O R G F I R Ð I N G A B Ó K 2016
Bls. 135. Litlihver á Reykjum í Lundarreykjadal
Aldrei var vatn úr Litlahver notað til húshitunar.
Hús á Reykjum voru hituð með vatni frá Lúsa-
hver, og er svo enn. Lengi var við lýði hringrásar-
kerfi með forhitara (pottofnar í þró), oft nefnt
eiginþyngdarkerfi. Sumarið 1984 var breytt yfir í
beina hitun (gegnumstreymiskerfi). Einnig var til
1984 nýtt vatn frá Reykjahver (eiginþyngdarkerfi)
til hitunar á efri hæð hússins á Reykjum, sem og
gróður húsa við hverinn. (Björk Ingimundardóttir
skjala vörður í Reykjavík og Ólafur Jóhannesson á Hóli
í Lundarreykjadal).
Björk Ingimundardóttir sendi undirrituðum
að auki þessar upplýsingar haustið 2015 um Litla-
hver: „Litlihver er í raun búinn til af Ingunni [Ing-
unn Daníelsdóttir 1872–1943], ömmu minni
eða Hildi [Hildur Jónsdóttir 1832–1914], lang -
ömmu minni. Hann er í lækjarfarvegi rétt vest-
an við Lúsahver. Þar vætlar heitt vatn úr steini.
Í steininn var klöppuð þró með broddstaf. Hún
var á stærð við mjólkurfötu að mig minnir. Nú
kvað Litlihver hafa verið fylltur af grjóti, því að
hann var talinn hættulegur börnum, sem hlupu
yfir lækjarfarveginn (bakkar nokkuð brattir og
gátu verið hálir) á leið í baðpollinn, sem er fyrir
utan lækinn.“
Bls. 135. Snartarstaðir í Lundarreykjadal
Vinnsluholan er vel fóðruð. Fyrst með 14“ röri
niður á 2 metra dýpi, þá með 10¾“ fóðurröri frá
yfirborði niður á 18,3 metra dýpi og loks með
8⅝” vinnslufóðringu frá yfirborði og 47,9 metra
niður. Báðar fóðringarnar eru steyptar fastar.
Frá fóðringarenda niður á 277 metra var borað
með 7⅞” loftborskrónu en þaðan og í botn með
vatni og 6¾“ tannhjólakrónu. Tvær vatnsæðar
koma inn í holuna. Sú fyrri er á 55–69 metra
dýpi. Hún gefur 2,5 l/sek. í sjálfrennsli af 95,6
°C heitu vatni. Aðalvatnsæðin kemur inn í holuna
fyrir neðan 277 metra dýpi. Hún gefur 100,8 °C
heitt vatn. Sjálfrennsli var um 8,3 l/sek., þegar
hætt var að bora. Efri vatnsæðin kælir vatnið úr
þeirri neðri og hitinn á vatninu við holutopp er
97–99 °C (Hitamælingar í gagnagrunni ÍSOR og
greinar gerð Hjalta Franzsonar jarðfræðings „Jarð-
hitahola SS-5 við Merkimel í landi Snartar staða,
Lundarreykjadalshreppi“). Gamli Lundar reykja-
dals hreppur stóð fyrir lagningu dreifikerfis um
neðri hluta Lundarreykjadals (niðurdalurinn).
Veitan var tekin í notkun árið 1992. Múlakot
tengd ist veitunni fyrir skömmu. Iðunnarstaðir
til heyra ekki veitusvæðinu.
Bls. 135. Englandshver í Lundarreykjadal
Aðeins einn hver – Englandshver – er í landi jarð -
ar innar Englands. Veitusvæðið er innan verð ur
Lunda rreykjadalur (framdalurinn). Hús frá Tungu-
felli fá heitt vatn frá Englandi. Eftir sam ein ingu
sveit arfélaga í Borgarfirði í Borg ar fjarð ar sveit er
vei tan frá Snartarstöðum og Eng landi í eigu og
umsjá Gullbera ehf. (kt. 450698-2619), og hef ur
svo verið frá 1998.
Hins vegar er í landi Englands volg laug, sem
gaf vatnið í gömlu sundlaugina. Hægt var að
snerpa á hita laugarinnar með vatni úr Englands-
hver. (Uppl. Ólafs Jóhannessonar á Hóli í Lund ar reykja-
dal).
Bls. 135. Brautartunga í Lundarreykjadal
Félagsheimili og sundlaug Ungmennafélagsins
Dagrenningar eru á eignarlóð. Tiltekin hitarétt-
indi fylgja með.
Bls. 135–136. Deildartunga
Jón Bragi Eysteinsson (1928–2013) borstjóri var
frá Bræðrabrekku í Bitrufirði.
Bls. 141. Gamla Hálsasveit
Hér hefði með réttu átt að vera í fyrirsögn Hálsa-
sveit. Eins og flestir vita er Hálsahreppur úr sög-
unni, en Hálsasveit er á sínum stað.
Bls. 143. Helgavatn í Þverárhlíð
Björk Ingimundardóttir sendi undirrituðum
þess ar ábendingar haustið 2015 og vorið 2016:
„Þá er ekki rétt, að hitaveita að Örnólfsdal frá
Helga vatni hafi verið lögð yfir Þverá. Örnólfs dal-
ur er norðan árinnar, sem á þessum kafla nefn ist
Örnólfsdalsá. Hins vegar fer hitaveitan að Ás-
bjarnar stöðum og Sleggjulæk yfir ána. Áður fyrr
var talað um Kjarará á Kjarardal. Við svo nefnd
Hnitbjörg, nokkru fyrir framan Örn ólfs dalsbæ,
skiptir áin um nafn og varð að Örn ólfs dalsá.
Þegar Litla-Þverá kom saman við ána, varð úr því
Þverá. Laxveiðimenn hafa ekki mikinn áhuga á
réttum nöfnum og heimamenn fúsir til þess að
éta þetta eftir þeim.“
„Í framhjáhlaupi vil ég nefna, að í landi Hæls í
Flókadal, þaðan sem ég er, er lækur nokkuð langur,
en ekki vatnsmikill. Sex nöfn voru á einstökum
hlut um hans í Hælslandi, það sjöunda bættist
við, þegar hann kom í Skógaland. Lækurinn kall-
ast í Hælslandi: Bungnakeldulækur, Sellækur,
Bugðu lækur, (raunar kalla Hrísamenn þann hluta
Kverk ar læk, en eiga þó ekki land að honum, en
lækj ar korn með upptök í Hrísalandi, sem rennur
í þann læk, kölluðu Hælsmenn Kverkarlæk og svo
öfugt), Syðrilækur, Myllulækur og Djúpilækur.
Þeg ar Skógaland tók við, fékk lækurinn heitið
Skóga lækur.“
Bls. 143. Hitaveita Þverárhlíðar
Bærinn Höll var nefndur Hóll (misritun).
Athugasemdir við greinina Borholur og laugar í Mýra- og
Borgarfjarðarsýslu sem birtist í Borgfirðingabók 2015
ÞORGILS JÓNASSON