Bændablaðið - 03.11.2022, Blaðsíða 10

10 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
FRÉTTIR
ALMANAK HÍ ER KOMIÐ Í VERSLANIR!
HÁSKÓLA ÚTGÁFAN
Hér er að finna yfirlit
um hnetti himingeimsins,
mælieiningar, veðurfar,
stærð og mannfjölda
allra sjálfstæðra ríkja og
tímann í höfuðborgum
þeirra. Af nýju efni má
nefna grein um útþenslu
alheimsins og grein
um lengingu dagsins
eftir vetrarsólhvörf.
Háskólaútgáfan sér um
dreifingu.
www.almanak.is
www.haskolautgafan.is
„Auk dagatals flytur almanakið
margvíslegar upplýsingar,
svo sem um sjávarföll og
gang himintungla. Lýst er
helstu fyrirbærum á himni sem
frá Íslandi sjást, stjörnukort,
áttavitastefnur á Íslandi og
kort sem sýnir helstu tímabelti
heimsins. Yfirlit um hnetti,
mæliei ingar, ve urfar o.fl.
Af nýju efni má nefna grein um
segulstirni en það er óvenjuleg
tegund nifteindastjarna með
mun sterkara se ulsvið
en hinar hefðbundnu
nifteindastjörnur. Segulstirni
eru gjarnan uppsprettur hrina
háorkugeislunar í geimnum.
Í annarri grein er fjallað um
hvaða reikistjarna sólkerfisins
muni að jafnaði vera sú sem
næst er jörðu.“
Samkvæmt tölum Hagstofu
Íslands var kjötframleiðsla í
september 2022 alls 2,6% meiri
en í september á síðasta ári.
Kindakjötsframleiðslan var 4%
meiri og nautakjötsframleiðslan
3% meiri en í fyrra. Framleiðsla
á alifuglakjöti var 5% minni
en í september 2021 en
svínakjötsframleiðslan 1% meiri.
Útungun alifugla til kjötframleiðslu
var 9% meiri en í september í fyrra.
Tölur Hagstofunnar sýna að
framleiðsla á lambakjöti hefur dregist
verulega saman frá því á níunda áratug
síðustu aldar. Framleiðsla á nauta-,
svína- og alifuglakjöti hefur aftur á
móti aukist talsvert og sýnu mest á
alifuglakjöti. Framleiðsla á hrossakjöti
hefur nánast haldist óbreytt. /VH
Kjötframleiðsla síðustu áratuga. Mynd / Hagstofa Ísland
Kjötframleiðsla eykst
bbl.is / facebook / instagram
Landbúnaðarrannsóknir:
Sjálfbærir áburðargjafar
jafngóðir tilbúnum áburði
Eitt af þeim verkefnum sem fékk
stuðning í gegnum þróunarfé
búvörusamninga, nautgripahluta
þeirra, heitir Heygæði við notkun
sjálfbærra áburðargjafa.
Þar er leitað nýrra lausna
í áburðarmálum, en miklar
verðhækkanir á heimsmarkaði
með tilbúinn áburð hefur haft í
för með sér ýmsar áskoranir fyrir
nautgripabændur sérstaklega.
Fyrstu niðurstöður benda til þess að
sjálfbærir áburðargjafar geti verið
jafngóðir og tilbúinn áburður.
Í verkefninu er kannað hversu
góðir sjálfbærir áburðargjafar eru
í raun – hver séu heygæðin þegar
slíkur áburður er notaður. Þannig
felur það í sér mat á efnainnihaldi
heyja sem hefur verið aflað frá landi
sem mismunandi lífrænum áburði
hefur verið borið á; eins og kjötmjöl,
mannaseyra, fiskiseyra, molta,
kúamykja og hænsnaskítur – ýmist
einum og sér eða í blöndum. Blanda
af kúamykju og kjötmjöli skilaði jafn
góðri uppskeru og tilbúinn áburður.
Úrgangur vannýtt auðlind
Um hliðarverkefni er að ræða frá
verkefninu „Sjálfbær áburðar-
framleiðsla – heildstæð nálgun á hring-
rásarhagkerfi“ sem var styrkt af
Markáætlun Rannís árið 2020 og
mun klárast í lok þessa árs. Með
viðbótarstyrknum verður hægt að
gera heyefnagreiningar á öllum
áburðargjöfum og meta áhrif þeirra
á heygæði og steinefnainnihald.
Í greinargerð með umsókninni
um þróunarféð kemur fram að
í dag falli til talsvert magn af
úrgangi sem nýta mætti sem
áburð sem væri skref í áttina
að sjálfbæru hringrásarhagkerfi
landbúnaðarins. Úrgangurinn sé í
flestum tilfellum vannýtt auðlind
sem sé hent, í stað þess að nýta til
verðmætasköpunar. Samvinna er við
nýsköpunarfyrirtækið Atmonia, sem
vinnur nú að þróun á tækjabúnaði
til framleiðslu á köfnunarefnis-
áburði án kolefnisspors, sem gert
er ráð fyrir að geti verið heima á
hverjum bæ.
Jákvæðar niðurstöður
Í greinargerðinni segir að með
nýtingu þessara auðlinda væri hægt
að spara umtalsverðan gjaldeyri sem
væri gott fyrir landbúnað og þjóðina
alla – og hefði jákvæð áhrif til lengri
tíma á ástand og frjósemi jarðvegs.
Landbúnaðarháskóli Íslands
(LbhÍ) er umsóknaraðili um styrkinn
fyrir verkefnið en verkefnisstjóri
er Sigríður Guðbjartsdóttir sem
starfar við LbhÍ og vinnur auk þess
að meistaraverkefni um þetta efni.
Hún segir að fyrstu niðurstöður
bendi til að sjálfbærir áburðargjafar
auk fljótandi ammóníumnítrats
frá Atmonia gefi góða uppskeru,
ekki endilega síðri en ef eingöngu
tilbúinn steinefnaáburður væri
borinn á. „Það er mjög áhugavert
að sjá þessar niðurstöður þar sem
ammóníumnítrati er blandað við
mykjuna, með tilheyrandi sparnaði
á tækjum, olíu, vinnu og umferð á
túnum,“ segir hún.
Kjötmjöl gefur mesta próteinið
„Við erum komin með uppskeru-
mælingar frá 2021 og 2022 og
heyefnainnihald frá árinu 2021
af reitum sem fengu kjötmjöl,
kúamykju og hænsnaskít, kúamykju,
steinefnaáburð og svo engan áburð.
Ef við skoðum gögnin með
sjálfbærum áburðargjöfum, gefur
kúamykja og blöndur hennar
mestu uppskeruna. Kjötmjölið
er hins vegar að gefa mesta
próteinið í heyjunum, þar á eftir
aðrir áburðargjafar og kúamykjan
minnsta próteinið. Við sjáum
breytileika á meltanlegs trénis eftir
áburðargjöfum, ammoníumnítrat
eykur próteinmagn í heyjum og
meltanleiki er hærri við notkun
kúamykju, svo eitthvað sé nefnt.“
Blöndur í stað tilbúins áburðar
Að sögn Sigríðar var einkar
áhugavert að sjá niðurstöður á
þessu ári, að blanda af kúamykju
og kjötmjöli hafi skilað jafn góðri
uppskeru, með og án viðbótar
niturgjafar – og að sú blanda
innihélt nægt magn fosfórs og kalí.
Þó með þeim fyrirvara að kjötmjölið
var borið á að vori, en samkvæmt
reglum þarf að dreifa kjötmjöli fyrir
1. desember til að nýta heyfeng af
túnum sem fóður.
„Það bendir því til að hægt
sé að búa til blöndur úr sjálfbærum
áburðargjöfum í stað steinefna-
áburðar, en það þyrfti að rannsaka
frekar. Það verður mjög áhugavert að
rýna í heyefnagreiningar hjá hinum
sjálfbæru áburðargjöfunum, sjá mun
milli ára, bera saman heildarmagn og
gæði og þar með fá heildstæða mynd
af áhrifum sjálfbærra áburðargjafa á
heygæði,“ segir Sigríður. /smh
Áhrif áburðargjafa á heildarþurrefnisuppskeru. Skammstafanir: H –
Mannaseyra, F – Fiskiseyra, B – Kjötmjöl, C – enginn áburður, Cp – Molta,
CmH – Kúamykja + mannaseyra, CmCp – Kúamykja + molta, CmB – Kúamykja
+ kjötmjöl, CmCh – Kúamykja + hænsnaskítur, M – Steinefnaáburður, Cm
– Kúamykja.
Sigríður Guðbjartsdóttir í felti.
Fyrstu niðurstöður verkefnisins Heygæði við notkun sjálfbærra áburðargjafa, benda til þess að sjálfbærir áburðargjafar
séu ekki síðri en tilbúinn áburður.
Frá árinu 2019 hefur innflutningur
á bæði jurtarjóma og jurtaosti
dregist saman.
Þetta sést ef skoðaðar eru tölur
frá Hagstofu Íslands yfir fjölda
kílóa sem fluttur var inn af vörum
í þessum flokkum.
Á árinu 2019 voru flutt inn 173
tonn af jurtarjóma, 92 tonn árið
2020, 51 tonn árið 2021 og 23 tonn
fyrstu níu mánuði ársins 2022.
Samdrátturinn á hverju ári hefur því
verið í kringum 45-50%.
Þegar skoðaðar eru tölur
yfir aðkeyptan jurtaost sést að
innflutningurinn er kominn niður í
þriðjung af því sem áður var. Árið
2019 komu til landsins 300 tonn, 216
tonn árið 2022, 93 tonn árið 2021 og
í lok september á þessu ári var talan
komin upp í 87 tonn. /ÁL
Minna flutt inn af
jurtaost og -rjóma
Innflutningur á osti og rjóma sem
búinn er til úr jurtaafurðum er orðinn
mun minni en fyrir örfáum árum.
Mynd / Andrew Lancaster