Bændablaðið - 03.11.2022, Blaðsíða 23

23Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
er skráð á hlutabréfamarkaði í
London og er að þróa og byggja
upp vetnis- og ammoníakframleiðslu
með endurnýjanlegri orku, m.a.
í Paragvæ.
Til að framleiða ammoníak
sem dygði á allan íslenska
skipaflotann þyrfti virkjun með
nærri því jafn mikið afl og fæst út
úr Kárahnjúkavirkjun. Það myndi
síðan draga úr losun skipaflotans
sem nemur um 750.000 tonnum af
CO2 á ári.
Skipafélagið Maersk telur
ammoníak mjög álitlegan kost
A.P. Moller - Maersk er einn
samstarfsaðila Copenhagen
Infrastructure Partners (CIP), sem
hefur áform um að reisa stærstu
„grænu“ ammoníaksverksmiðju
Evrópu nærri Esbjerg í Danmörku.
Orkan til framleiðslunnar verður
framleidd með vindmyllum.
Samkvæmt tölum skipafélagsins
Maersk er heildarrekstrarkostnaður
skipafélaga við notkun áðurnefndra
endurnýjanlegra eldsneytistegunda
sagður lægstur með því að nota
ammoníak. Niðurstaða Maers er
að ammoníak sé líklegt til að spila
stórt hlutverk við að komast niður í
núll í losun gróðurhúsalofttegunda
(skipa) 2050.
Aðrar eldsneytistegundir af
þessum toga eins og lífeldsneyti,
sem framleiddar eru að hluta með
jarðefnaeldsneyti, eru þó enn mun
ódýrari en leysa ekki allan vandann
varðandi losun CO2.
Fjöldi fyrirtækja og stofnana
vinna að lausn með notkun
ammoníaks
Í fundaröð Global Marietime Forum
í sumar voru frummælendur frá
Marine & Offshore, Loyd‘s, Samsung
(skipadeild), Castor initiative,
MIN solutions og áburðar- og
ammoníkframleiðandanum YARA.
Allir ræddu þessir frummælendur
um mikilvægi þess að fullmóta
regluverkið svo nota megi ammoníak
sem eldsneyti á skip í framtíðinni.
Tæknilausnir og regluverk er talið
verða tilbúið fyrir lok árs 2024
og skip geti verið komin í notkun
fyrir 2030.
Castor initiative er sameiginlegt
félag í eigu lloyd‘s Register,
Samsung Heavy Industries, MISC/
AET. Það stefnir á að vera tilbúið
með fyrsta ammoníaksknúna
„tvinnorku“ tankskipið til notkunar
síðla árs 2025 og annað snemma á
árinu 2026.
Þá hafa 24 norræn fyrirtæki
og stofnanir snúið bökum saman
um að þróa nýtingu á ammoníaki
sem eldsneyti fyrir ferjur og önnur
farþegaskip.
Wärtsilä smíðar skipavél
fyrir ammoníak
Finnski vélaframleiðandinn Wärtsilä
og skipafyrirtækið Grieg Edge
vinna nú í sameiningu við smíði
á ammoníaksknúnu tankskipi
sem hleypa á af stokkunum 2024.
Verkefnið gengur undir heitinu „The
MS Green Ammonia project „ og er
afrakstur norrænnar samvinnu um
losunarfríar lausnir í skipum. Norski
fjárfestingasjóðurinn Pilot-E leggur
m.a. 46,3 milljónir evra í þetta
verkefni. Þá setti Evrópusambandið
í gegnum Horizon Europe
rannsóknarsjóðinn 10 milljónir
evra fyrr á þessu ári til að flýta
þessari þróunarvinnu Wärtsilä. Er
þar bæði verið að þróa tvígengis- og
fjórgengis ammoníaksvélar í skip.
Wärtsilä kynnti þessi áform
sín í júlí 2020 og hófust tilraunir
við notkun á ammoníaki í fjögurra
strokka breyttri dísilvél í skip í Stord
í Noregi í ársbyrjun 2021.
Verkefni Wärtsilä er komið vel
á veg og hófst tilraunakeyrsla á
fjölorkuvélbúnaði í júní 2021. Með
því að blanda 80% af ammoníaki
saman við dísilolíu minnkaði
kolefnisútblástur vélarinnar um
60%, sem er meira en markmið
IMO (International Maritime
Organization) gengur út á að ná
fyrir árið 2050.
Á næsta ári, 2023, reikna
sérfræðingar Wärtsilä með að vera
komnir með vél fyrir skip sem
getur keyrt á hreinu ammoníaki og
losar þá ekkert CO2. Wärtsilä hefur
líka sýnt fram á góðan árangur af
notkun á vetni og metanóli í slíkum
tilraunum.
Verkefnið skiptir sköpum
í skipaflutningum
„Ammoníak sem eldsneyti er
mjög góður kostur, sérstaklega
fyrir siglingar á úthafinu,“ segir
Hans Anton Tvete, verkefnisstjóri
rannsóknar og þróunar hjá DNV.
Dr. Paolo Sementa og dr. Cinzia
Tornatore hjá CNR (Institute of
Sciences and Technologies for
Sustainable Energy and Mobility)
taka í sama streng í grein á vefsíðu
Wärtsilä.
„Ammoníak er mjög líklegur
arftaki olíunnar til að ná verulegum
árangri í að minnka losun kolefnis
og annarra gróðurhúsalofttegunda
í siglingum. Þetta metnaðarfulla
verkefni mun skipta sköpum
er varðar umhverfisáhrif í
skipaflutningum.“
Vélaframleiðandinn MAN smíðar
vél fyrir ammoníak
Þýski vélaframleiðandinn MAN
vinnur að þróun fjölorku tvígengis-
véla fyrir skip.
Verkefnið hófst 2019 og
markmiðið er að vél sem gengur
fyrir ammoníaki verði tilbúin á
markað snemma árs 2024.
Í kjölfarið er hugmyndin að bjóða
upp á pakka þegar á árinu 2025 sem
miðar að breytingum á dísilvélum
sem þegar eru í notkun svo hægt sé
að brenna í þeim ammoníaki. Einnig
þarf þá að setja upp sérstaka tanka
og búnað til átöppunar á ammoníaki.
Orkuskipti á Íslandi
er risavaxið mál
Af umræðunni í þjóðfélaginu,
jafnvel hjá stjórnmálamönnum sem
vilja láta taka sig alvarlega, mætti
samt ætla að orkuskipti sé lítið sætt
gæluverkefni, sem leysa megi með
huggulegum heimarafstöðvum og
umframorku í raforkukerfinu. Allt
slíkt tal er fjarri veruleikanum.
Raforkuspá orkuspárnefndar
fyrir tímabilið 2021 til 2060 telur að
tvöfalda þurfi raforkuframleiðsluna
á þessu tímabili og ríflega það.
Nýjustu tölur sýna að þessi spá felur
í sér töluvert vanmat.
Líklegra er að auka þurfi
núverandi raforkuframleiðslu úr 20
terawattstundum í 44 terawattstundir
á ári til að halda uppi núverandi
lífskjörum í landinu.
Eitt tonn af olíu inniheldur
11,6 megawattstunda orku
Til að komast að hagkvæmni
hinna ýmsu lausna í mögulegum
orkuskiptum hafa menn reiknað
út samanburðinn við olíuna
sem nú er notuð. Samkvæmt
útlistun verkfræðistofunnar Eflu
inniheldur eitt tonn af olíu um 11,6
megavattstundir (MWh) af orku.
Þegar olían er sett í brunavél um
borð í skipi, skila um 3,5 MWh af
orkunni sér til skrúfunnar til að
knýja skipið áfram.
Til að ná sömu orku til skrúfu, þ.e.
3,5 MWh, með rafmagni. Þyrfti
að hlaða 4,3 MWh af raforku eru
settar inn á rafhlöðu. Orkutapið
við hleðslu rafgeyma og við
afhleðslu er um 0,8 MWh.
Ríflega 8.000 tonna rafhlöðu
þyrfti fyrir 30 daga úthald á
frystitogara
Bein notkun á raforku frá rafgeymum
væri langbesta leiðin ef einungis
er horft á orkutap, en gallinn er
hversu afskaplega léleg orkuþéttni
geymanna er, þ.e. hvað þeir geyma
litla raforku miðað við þyngd 0,5 MJ/
kg til mest 1,5 MJ/kg.
Við núverandi tækni í framleiðslu
rafgeyma þykir ljóst að þessi leið
gengur ekki upp þegar um langt úthald og langar siglingar er að ræða.
Íslenskir frystitogarar eru t.d. að veiðum í allt að mánuð í senn. Sem
dæmi þá vegur 85 kílówattstunda (kWh) rafhlaða í Tesla Model S 544
kg. Það er mjög dýrt í framleiðslu og er samsett úr 7.104 liþíum-jóna
rafhlöðueiningum sem er pakkað í 16 samsettar einingar. Þá vegur 100
kWh rafhlaða (0,1 MWh) í Tesla 625 kg.
Samkvæmt upplýsingum í skýrslu Brims 2021 um sjálfbærni og þróun,
notar ísfisktogari um 239 lítra af olíu að meðaltali til að veiða eitt tonn af
fiski. Í úttekt Fiskifrétta á þessum málum 2021 kemur fram að frystitogarar
geti verið með á bilinu 400 til 700 tonn af olíu í tönkum og noti um 300
til 360 tonn af olíu í 30 daga veiðiferð.
Miðað við tölur frá Tesla, þá þyrfti 43 stykki af 100 kWh rafhlöðum til
að skila raforku sem jafnast á við afl út í skrúfu frá einu tonn af dísilolíu.
Hver rafhlaða vegur 625 kg svo að í heild myndu þær vega tæp 27 tonn.
Ef setja ætti Tesla-rafhlöður um borð í hefðbundinn frystitogara, svo þær
hefðu orku fyrir 30 daga veiðiferð í stað 300 tonna af olíu, þá þyrfti 12.900
rafhlöður sem vega samtals um 8.063 tonn. Sem dæmi, þá eru tveir stærstu
togarar Brims, þeir Akurey og Viðey, rúmlega 1.827 brúttótonn hvor
að stærð. Stærstu togarar Samherja, Björg og Björgúlfur, eru tæplega
2.081 brúttótonn. Ef settar yrðu 12.900 stykki af 625 kg rafhlöðum um
borð í einhvern þeirra er ljóst að sá togari færi trúlega aldrei langt frá
hafnarkantinum.
A.P. Moller - Maersk, sem á og rekur samnefnt skipafélag, er einn samstarfsaðila
Copenhagen Infrastructure Partners (CIP), sem hefur áform um að reisa
stærstu „grænu“ ammoníaksverksmiðju Evrópu nærri Esbjerg í Danmörku.
Finnski vélaframleiðandinn Wärtsilä er kominn vel á veg með þróun á
ammoníaksknúnum vélum í skip. Í grunninn er þar byggt á smíði dísilvéla.
A Wendel ehf.
Tangarhöfða 1, 110 Reykjavík,
S:551 5464 - wendel@wendel.is
www.wendel.is
Hilltip Icestriker 900–1600L
Salt og sanddreifari í tveim
stærðum fyrir stóra pallbíla og
minni vörubíla. Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 380–550L
Salt og sanddreifarari í tveim
stærðum, fyrir minni pallbíla.
Rafdrifinn 12V.
Hilltip Icestriker 600 TR
Rafdrifinn kastdreifari
fyrir dráttarvélar m/öflugum
efnisskömmtunarbúnaði.
Hilltip Snowstriker VP
Fjölplógur fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanlegur í
185–240 cm breidd.
Hilltip Snowstriker SP
Snjótönn fyrir pallbíla, minni
vörubíla og jeppa. Fáanleg í
165–240 cm breidd.
Hilltip Fjölplógur MVP
Fjölplógur fyrir ameríska
pallbíla t.d. RAM 3500,
GMC 3500 og FORD 350.
Vélaframleiðandinn MAN í Þýskalandi veðjar á að ammoníak verð ein af
þeim eldsneytistegundum sem mest verði notaðar fyrir siglingar stórra
skipa á úthafinu.