Bændablaðið - 03.11.2022, Blaðsíða 12

12 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
FRÉTTIR
Fyrir skemmstu tilkynnti Svandís
Svavarsdóttir matvælaráðherra
um ákvörðun sína að leggja til
sameiningu Skógræktarinnar
og Landgræðslunnar í nýrri
stofnun. Landgræðslustjóri telur
ákvörðunina skynsamlega og segir
myndina ekki rétta sem gefin hafi
verið, að allt logi í deilum á milli
starfsmanna stofnananna.
Árni Bragason tók við starfi
landgræðslustjóra árið 2016. Hann
telur mjög skynsamlegt að sameina
þessar stofnanir því samstarf sé mjög
mikið og samlegð á fjölmörgum
sviðum, svo sem ráðgjöf varðandi
landnýtingu og endurheimt
náttúruskóga. „Starfsfólk sem vinnur
að rannsóknum og landupplýsingum
er í miklu samstarfi nú þegar og
fjölmörg tækifæri eru til samstarfs
varðandi fræðslu og verklegar
framkvæmdir. Faglegur ágreiningur
er vissulega fyrir hendi á ákveðnum
sviðum en ekkert sem á að þurfa
að koma í veg fyrir sameiningu,“
segir hann.
Það logar ekki allt í deilum
„Skrif einstaklinga á samfélags­
miðlum, þar sem ofbeldi hefur verið
hótað og lítið gert úr starfi annarra,
hafa gefið þá mynd að allt logi í
deilum á milli stofnananna en svo
er alls ekki,“ segir Árni.
„Með útgáfu sameinaðrar stefnu
fyrir landgræðslu og skógrækt,
er komin framtíðarsýn fyrir
málaflokkinn og fyrir vinnuna
fram undan, hvort sem verður að
sameiningu eða ekki,“ bætir hann við.
Þröstur Eysteinsson tók við starfi
skógræktarstjóra árið 2015. Í viðtali
Þrastar við vefmiðilinn Vísi, eftir
að tilkynnt hafði verið um áformin
um sameininguna, kom fram að
hann teldi að ekki yrði auðvelt
að sameinast, fjölmargar tilraunir
hefðu verið gerðar en ýmislegt
hefði komið í veg fyrir það, eins og
skoðanir fólks, persónulegar erjur
og mismunandi áherslur.
Saga beggja stofnana er löng.
Landgræðslan hét áður Landgræðsla
ríkisins, en var stofnuð sem
Sandgræðsla Íslands árið 1907
og var undir Skógrækt ríkisins til
1914. Skógrækt ríkisins var stofnuð
1908, en varð að Skógræktinni árið
2016 með sameiningu Skógræktar
ríkisins og sex stofnana sem þjónuðu
skógrækt á lögbýlum.
Sameinaða stefnan Líf og land
Sameiningin hefur haft markvissan
aðdraganda á þessu ári, til að
mynda með útgáfu á Líf og land í
ágúst, fyrstu sameinuðu stefnunni í
landgræðslu og skógrækt.
Í rökstuðningi Svandísar fyrir
sameiningunni hefur komið fram að
hún telji að mikill samhljómur sé
með hlutverkum stofnananna eins og
þau eru skilgreind í nýlegum lögum
– og mikil samlegð sé, meðal annars
í ýmsum loftslagsverkefnum.
Skógræktin og Landgræðslan eru
með sextán starfsstöðvar víðs vegar
um landið. Ekki er gert ráð fyrir að
hreyfa við þeim eða staðsetningum
starfsmanna. Virðist stefna ráðherra
vera að efla þær og auka áherslur í
verkefnum sem tengjast landnýtingu.
/smh
Úrgangur landeldisfyrirtækja
er ónýtt auðlind
– Áburðarframleiðsla úr fiskimykju og búfjáráburði áætluð við Þorlákshöfn
Á málþinginu Græn framtíð, sem
haldið var á degi landbúnaðarins
14. október á Hilton Reykjavik
Nordica, flutti Rúnar Þór
Þórarinsson erindi, en hann er
yfirmaður sjálfbærni og ný-
sköpunar hjá Landeldi við
Þorlákshöfn og stjórnarformaður
Landeldissamtaka Íslands (Eldís).
Þar kom fram að stórt verkefni
væri í vinnslu hjá fyrirtækinu, þar sem
markmiðið væri að hefja framleiðslu
á áburði við Þorlákshöfn úr úrgangi
frá öllum landeldisstöðvum á Íslandi
í bland við búfjáráburð.
Erindi Rúnars bar yfirskriftina
Visthæfing landeldis: Fiskúrgangur
í kröftugan áburð. Rúnar sagði að
í marsmánuði árið 2021 hafi farið
af stað vinna innan fyrirtækisins
varðandi það sem nefnt er vist­
hæfing landeldis. Það felur í sér
hámarks nýtingu hráefnis með
endurvinnslukerfi. Um þrepaskipta
lausn væri að ræða þar sem úrgangur
væri endurunninn á vistvænan hátt frá
fulleldi fisks á landi þar sem afurðin
væri kröftugur, umhverfisvænn
og ódýr áburður sem nýtist til
ræktunar í landbúnaði, skógrækt og
við landgræðslu.
Fiskimykja rík af fosfór
Rúnar sagði að magn úrgangs frá
landeldi væri gríðarlegt og gert væri
ráð fyrir að frá fyrirtækinu Landeldi
einu og sér muni magnið verða yfir
40 þúsund tonn árið 2030 – en
þúsundir tonna munu falla til árlega
næstu áratugi.
Hann sagði að með því að
blanda saman mykju frá fiskeldi
og skepnuhaldi yrði áburðurinn
breiðvirkur. Helstu næringarefnin,
kalí, köfnunarefni og fosfór, sem
plöntur þyrftu jafnan til vaxtar og
viðgangs, væru að finna í blandaðri
mykjunni. Fiskimykja, dauður fiskur
og slóg væru afar rík af köfnunarefni
og fosfór. Skepnumykjan sæi svo
áburðinum fyrir kalí og með
vinnslulausnum, sem Landeldi hefur
þegar hannað, mun saltið í lausninni
þynnast niður í tvö til þrjú prósent –
sem sé skaðlaust gróðri.
Mun geta fullnægt
áburðarþörf alls Íslands
Rúnar telur að þetta verkefni geti
uppfyllt áburðarþörf Íslands alls,
flutt hafi verið inn um 56 þúsund
tonn tilbúins áburðar á síðasta
ári – en innan tíu til tólf ára gæti
landsframleiðsla landeldis og
landbúnaðar samanlagt numið 100
þúsundum tonna af áburði árlega.
Gangi samningar, fjármögnun
og samvinna eftir gæti vinnsla
hafist árið 2025 og líklegt sé að
framleiðsla fari strax á fyrsta ári í
15 þúsund tonn.
Áframhaldandi verðhækkanir
á tilbúnum áburði
Verkefnið er að sögn Rúnars brýnt
og komið á tíma, þar sem fosfór­
námur heimsins séu tæmanlegar
auðlindir. Heimsframleiðsla muni
ná hámarki upp úr árinu 2033 og
með viðvarandi flutningsvanda
sé viðbúið að verð haldi áfram að
hækka með tilheyrandi neikvæðum
þjóðfélagslegum áhrifum.
Innflutningur tilbúins áburðar væri
nú þegar að sliga landbúnaðinn og í
raun ógna sjálfstæði landsins. Kína
nemur 24 prósent af fosfór heimsins
úr jörðu og 14 prósent í Rússlandi.
Hann segir að Kína haldi öllu fyrir
sig og Rússar hafi ekki aðgang að
alþjóðlegum mörkuðum.
Áburðarverð á tilbúnum
áburði sé komið í hæstu hæðir
á heimsmörkuðum og því
nauðsynlegt að snúa sér að nýtingu á
næringarefnum úr lífrænum úrgangi,
eins og fiskimykjunni.
Hún væri rík af köfnunarefni en
einnig fosfór, sem væri sérstaklega
verðmætt þegar haft væri í huga hversu
erfitt ástand er á heimsmörkuðum
með áburðarefni. Rússland væri einn
helsti framleiðandi þessa mikilvæga
næringarefnis og þaðan væri nú
enginn útflutningur vegna áhrifa frá
stríðsátökunum í Úkraínu.
Grunnur að nýtingu
næringarefna
Rúnar vitnaði til samstarfsverkefnis
sem Matís heldur utan um og
snýst um að greina magn lífrænna
áburðarefna á Íslandi og tækifæri til
aukinnar nýtingar. Í því verkefni hafi
Landeldi fundið grunn að áætlun um
hvort og hvernig hægt væri að nýta
þessi næringarefni, með samstarfi
landeldisfyrirtækja.
Í kjölfarið fékkst stuðningur úr
opinberum styrkjakerfum til að
hrinda áætluninni í framkvæmd og
loks voru Landeldissamtök Íslands
stofnuð síðasta sumar – sem eru
samtök fiskeldisfyrirtækja í landeldi.
Stórt samstarfsverkefni er
nú í gangi, að sögn Rúnars, um
visthæfingu landeldis á Íslandi. Sótt
hafi verið um 800 milljóna króna
styrkfjárhæð til Evrópusambandsins
til verkefnisins. Markmið þess er að
reisa frumgerð áburðarframleiðslu
með fiskimykju úr blönduðu eldi,
sem yrði staðsett við Þorlákshöfn í
Landnámshólfi. /smh
Kæli- og frystiklefar í öllum
stærðum og gerðum
Margar gerðir af
vélbúnaði fyrir
kæli- og frystiklefa
Mikið úrval af hillum
Járnháls 2 - 110 Reykjavík
Sími 440 - 1800
www.kaelitaekni.is
Kælitækni er leiðandi í sölu
og uppsetningu á kerfum með
náttúrlegum kælimiðlum
Séð yfir uppbyggingu á starfsstöð Landeldis við Þorlákshöfn. Mynd / Aðsend
Góður rómur var gerður að erindi Rúnars Þórs Þórarinssonar á málþinginu.
Sameining Skógræktarinnar og Landgræðslunnar:
Alls engar illdeilur
milli stofnananna
Árni Bragason, landgræðslustjóri.