Bændablaðið - 03.11.2022, Blaðsíða 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. nóvember 2022
Hjónin Árný og Baldvin fluttu á Bakka í
Geiradal í Reykhólahreppi í maí árið 2014 með
40 kindur ásamt lömbum. Síðan þá hafa þau
unnið að því að stækka og bæta fjárstofninn í
um 530 fjár á vetrarfóðrum. Núna eru þau með
féð á Bakka og á nágrannabænum Gautsdal, en
láta sig dreyma um að stækka fjárhúsin heima
til að geta haldið allan bústofninn þar.
Býli: Bakki í Geiradal, Reykhólahreppi.
Ábúendur: Árný Huld Haraldsdóttir og Baldvin
Reyr Smárason.
Fjölskyldustærð (og gæludýra): Hér búum við
ásamt börnunum okkar, Hrafnhildi Söru (2009),
Hafrúnu Magneu (2012) og Smára Hlíðari
(2018). Kolbeinn Óskar (2005), systursonur
Baldvins, er svo hérna sem heimalningur. Nýjustu
„fjölskyldumeðlimirnir“ eru hvolpurinn Alda og
kettlingurinn Rjómi. Nokkrar endur sjá okkur líka
fyrir eggjum.
Stærð jarðar: Um 1.100 hektarar.
Gerð bús og fjöldi búfjár: Sauðfjárbú, en í vetur
verðum við með um 530 fjár á fóðrum.
Hvernig gengur hefðbundinn vinnudagur fyrir
sig á bænum? Yfir veturinn byrjar Baldvin á að
gefa í Gautsdal og á Bakka. Yfir daginn eru svo
alls konar verk unnin í tengslum við búfénaðinn og
dagurinn brotinn upp með hádegismat og kaffitíma.
Um fimmleytið er svo lagt af stað í seinni gjöf og
farin sama leið og um morguninn.
Stundum lýkur vinnudegi um og upp úr
kvöldmatarleytinu, en stundum er haldið áfram að
sinna einhverju skemmtilegu í fjárhúsunum fram
eftir kvöldi. Árný vinnur utan búsins allt árið og
sinnir líka sveitarstjórnarstörfum, en fátt er betra en
að fara í fjárhús til að hreinsa hugann. Í sauðburði,
heyskap og smalamennskum skiptast allir vel á
við öll verk og nýta styrkleika sína til hins ýtrasta.
Skemmtilegustu/leiðinlegustu bústörfin?
Baldvini finnst skemmtilegast að heyja þegar ekkert
er bilað en pottþétt leiðinlegast að flokka kindurnar
eftir ströngum reglum „forstjórans“ fyrir fengitíma.
Árnýju finnst skemmtilegast í sauðburði og vildi
helst að hún þyrfti aldrei að sofa í maí, henni
finnst heldur ekkert leiðinlegt að velta sér upp úr
Fjárvís og plana allt í excel. Kolbeinn er mikill
vinnuþjarkur, tekur þátt í öllu og er meira að segja
kominn í rúninginn. Hrafnhildur elskar að taka á
móti lömbum og hefur gott lag á kindunum. Hafrún
fóstrar lömb sem fæðast líflítil af öllu hjarta og töfrar
ótrúlegustu kindur á sitt band til að fá klapp. Smári
fæddist svo með dálæti af vélum, bílum og öðrum
tækjum og er til í allt þeim tengdum.
Hvernig sjáið þið búskapinn fyrir ykkur á
jörðinni eftir 5 ár? Við sjáum fyrir okkur að
við verðum komin með allt okkar fé heim í nýrri
viðbyggingu við fjárhúsin. Endurbæturnar verði að
mestu leyti búnar, þótt alltaf megi gera betur í dag
en í gær. Fjöldi fjár verði svipaður en vonandi verði
á hverju ári einhverjar framfarir sem megi fagna.
Draumurinn er svo að koma fyrir flottri aðstöðu fyrir
heimavinnslu á meðhöndlun á lamba- og ærkjöti.
Hvað er alltaf til í ísskápnum? Hér eru alltaf til
andaregg – stundum alveg 120 stk. Skinka, ostur,
kokteilsósa og mjólk eru mjög mikilvæg. Líklega er
svo alltaf eitthvað skrítið þar líka eins og bóluefni
eða önnur lyf fyrir sauðfé sem „þarf“ að geyma þar.
Í frystinum er alltaf til lambakjöt og kindahakk.
Hver er vinsælasti maturinn á heimilinu?
Heimilisfólki ber ekki saman um hver sé vinsælasti
maturinn á heimilinu og skal það liggja á milli
hluta að sinni.
Eftirminnilegasta atvikið við bústörfin? Þau eru
nú nokkuð mörg og erfitt að velja eitthvað eitt. Ætli
fyrsti sauðburðurinn renni ekki seint úr minni. Þá
vorum við með 140 gemlinga og fengum að ganga
í gengum allan tilfinningaskalann á hverjum degi.
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Bakki í Geiradal
Við ætlum ekki að finna upp hjólið
í vali á nautakjöti að þessu sinni,
heldur gefum hugmynd að því
hvernig þið getið eldað íslenska
nautalund á einfaldan máta með
góðri kartöflumús og sveppasósu.
Í baráttunni við skammdegið dettur
okkur ekki í hug að spara smjörið
og rjómann. Sem er fullkomið til
að ylja sér við í haustmyrkrinu með
fjölskyldunni eða í góðra vina hópi.
Nautalund er oftast borin fram medium
rare, uppskriftin miðast því við það,
til að ná réttri niðurstöðu er minnt á
nauðsyn þess að nota kjarnhitamæli!
Að gefnu tilefni þá vitum við
mörg dæmi þess að heimakokkar með
græjudellu á lokastigi hafi farið illa
með meyrt kjöt eins og nautalundir
í sous vide eldun. Þær er auðvelt að
elda upp í rétt kjarnhitastig í fínni sous
vide græju, en ef steikin fær of langan
tíma í slíkri eldun veldur niðurstaðan
vonbrigðum. Steikin getur litið fallega
út og liturinn alveg réttur en áferðin líkt
og á kæfu og steikin þurr. Sous vide
tæknin er frábær og við notum hana
mikið við eldun á kjöti sem þarf langa
eldun, en allra síst notum við tæknina
á meyra vöðva.

Heilsteikt nautalund með
kartöflumús og sveppasósu
1 nautalund
2-3 stilkar garðablóðberg
3 hvítlauksrif
3 msk. matarolía
100 g smjör
Sjávarsalt
Svartur pipar
Uppskriftin miðar við 4-6 skammta,
en þá ætti u.þ.b. 1 kg af nautalund að
vera passlegt, ef lundin er stærri er um
að gera að geyma endana í aðra máltíð
og nýta miðjuna úr lundinni í réttinn
okkar. Hreinsið sinar af lundinni, notið
beittan hníf og farið varlega til að nýta
bitann sem best. Saltið lundina vel,
hitið pönnu, hellið matarolíu á og
brúnið lundina vel á öllum hliðum,
kremjið hvítlauksrifin og setjið út á
pönnuna ásamt garðablóðbergi og
smjöri. Brúnið áfram í 2-3 mínútur og
ausið smjörinu yfir lundina á meðan.
Færið lundina yfir á eldfastan bakka,
hellið smjörinu yfir og eldið í ofni á
160 °C upp í 53 °C kjarnhita, takið þá
út, piprið vandlega með nýmuldum
svörtum pipar og látið steikina hvíla
í 15 mín. áður en lundin er skorin.
Athugið að við hvíldina lækkar
yfirborðshitastigið, en kjarnhitinn
hækkar um leið um nokkar gráður
og lokaniðurstaðan á að skila fallegri
medium rare steik.Ath. að eina
100% örugga aðferðin er að nota
kjarnhitamæli!
Kartöflumús
600 g kartöflur
2 dl rjómi
100 g kalt smjör í bitum
Salt
Skrælið kartöflur og setjið í pott
með köldu vatni og sjóðið þar til eru
meyrar, sigtið vatnið frá og maukið
í kartöflupressu eða í gegnum gróft
sigti. Ath. saltið ekki í pottinn, saltið
kemur síðar.
Setjið rjóma í víðan pott og sjóðið
niður um helming, bætið kartöflumauki
við og hrærið vel saman með sleif,
bætið smjörinu saman við og hrærið
þar til það hefur allt bráðnað. Smakkið
til með salti.
Bakaðar rauðrófur með
piparrótarkremi
2-3 ferskar rauðrófur
½ dl majones
½ dl sýrður rjómi
1 tsk. rifin piparrót
1 tsk. sítrónusafi
Salt
Bakið rauðrófur þar til eru meyrar
á 160 °C, kælið, skrælið og skerið í
báta, Blandið öllum hinum hráefnunum
saman og smakkið til með salti. Setjið
ögn af sósunni yfir rauðrófurnar.
Sveppasósa með kastaníusveppum
½ laukur
2 hvítlauksrif
1 kvistur garðablóðberg
2 msk. matarolía
2 msk. sherrý edik
(rauðvíns- eða eplaedik gengur líka)
1 dl hvítvín
30 g smjör
1 box Flúða kjörsveppir
1 box Flúða kastaníusveppir
2 dl nautasoð
(eða vatn og kjötkraftur)
1 dl rjómi
Saxið lauk og hvítlauk og svitið í
potti með olíunni og garðablóðbergi,
þegar laukurinn er orðinn glær og
mjúkur er edikinu bætt við, leyfið því
að sjóða niður og gufa alveg upp. Bætið
hvítvíni í pottinn og sjóðið niður um
helming.
Sigtið og geymið vökvann til hliðar.
Saxið sveppina og steikið í matarolíu
í 2-3 mín., bætið smjörinu í og steikið
áfram þar til sveppirnir eru vel brúnaðir.
Hellið vökvanum yfir ásamt soðinu
og sjóðið í 5 mín. Bætið rjóma við,
smakkið til með salti, pipar og e.t.v.
ögn af ediki.
MATARKRÓKURINN
Heilsteikt nautalund
Hafliði & Halldór
haflidi@icelandiclamb.is