Bændablaðið - 20.10.2022, Blaðsíða 8

8 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
FRÉTTIR
Heimildamynd í vinnslu
um riðuveiki í sauðfé
– Loksins komin jákvæð teikn um að hægt verði að útrýma veikinni
Sem kunnugt er, þá er nú í fullum
gangi verkefni sem gengur út á
að finna verndandi arfgerðir í
sauðfé sem ver það gegn riðusmiti
– og rækta síðan upp stofna um
allt land sem verða ónæmir
gegn þessum vágesti í íslenskri
sauðfjárrækt.
Verkefnið hefur vakið mikla
athygli og nú hafa kvikmynda-
gerðarmennirnir Guðbergur Davíðs-
son og Konráð Gylfason ráðist í
gerð heimildamyndar um riðuveiki
í sauðfé og þetta merka verkefni.
Að sögn Guðbergs kviknaði
hugmyndin að þessari heimilda-
myndagerð þegar tíðindi bárust
frá Þernunesi í Reyðarfirði, að þar
hefði fundist hrúturinn Gimsteinn
með verndandi gen gegn riðuveiki.
Hann hafi áður fylgst með fréttum af
stórfelldum niðurskurði á nokkrum
bæjum í Skagafirði í byrjun árs 2020
og svo einnig á síðasta ári.
Valdið mörgum fjölskyldum
miklum harmi
„Við hugsuðum með okkur þegar
fréttirnar af Gimsteini bárust, að þetta
væri gott efni í heimildamynd. Nú
væru loksins komin jákvæð teikn um
að hægt væri að útrýma veikinni fyrir
fullt og allt og hætta niðurskurði sem
hefur valdið mörgum fjölskyldum
miklum harmi. Þetta yrði sem sagt
söguleg mynd með jákvæðum endi
þar sem saga riðuveiki og baráttunnar
við hana yrðu gerð skil í bland við
persónulegar sögur nokkurra bænda
af niðurskurði og afleiðingum hans,
bæði á búrekstur og fjölskyldulíf,“
segir Guðbergur.
Að sögn Guðbergs er undir-
búningur og handrit að mestu leyti
klárt, en verkefnið bíður eftir svari
frá Kvikmyndasjóði Íslands um
fjármagn. RÚV hafi hins vegar keypt
sýningarrétt ef tekst að framleiða
myndina. „Plan B er til staðar, en
er torsótt og þarf vonandi ekki að
virkja,“ segir Guðbergur spurður
um afdrif myndarinnar berist ekki
styrkur úr Kvikmyndasjóði.
Stöðugur áhugi á málefnum
sauðfjárbænda
„Áhuginn á málefnum sauðfjárbænda
hafa fylgt mér alla tíð síðan ég var
í sveit í mörg ár á sauðfjárbúi í
Ísafjarðardjúpi en við félagarnir
höfum ekki neina beina tengingu
við fólk með bitra reynslu en
hluttekningin er til staðar.
Við höfum tekið upp smávegis
og meðal annars með hrútunum
Steini og Gimsteini á Þernunesi og
auk þess talað við fjölda manns um
hugsanlega þátttöku. Það er mjög
óljóst hvenær Kvikmyndasjóður
svarar en ef hann færi núna eftir
reglunum verður það ekki síðar
en um miðjan nóvember,“ segir
Guðbergur.
Knýjandi spurningar
Heimildamyndagerðin er samvinnu-
verkefni framleiðslufyrirtækjanna
Ljósops og KAM film, en Guðbergur
er í forsvari fyrir Ljósop og Konráð
fyrir KAM film.
Lagt er upp með að myndin verði
60 mínútna löng og muni spanna
sögu riðuveiki á Íslandi, hvernig
hún komst til landsins, baráttan við
hana og um hugsanlega lausn sem
er í sjónmáli.
Þeir Guðbergur og Konráð segja
að nálgunin verði að vissu leyti sú
að setja sig í spor bónda sem fær
fréttir af því að riðuveiki hafi fundist
í fénu hans.
Sýna hvernig hann bregst við
þeim nýju aðstæðum að þurfa að
horfast í augu við það að kindurnar
sem hann og fjölskyldan hefur
verið vakin og sofin yfir verði
felldar. Knýjandi spurningar vakni
í kjölfarið eins og hvað verður svo
í framhaldinu, hvað er til ráða –
hvernig bregst kerfið við?
Þeir segja að kvikmyndagerðin
muni felast í samtölum við bændur
og fjölskyldur sem lent hafa í
niðurskurði. Opinberum aðilum
verður blandað saman við framvindu
sögunnar um riðuveiki á Íslandi með
myndrænni og lifandi framsetningu
á þessu umdeilda efni, sem lifað
hefur með þjóðinni í tæpa eina og
hálfa öld. /smh
Konráð Gylfason stendur fjær en Guðbergur Davíðsson nær.
Kvikmyndatökur hafa farið fram á Þernunesi nú í haust. Hér sést Eyþór
Einarsson frá Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins við lambadóma á bænum,
þegar gripir með hina verndandi arfgerð ARR voru metnir.
Hyggjast hækka gjöld á
umbúðir og heyrúlluplast
Hækkun gjalda á umbúðir og
heyrúlluplast, sem lagðar er
til í frumvarpi fjármála- og
efnahagsráðherra, gæti þýtt mörg
hundruð þúsund króna hækkun
framleiðslukostnaðar fyrir
bændur og matvælaframleiðendur.
Í frumvarpi til laga um breytingu
á ýmsum lögum vegna fjárlaga
fyrir árið 2023 er m.a. gert ráð
fyrir hækkun gjalda á umbúðir og
heyrúlluplasti.
Lögð er til ný gjaldtaka á
umbúðir úr málmi 25 kr./kg. og
umbúðir gerðar úr viði 10 kr./kg.
Auk þess sem lögð er til tvöföldun
og hátt í þreföldun á úrvinnslugjaldi
á umbúðir gerðar úr pappa og
plasti. Þannig fer úrvinnslugjald á
pappaumbúðir úr 22 kr./kg. í 42 kr./
kg. og úrvinnslugjald á plastumbúðir
fer úr 30 kr./kg. í 82 kr./kg.
Í umsögn sinni við frumvarpið
bendir Hilmar Vilberg Gylfason,
lögfræðingur Bændasamtaka
Íslands, á að slík hækkun
muni hafa umtalsverð áhrif á
framleiðslukostnað innlendra
matvælaframleiðenda.
Í frumvarpinu er enn fremur lagt
til að úrvinnslugjald á heyrúlluplast
hækki úr 30 kr./kg í 82 kr./kg en
gegn því leggjast Bændasamtökin.
„Ólíklegt verður að telja að
birgjar geti tekið slíka hækkun
af framlegð vörunnar til að halda
útsöluverði heyrúlluplasts til bænda
óbreyttu. Færist öll hækkunin á
útsöluverð má gera ráð fyrir að, sem
dæmi, meðal kúabú þurfi að greiða
á bilinu 150-200.000 kr. meira fyrir
heyrúlluplast vegna fóðuröflunar á
árinu 2023.“
Skjóti það skökku við þar
sem ríkisstjórnin hafi á þessu
ári brugðist við neyðarástandi í
landbúnaði vegna hækkunar aðfanga
í formi bæði áburðargreiðslna og
spretthópsgreiðslna til bænda til að
mæta auknum útgjöldum.
„Þá hefur ríkisstjórnin skýr
markmið um að tryggja fæðuöryggi
þjóðarinnar m.a. með öflugri
innlendri landbúnaðarframleiðslu
en slíkum markmiðum verður
ekki náð með gjaldtöku á við þá
sem hér er boðuð,“ segir í umsögn
Bændasamtaka Íslands. /ghp
Ef tillögur frumvarpsins ná fram að ganga mun úrvinnslugjald á heyrúlluplasti
hækka úr 30 í 82 kr./kg. Mynd / ghp
Lítið atvinnuleysi á Suðurlandi
Atvinnuleysi á Suðurlandi er nú
1,7 % og minnkaði um 0,3% frá
síðasta mánuði.
Um 300 manns eru í atvinnuleit
á svæðinu sem nær frá Hornafirði
í austri til Helliðsheiðarvirkjunar
í suðri.
Skráð atvinnuleysi á landinu
öllu er 2,8%, því má segja að
atvinnuleysi á Suðurlandi sé með
því lægsta á landinu öllu og er búið
að ná sama jafnvægi og fyrir Covid.
„Það er eitthvað að berast
inn af störfum frá fyrirtækjum
á Suðurlandi en þó mættu vera
fleiri skráningar. Þau störf sem
eru að koma inn eru flest í
ferðaþjónustu, framleiðslugreinum
og þjónustu,“ segir Svava Júlía
Jónsdóttir, forstöðumaður hjá
Vinnumálastofnun á Suðurlandi.
Flóttamönnum fjölgar á svæðinu
Svava Júlía segir að Vinnumála-
stofnun leitist ávallt við að
skapa fjölbreytt atvinnutækifæri
fyrir almenna atvinnuleitendur,
atvinnuleitendur með skerta
starfsgetu og flóttamenn.
Flóttamönnum hefur fjölgað
talsvert á svæðinu og mun sú þróun
halda áfram inn í haustið.
„Við erum við alltaf reiðubúin
í samstarf við atvinnurekendur og
hvetjum þá til að skrá inn starf
hjá okkur í gegnum heimasíðuna
okkar. Ávinningurinn er mikill á
báða bóga.
Atvinnurekandi fær starfsmann,
sem vill leggja sitt af mörkum
og atvinnurekandinn sýnir
samfélagslega ábyrgð, eykur
fjölbreytileika í starfsmannahópnum
og stuðlar að jákvæðari ímynd
fyrirtækis,“ segir Svava Júlía.
/MHH
Svava Júlía Jónsdóttir.
Olíuverslun hefur aukist
Samkvæmt virðisaukaskatt-
skýrslum hefur velta aukist
í flestum atvinnugreinum
undanfarið ár, frá júlí til ágúst
2021 til sömu mánaða 2022.
Í sumum atvinnugreinum var
aukningin þó minni en hækkun
verðlags en vísitala neysluverðs
hækkaði um 10% á þessu tímabili.
Velta jókst um 84% í olíuverslun.
Samkvæmt verslunarskýrslum var
svipað magn eldsneytis flutt inn í
júlí til ágúst 2021 og sömu mánuði
2022 en einingarverð hækkaði mikið
á milli ára. Sömuleiðis má skýra
46% aukningu veltu í framleiðslu
málma með verðhækkunum þar
sem svipað magn var flutt út en
einingarverð hækkaði. Aukningu
veltu í byggingarstarfsemi um 34%
má að einhverju leyti skýra með
auknum umsvifum. Þannig fengu
10% fleiri einstaklingar laun í þessari
atvinnugrein í júlí til ágúst 2022 en
á sama tímabili ári fyrr. /VH