Bændablaðið - 20.10.2022, Side 17

17Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
Heilt Bændablað myndi duga
skammt til að telja upp það sem á
gekk á áratugunum þarna á milli.
Það er verkefni sagnfræðinga að
grúska í þessum kafla íslenskrar
sjávarútvegssögu.
Stóra yfirsjónin í upphafi var
þessi: að skilja ekki eftir opinn
glugga, aðgengi fyrir alla eigendur
auðlindarinnar, aðgengi takmörkum
háð, en samkvæmt almennum
skilningi innan skynsemismarka
og meðalhófs – (haffær bátur,
skipstjórnarréttindi o.s.frv.)
Meirihluti þjóðarinnar er ósáttur
Ég hef áður skrifað um óttann við
frelsið. Einstaka stjórnmálamenn
urðu uppfullir af því að miðin myndu
fyllast af smábátum. Auðvitað gerðist
það aldrei.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að skoðanakannanir meðal
almennings sýna enn í dag, tæpum
fjórum áratugum síðar, að mikill
meirihluti þjóðarinnar er ósáttur
við núverandi stjórnkerfi fiskveiða/
sjávarútvegsstefnu. Þeir sem halda
dauðahaldi í þá skýringu að þetta sé
fyrst og fremst blóðþorsti almennings
eftir hærri veiðigjöldum en útgerðin
borgar í dag ættu að hugsa sinn gang.
Ég hef átt mörg samtöl við fólk sem
ekkert hefur unnið í sjávarútvegi,
en vill að það hafi aðgang að hinni
sameiginlegu auðlind.
Mikið brottkast
Það er nátengt þessu að á furðu
stuttum tíma hefur opinberast hvað
stofnanir ríkisins leggja áherslu á hvað
varðar eftirlit með sjávarútveginum.
Fiskistofa eignaðist nokkra
dróna fyrir ekki svo löngu og í
kjölfarið hefur stofnunin skorið upp
úr um það sem greinarhöfundur
hefur fullyrt til margra ára, að
brottkast á Íslandsmiðum sé
margfalt umfangsmeira en talið
hefur verið. Hvað þá það sem
Hafrannsóknastofnun hefur áætlað
inn í sín stofnstærðarlíkön. Þar á
bæ hefur brottkast verið metið harla
lítið og stöðugt minnkandi, jafnvel
svo lítið að það skipti ekki máli.
Hver einasti kjaftur á vettvangi
veit betur. Í því samhengi er vert að
rifja upp að matvælaráðuneytið (þá
sjávarútvegsráðuneyti) sendi Hafró
fyrirspurn um hvaða áhrif það hefði
á þorskstofninn ef strandveiðibátum
yrði leyft að veiða 1.000 tonnum
meira af þorski er gert hafði verið
ráð fyrir. Þá stóð ekki á svarinu: Það
hefði neikvæð áhrif! Miðað við að
þorskstofninn sé rétt mældur af Hafró
– í kringum 1 milljón tonn, er um að
ræða einn þúsundasta þar af. Mikill
er máttur vísindanna!
Til að bæta gráu ofan á svart kom
fram í kynningu Hafró á aflaráðgjöf
stofnunarinnar fyrir yfirstandandi
fiskveiðiár, að rúmum 13 þúsund
tonnum af þorski hafi verið bætt við
vísindaráðgjöfina í nafni þess sem
kallast „sveiflujöfnun“. Hvaðan í
skrattanum skaut þessu fyrirbrigði
upp í vísindalíkönunum? Er það
hugsanlegur möguleiki að hér sé um
sambræðing pólitíkur og vísinda
að ræða? Taka vísindamenn þátt í
þvílíku rugli? Einhver?
Fyrir stuttu fannst Fiskistofu
tilhlýðilegt að gera opinbert að
smábátasjómenn á strandveiðum
hefðu verið staðnir að því að kasta
fyrir borð blóðguðum fiski. Þetta er
að sjálfsögðu óþolandi athæfi og ekki
nokkur leið að afsaka það.
Á sama tíma gaf Fiskistofa út
að hún hefði „ekki mannskap“ til
að fylgjast með togaraflotanum.
Einmitt það já. Smábátarnir veiða
u.þ.b. 10% af botnfiskaflanum. Datt
Fiskistofu ekki í eitt augnablik í hug
að setja t.d. helming mannaflans í
að fylgjast með þeim hluta flotans
sem veiðir 90% botnfiskaflans og
hinn helminginn á litlu bátana?
Ég hef ítrekað spurt Fiskistofu
hvernig hún hyggist standa
að fiskveiðieftirliti þannig
að jafnræði og meðalhóf ríki
hvað varðar stóra sem smáa.
Svörin hafa verið á þá leið að þetta
sé allt að koma.
Hakka og dæla út
Sagan segir að enginn sé spámaður í
sínu föðurlandi, en ég tek áhættuna:
Drónaeftirlit Fiskistofu með
togaraflotanum verður í besta falli
aumkunarvert. Hvers vegna? Stóran
hluta ársins er myrkur og oft hvasst á
miðunum. Drónar Fiskistofu ráða illa
og ekkert við slíkar aðstæður. Til að
bæta gráu ofan á svart veit Fiskistofa
mætavel að stóru togararnir eru margir
hverjir með sérstakan vélbúnað um
borð til að hakka og dæla út því sem
er óæskilegt til vinnslu.
Ég spurði Fiskistofu fyrir skömmu
hversu mörg stóru togskipanna væru
með slíkan vélbúnað. Svarið var að
Fiskistofa hefði ekki hugmynd um
það. Í alvöru! Sama stofnunin og
lét sig hafa það að birta myndband
af því þegar fjórum lófastórum
tindabikkjum var fleygt aftur úr
dragnótabát! Það mun engu skipta
hvað drónar Fiskistofu ljóstra upp
um. Ekki heldur hagnaðarfréttir og
tilkynningar til Kauphallar Íslands.
Sú tilfinning almennings að hann eigi
sjálfsagðan rétt til að sækja í hina
sameiginlegu auðlind, að uppfylltum
eðlilegum skilyrðum, haggast ekki.
Því fyrr sem ráðamenn átta sig á
þessari staðreynd, því betra.
Arthur Bogason
formaður Landssambands
smábátaeigenda.
Hafrannsóknastofnun leggur til, í
samræmi við varúðarsjónarmið,
að afli rækju í Arnarfirði fiskveiði-
árið 2022/2023 verði ekki meiri
en 242 tonn og að afli rækju í
Ísafjarðardjúpi verði ekki meiri
en 523 tonn.
Stofnvísitala
rækju í Arnar-
firði hækkaði
árið 2022 og var
svipuð og á árunum 2013 til 2015.
Mikið var af ýsu á svæðinu en árin
2020 til 2022 voru vísitölur ýsu þær
hæstu frá árinu 2011.
Stofnvísitala rækju í Ísafjarðar-
djúpi var svipuð og árin 2018-2020
og var yfir viðmiðunarmörkum.
Vísitölur ýsu hafa verið háar frá
árinu 2004. Nánari upplýsingar um
niðurstöður stofnmælingarinnar í
Ísafjarðardjúpi, veiðar og ráðgjöf
má nálgast í tækniskjali. Eldra heiti
á rækjunni sem lifir hér við land
er stóri kampalampi. Rækjan er
dæmigerð kaldsjávartegund og ein
sú langmest veidda í heimi. / VH
Hafrannsóknastofnun:
Veiðar á rækju