Bændablaðið - 20.10.2022, Síða 56

56 Bændablaðið | Fimmtudagur 20. október 2022
Þau hjón, Steina Þorsteinsdóttir og
Reynir Björnsson í Miðdalsgröf,
Steingrímsfirði leyfa hér lesendum
að fá örlitla innsýn í líf sitt.
Reynir er fæddur og uppalinn í
Miðdalsgröf. Árið 1996 reisum við
íbúðarhús á jörðinni og Steina flytur
þá í Miðdalsgröf, 1998 byggjum við
ný 200 kinda hús og rekum búið í
samstarfi við foreldra Reynis þar til
árið 2005 en þá tökum við alveg við
rekstrinum.
Býli: Miðdalsgröf.
Staðsett í sveit: Tungusveit í
Steingrímsfirði.
Ábúendur: Reynir Björnsson og
Steina Þorsteinsdóttir.
Fjölskyldustærð (og gæludýra):
Við eigum 2 dætur, Laufeyju Heiðu
Reynisdóttur og Ólöfu Katrínu
Reynisdóttur, auk bústjórans
Marinós Helga Sigurðssonar sem er
hluti af fjölskyldunni okkar. Hundur
og köttur eru á bænum.
Stærð jarðar? 400 hektarar.
Gerð bús? Sauðfjárbú.
Fjöldi búfjár og tegundir? 360.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Reynir er bóndinn og sinnir öllum
verkum við búið en Steina vinnur
utan bús en styður við sinn mann á
vorin og haustin, auk þess fáum við
ómetanlega hjálp frá fjölskyldu og
vinum haust og vor.
Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin?
Reynir: Skemmtilegustu eru
fjárragið á haustin og sauðburður
að vori en þau leiðinlegustu eru að
gera við ónýtar girðingar.
Steina: Skemmtilegast er fjárragið á
haustin. Þau leiðinlegustu eru þegar
pláss og grindarleysi er farið að segja
til sín á erfiðum vorum.
Hvernig sjáið þið búskapinn
fyrir ykkur á jörðinni eftir fimm
ár? Í svipuðu fari.
Hvað er alltaf til í ísskápnum?
Súrmjólk og rjómi.
Hver er vinsælasti maturinn
á heimilinu? Ærkjöt og
lambahryggur.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Kannski ekki við
bústörfin, en þegar íbúðarhúsið
okkar kom í hlað á
tveimur trailerum
og var dregið yfir
á grunninn með
vírastrekkjurum.

Við skorum á
Guðfinnu og Ágúst,
bændur í Stóra-
Fjarðarhorni í
Strandasýslu að
taka við keflinu!
Með fyrstu haustlægðunum
fylgir löngun í heitan kjarn-
mikinn kósíkost. Klassíska
valið hér á landi er auðvitað hin
íslenska kjötsúpa en soðið kjöt,
borið fram með hrísgrjónum
eða kartöflum og rófum er
draumamatur að hausti.
Auðvitað er hægt að sjóða hvaða
kjöt sem er, en lambaframpartur af
nýslátruðu, svo ekki sé talað um ef
nokkrir rifjabitar slæðast með, er
ansi góð byrjun.
Trixið við gott soðið kjöt er
einmitt það, það er soðið. Það á ekki
að brúna það eða meðhöndla á annan
hátt en að skella því í kalt vatn og
láta suðuna koma upp. Alls ekki taka
það af beinunum þau eru nauðsynleg
til þess að fá rétta áferð á soðið.
Hlutföllin eru sirka svona: Einn
lítri af vatni á móti einu kílói af kjöti
á beini, smá salt, sirka teskeið per
lítra af vatni. Vatnið þarf þó að fljóta
vel yfir kjötið.
Þegar suðan kemur upp fylgir
henni froða sem best er að fleyta
ofan af. Froðan er próteinefni sem
berast úr kjötinu og beinunum en er
ekkert sérstaklega góð á bragðið og
lítur miður fallega út. Senda hana
út í sjó með viðkomu í vaskinum.
Kjötið er þá soðið við vægan hita
í klukkutíma eða svo. Það er tilbúið
þegar það dettur nokkuð auðveldlega
af beininu. Á þessu stigi er hægt að
fara með réttinn í margar áttir, búa
til kæfu eða kjötsúpu. En það er ekki
efni þessa pistils. Við ætlum að gera
úr þessu eiturgult kjöt í karrí og kjöt
í rauðri sósu sem er svo rauð að hún
brennir hornhimnurnar ef ekki er
farið varlega.
Kjötsoðið
Þegar kjötið er soðið er það tekið
úr pottinum og tekið af beinunum.
Beinin fara svo beint aftur út í og
soðið soðið niður um helming. Bæði
til að fá meira bragð en aðallega til
þess að soga kollagen úr beinum.
Kollagenið breytist þá í gelatín
sem er helsta ástæðan fyrir því að
soðið kjöt er svona gott. Ef mikil
fitubrák myndast er æskilegt að
fleyta henni af. Þetta má og er jafn
vel æskilegt að gera fyrr um daginn
eða allt að þremur dögum áður en
rétturinn á að vera borinn á borð. Ef
soðið er kælt safnast fitan fyrir efst
þannig að einfalt er að vippa henni
af. Kælt soðið ætti svo að breytast í
gel ef allt hefur gengið eftir.
Gula þruman
Gult karrí er náttúrlega kryddblanda
djöfulsins. Tekur alla rétti yfir og litar
allt eiturgult. En einhvern veginn
eru allir og amma þeirra, kannski
sérstaklega þær, yfir sig hrifnir af
þessu. Þeir sem á hinn bóginn hafa
létt óþol fyrir óhóflegu magni af
túrmeriki, sem er uppistaðan í gulu
karríi og ástæðan fyrir litnum, geta
þynnt það út með Garam masala. Það
er karríblanda sem býr yfir aðeins
flóknari nótum fyrir bragðlaukana.
En það er önnur saga, nú erum við
að gera kjöt í karrí og það á að vera
svakalega gult.
Sósuna, sem er auðvitað stjarna
kvöldsins, þarf að að baka upp. Það
er gert með hveiti og smjöri eða
svokallaðri smjörbollu. Ein matskeið
af smjöri og ein matskeið af hveiti
þykkir um það bil tvo desilítra af
vökva. Sem þýðir að til að gera hálfan
lítra af sósu, sem er minnsta einingin
sem er ásættanlegt að gera, þarf sirka
tvær og hálfa matskeið af hveiti og
sama magn af smjöri. Bræða saman
í potti þangað til blandan byrjar að
brúnast örlítið. Þá er soðinu bætt
löturhægt út í og hrært stanslaust á
meðan með þeytara. Byrja á einni
slettu, svo tveimur þangað til sósan
er komin saman. Þá er hægt að hella
hraðar.
Gott er að hafa soðið heitt en líka
hægt að skutla bara gelkubbum út í
og láta bráðna saman við. Ef kekkir
myndast er það ekki heimsendir, bara
sigta þá frá í lokin. Má setja örlítið
af mjólk eða rjóma en það þarf
ekki. Smakka til með salti, pipar
og auðvitað karríi. Tvær til þrjár
teskeiðar af því síðastnefnda ættu að
vera feikinóg í hálfan lítra.
Hreinstefnufólk velur svo hvítan
pipar ef það vill ekki svarta punkta
í gulu sósuna sína. Bera fram með
hvítustu hrísgrjónum hússins.
Kjöt í rauðri
Til að gera þennan rétt sem er svo gott
sem bara kjöt í bragðmikilli tómatsósu
er allt gert alveg eins og í karríinu
fram að sósugerðinni. Í staðinn fyrir
að baka hana upp er laukur mýktur
upp úr smjöri eða olíu í potti. Þegar
laukurinn er orðinn mjúkur og farinn
að taka örlítinn lit er tómatpúrru bætt
út í, matskeið eða tveimur. Laukurinn
og púrran steikt saman um stund.
Þá er soði blandað saman við og
sósan smökkuð til með tómatsósu,
hvítlauksdufti, salti og pipar. Sósan á
að vera eins og efnaverksmiðjuslys.
Bæði á litinn og bragðið. Þegar sósan
er orðin ásættanleg er hún þykkt með
sósujafnara eða maismjöli blönduðu
köldu vatni.
Til að þykkja hálfan lítra af vökva
þarf sirka tvær matskeiðar af mjöli
blönduðu í fjórar matskeiðar af vatni
eða nokkrar hristur af jafnara.
Berið fram með kartöflumús – og
til að fá þennan ekta ömmukeim er
best að hún komi úr pakka.
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Miðdalsgröf
MATARKRÓKURINN
Soðið kjöt
Haraldur Jónasson
haradlur@gmail.com
Mynd / Hari
Fjölskyldan í réttum. Íbúðarhúsið á leið í hlað.