Fréttablaðið - 10.03.2023, Blaðsíða 21

Fréttablaðið - 10.03.2023, Blaðsíða 21
Ríkisstjórnin þarf að stíga föst skref og byggja þá brú sem til þarf svo eins konar þjóðarsátt náist. Seðlabankastjóri tilkynnti að finna þyrfti leiðir sem hafa það að mark- miði að aðstoða landsmenn við að auka sparnað sinn. Hefur hann því lagt til að afnumdar verði reglur um verðtryggingu inn- og útlána. Þetta þýðir að heimilt verður að verð- tryggja innlán án tímatakmarkana frá og með fyrsta júní næstkomandi. Fram hefur komið að raunávöxtun á innlánsreikningum í fyrra var nei- kvæð í nánast öllum tilfellum. Fé á verðtryggðum reikningum hélt í við verðbólgu en þegar búið er að taka tillit til fjármagnstekjuskatts er raunávöxtun þeirra líka neikvæð. Þessar reglur eru barn síns tíma og í raun er það ekki eðlilegt að Seðlabankinn hlutist til um hvernig innlán séu í boði á Íslandi. Afnám reglnanna er því jákvætt og tíma- bær aðgerð. Með breytingu á reglum um verðtryggingu er verið að búa til hvata til aukins sparnaðar og fjölga möguleikum á sparnaði. Mark- miðið er því eftir sem áður að auka sparnað og draga úr þenslu í efna- hagskerfinu okkar. Innflutningur og viðskiptahalli Það er halli á vöruviðskiptum, sem skýrist af öf lugri innlendri eftir- spurn. Það hefur m.a. keyrt áfram verðbólguna hér á landi og ljóst er að framhald verði á þeirri þróun. Verðbólgan byrjaði að aukast af miklum krafti fyrir rúmu ári síðan og er nú yfir 10%. Við f lytjum inn Spara og spara, oj bara Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir þingmaður Framsóknar meira en við f lytjum út og mikil eftirspurn er eftir bæði vörum og vinnuafli, sem kyndir undir verð- bólguna og hefur myndað mikla spennu á vinnumarkaði undan- farna mánuði. Verðbólga er merki um mikla innlenda eftirspurn og verðhækk- anir á innfluttum vörum koma ber- sýnilega fram í viðskiptahalla. Of mikil innlend eftirspurn myndar innflutningsverðbólgu hér á landi, sem hefur áhrif á verðlag, vísitölu og þar með verðbólguna. Ljóst er að núverandi verðbólga er að mestu leyti innflutt. Sameina krafta gegn verðbólgu Í kringum árið 1990 var gerð þjóðar- sátt sem tók til allra aðila vinnu- markaðarins og hafði hún það að leiðarljósi að allir settu sér raunhæf markmið um kaupmátt, eyðslu og skynsemi samfélagsins. Ríkisstjórn- in þarf að stíga föst skref og byggja þá brú sem til þarf svo eins konar þjóðarsátt náist. Við þurfum að taka saman höndum, spara meira og eyða minna, en þó á þann hátt að tannhjól samfélagsins stöðvist ekki á meðan. Til þess þurfa almenn- ingur, vinnumarkaðurinn, ríkið og sveitarfélögin að ganga öll saman í takt, svo árangur náist í þessari baráttu. n Húsnæði fyrir f lóttafólk er nánast uppurið eins og rakið hefur verið í fréttum. Í frétt Ríkisútvarpsins 4. mars síðastliðinn er haft eftir Gylfa Þór Þorsteinssyni, aðgerðastjóra móttöku f lóttafólks, að gistiúrræði fyrir f lóttafólk hér á landi verði fullt í þessari viku ef fram heldur sem horfir. Mikil þörf sé á húsnæði sem geti rúmað tuttugu manns og upp úr. Þungur straumur dag hvern Gylfi Þór segir um 50 manns koma til landsins á dag og þegar hafa hátt í 1.000 manns komið til landsins á þessu ári sem þegar er orðið hið þriðja stærsta. Útbúa á gistirými í húsnæði Domus Medica við Egils- götu í Reykjavík fyrir fyrstu nótt f lóttafólks eftir að það kemur hingað til lands. Móttökumiðstöð fyrir f lóttafólk hefur verið starf- rækt í Domus Medica síðasta árið. Gylfi Þór segist í tilvitnaðri frétt bjartsýnn á að hægt verði að finna meira húsnæði fyrir f lóttafólk. Hann tiltekur ekki nánar til hvaða ráða verði gripið. Markaðurinn hreinsaður upp Haft er eftir Gylfa Þór Þorsteins- syni: „Við erum náttúrulega búin að vera að hreinsa upp markaðinn hvað þetta varðar undanfarið ár og þetta er orðið erfiðara. En ég er fullur bjartsýni, við munum ná að vinna þetta með einhverjum hætti. Það eru ýmis ráð sem við höfum sem við getum farið að nýta okkur og við sjáum til hvað gerist.“ Stórfelld umsvif stjórnvalda á húsnæðismarkaði Fram kom nýlega að félagsheimilið Festi í Grindavík hefur verið tekið sem húsnæði fyrir hælisleitendur. Þetta ber með sér að hinir opin- beru aðilar sem hafa með höndum að útvega húsnæði fyrir allan þann fjölda sem hingað leitar erlendis frá séu að verða uppiskroppa með úrræði hafandi sópað upp hús- næðismarkaðinn. Spurningar vakna um athafnir stjórnvalda í húsnæðismálum Hverjir eru þeir opinberu aðilar sem hafa verið athafnasamir á húsnæðismarkaði? Hversu margar íbúðir hafa þeir á sínum snærum, á leigu eða með kaupum? Hversu hratt hefur þessum íbúðum fjölgað á umliðnum árum? Úr því að félagsheimilið Festi í Grindavík var tekið traustataki sem húsnæði má spyrja hvers konar húsnæði annað en íbúðir hefur verið tekið til nota sem búsetuúr- ræði? Hvaða húsnæði ræðir um í þessu efni? Nú þegar úrræði sýnast á þrotum heyrist talað um áform um gámabyggð með umtals- verðum tilkostnaði. Hvaða áform, ef rétt er eftir haft, eru uppi um að nýta f lutningagáma sem íbúðar- húsnæði? Afleiðingar fyrir leigu, íbúðaverð og verðbólgu Þegar ríkisvaldið hefur gerst svo umsvifamikið að því er lýst af þeim sem gerst þekkja að „við erum nátt- úrulega búin að vera að hreinsa upp markaðinn“ verður að spyrja um af leiðingar af þessum stórfelldu aðgerðum. Hver hefur verið þróun leiguverðs íbúða á umliðnum miss- erum og árum og hver er hlutur opinberra aðila í þeirri þróun? Upplýsa þarf um umsvif opin- berra aðila á leigumarkaði í þágu umsækjenda um alþjóðlega vernd sem virðast svo mikil að vöxtum að þau hafi haft áhrif á leiguverð á íslenskum húsnæðismarkaði og fasteignaverð. Hækkun á verði íbúð- arhúsnæðis ratar eins og kunnugt er inn í verðbólgumælingu um farveg hins illræmda húsnæðisliðar vísi- tölu neysluverðs. Sú hækkun leiðir af sér nánast tafarlausa þyngingu á greiðslubyrði. Veit vinstri höndin hvað sú hægri gerir? Ákaft er kallað eftir umbótum af hálfu stjórnvalda í húsnæðismálum sem ratað hafa í ógöngur. Verðbólga hefur magnast vegna lausataka í ríkisfjármálum og launahækkana. Unga fólkið með húsnæðislánin má sligast undir æ þyngri greiðslu- byrði og raunar sýnist vart gerlegt fyrir of marga að eignast fyrstu íbúð. Verkalýðshreyf ing hefur kallað eftir aðgerðum stjórnvalda til úrbóta en svarið felst í aðgerðum sem lýst er í tilvitnaðri frétt en þær hafa hreinsað markaðinn upp til að mæta húsnæðisþörf sem skapast vegna ósjálf bærs innflutnings um galopin landamæri. Þetta eru naum- ast þær aðgerðir sem kallað var eftir. Vel geymt ríkisleyndarmál Kostnaður við hælisleitendakerfið sýnist ríkisleyndarmál. Aðeins er birtur beinn kostnaður að ein- hverju marki en óbeinn kostnaður fæst ekki upp gefinn. Til þessa hefur einkum verið rætt um hinn óbeina kostnað sem skap- ast í heilbrigðis- og menntakerfinu og félagslega kerfinu almennt. En nú sést annars konar kostnaður sem birtist í hækkandi leigu og hækk- andi húsnæðisverði og æ þyngri greiðslubyrði af lánum. Stjórnvöld verða að upplýsa um aðgerðir sínar sem lýst er með orðunum hreinsa upp markaðinn og tef la fram áreiðanlegum upp- lýsingum um áhrif þessa á leigu og húsnæðisverð. Vandinn á rót í stefnu sem lýst er sem mistökum Óbreytt stefna opinna landamæra hefur reynst ósjálf bær á marga vegu. Hún hefur leitt af sér hættu- ástand á landamærum að dómi ríkislögreglustjóra. Flutt er inn eins og eitt bæjarfélag á ári hverju. Vestmannaeyjar í dag. Garða- bær á morgun. Húsnæðisvandinn birtir nýja hlið á þessari stefnu sem nágrannaþjóðir hafa horfið frá og lýsa sem mistökum. Stefnan er með réttu kennd við öfgar enda borin fram af fámennum hópi aðgerðasinna. Á hinum pólitíska vettvangi hafa Píratar og fylgi- tungl úr Samfylkingu og Viðreisn dregið vagninn. Ábyrg stjórnvöld geta ekki staðið áfram fyrir stefnu mistakanna sem fær okkur til að líta út eins og afdalamenn í augum nágrannaþjóða hafandi séð ógöng- urnar sem stefnan kallaði yfir þær. Og okkur. n Hækkun leigu og íbúðaverðs í boði ríkisvaldsins Ólafur Ísleifsson hagfræðingur og fv. alþingismaður FRÉTTABLAÐIÐ SKOÐUN 1310. MARS 2023 FÖSTUDAGUR

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.