Arkitektúr og skipulag - 01.08.1988, Síða 36

SögueYjcin Viðey
Kveikjan að þessum skrifum var reynd-
ar önnur. Það er að segja erindi, sem
Magnús Magnússon frændi okkar á
Bretlandi flutti nýlega á vegum félagsins Minjar
og saga um Víkingasafnið í Jórvík á Englandi.
Magnús hafði sama dag heimsótt Viðey og
skoðað Viðeyjarstofu í endurbyggingu og upp-
gröft húsgrunna frá klausturtímanum.
Magnús velti þarna fyrir sér hvort í Viðey
mætti á einhvern hátt taka mið af Víkingasafn-
inu í Jórvík. Þá rifjaðist það upp, að annar eld-
hugi og hugmyndasmiður, Trausti Valsson
arkitekt, hefði árið 1980 komið með þá
skemmtilegu hugmynd, hvort ekki mætti end-
urreisa gömlu Reykjavík á eiðinu í Viðey, þar
sem því svipaði mjög til kvosarinnar í Reykja-
vík fyrr á öldum. Trausti miðaði hugmyndina
við árið 1801, en frá því ári eru til mjög góðar
teikningar af bænum. Hann lagði til að lóðum
yrði úthlutað „upp á nýtt“ og hægt yrði að nýta
húsin sem sumarhús. Betra gæti þó verið að fá
fyrirtæki til að reisa hvert sitt hús, sem þau
merktu sér með litlum skildi og hefðu svo
vissan forgang um að fá að halda fundi og
vörukynningar úti í Viðey. Með þessu móti
gætu margar hendur unnið létt verk.
Á síðari árum hafa risið garðar víða um lönd,
svokallaðir „theme-parks“, sem ætlað er að
draga að ferðafólk. Mest eru þetta skemmti-
garðar, sem oft eru þó með einhverjum fróð-
leik í bland. Viðey gæti orðið að slíkum garði,
þar sem fróðleikurinn yrði aðalatriðið og þem-
að saga landsins og fornir atvinnuhættir. Er
ekki að efa, að það yrði ungum sem öidnum til
ánægju og um leið verulegt aðdráttarafl fyrir
erlenda ferðamenn. Þyrfti þá að koma til sam-
vinna Þjóðminjasafns og Reykjavíkurborgar,
auk þess sem fjölmargir aöilar aðrir gætu lagt
hönd á plóginn.
Viðey er einstaklega falleg og vel í sveit sett.
Nú þegar hefur verið lagður grunnur að fram-
tíðarnýtingu eyjarinnar með endurbyggingu
Viðeyjarstofu og kirkjunnar. Endurreisn
Reykjavíkur frá 1801 á eiðinu í Viðey er svo
stóra málið, en margt fleira gæti komið til. Við-
ey var löngum þekktust fyrir klaustrið sem þar
var. Miðaldaklaustur þyrfti að endurbyggja
þarna og ef núverandi undirstöður reynast of
nálægt Viðeyjarstofu, þá yrði að byggja það
upp í nokkurri fjarlægð. í endurbyggðu klaustr-
inu ætti að leggja áherslu á menningarlegan
þátt klaustranna í sögu landsins.
Einhvers konar skála á höfuðbóli frá 13., 14.
eða 15. öld mætti einnig reisa, ef hann gæti
borið eitthvert annað svipmót heldur en sögu-
aldarbærinn í Þjórsárdal. Þá mætti koma upp
18. eða 19. aldar býli með útróðravör á suð-
austurhluta eyjarinnar og sveitabýli frá 1920-
1940 með heyvinnuvélum hestaaldar. Ef eitt-
hvað af þeim vélum yrði stundum í notkun og
bætt við helstu húsdýrum gæti komið til greina
að hafa það á vesturhluta Viðeyjar eða á svo-
nefndri Vesturey. Mætti þá einnig gera hlunn-
indum í landbúnaði nokkur skil, svo sem æöar-
varpi og dúntekju, og viðarfjöru með því að
koma nokkrum viðardrumbum fyrir við strönd-
ina. Fyrir austan áðurnefnda vör mætti gera
skútuöldinni skil með skútu við bryggju og
samsvarandi aðstöðu í landi. Við ströndina þar
fyrir norðan lægi síðan aldamótatogari við
bryggju og viðeigandi stakkstæði í landi. Þar
mætti einhver gjarnan sólþurrka saltfisk.
Þegar hér er komið sögu má Ijóst vera, að í
eyna vantar ekkert annað en Árbæjarsafnið til
viðbótar. Sverrir Sch. Thorsteinsson jarð-
fræðingur hefur komið með tillögu í Umhverf-
ismálaráði Reykjavíkur um flutning safnsins út
í Viðey. Vissulega mundi flutningurinn kosta
mikið fé, en hægt væri að standa að honum á
mörgum árum. Safnið mundi einnig stækka
um leið og húsum yrði smám saman bætt við.
Undirritaður hefði ekki á móti því að timbur-
húsin við Lækjartorg, á horni Austurstrætis og
Lækjargötu, yrðu þeirra á meðal.
34