Arkitektúr og skipulag - 01.08.1988, Page 44

ÁFANGAR í ÍSLANDSSKIPULAGI
Sl. vetur komust hugmyndir Trausta Valssonar
um hálendisvegi og hugsanlegan þátt þeirra í
framtíðarskipulagi landsins allmikiö til umræðu í
fjölmiðlunum. Þetta voru þó ekki nýjar hugmyndir
því hann birti þær í frummynd sinni fyrir ellefu ár-
um. Á þeim tíma þóttu þessar hugmyndir mikil út-
ópía, en smám saman hafa þær vanist. Þessi
reynsla bendir á að hugmyndir þurfa „meðgöngu-
tíma” í þjóðfélaginu, og því lengri meðgöngutíma
sem hugmyndirnar eru óvenjulegri. Þetta orsakast
sjálfsagt af því, að ef hugmynd er verulega
óvenjuleg þá stangast hún á við rótgrónar venjur
og skoðanir, - jafnvel skoðanir, sem innrættar
hafa verið þjóðinni þegar á barnsaldri, í skólabók-
um og í kvæðum þjóðskáldanna.
Hrollurinn sem skáldin vöktu með kvæðum eins
og Á Sprengisandi: „þar á reiki er margur óhreinn
andinn” - er okkur öllum sameiginlegur. Af þessu
dæmi sést að hugmyndir sem fara mikið í bága
við viðteknar skoðanir og hugsanamynstur hljóta í
fyrstu að vera taldar miklar útópíur af almenningi.
Reyndar mun flest það sem hönnuðir og skipulags-
menn hafa fram að færa hafa á sér einhvern útó-
pískan blæ ef hugmyndirnar á annað borð ná á
einhvern hátt út yfir endurtekningu á því sem gert
hefur verið áður. Margt af því sem Trausti hefur
sett fram um framtíðarskipan byggðarinnar í land-
inu hefur enn á sér mikinn útópískan blæ. Spurn-
ingin er aftur á móti sú, hvort við verðum ekki enn
að gefa okkur tíma til að melta þær, því ef við lít-
um yfir sögu byggða landsins sjáum við að
byggðamynstrið hefur stöðugt breyst samstiga
breytingum í atvinnuháttum og öðrum forsendum
byggðar í landinu.
Hér á eftir fer listi yfir helstu áfanga í hugmynda-
þróun Trausta Valssonar um íslandsskipulag, og
sést af þeim lista hvernig hugmyndirnar leiðir
hverja af annarri á þessu tímabili.
42