Arkitektúr og skipulag - 01.08.1988, Síða 58

FRÁ SKIPULAGI RÍKISINS
SKIPULAG RÍKISINS SO ÁRA
Fyrstu skipulagslög á íslandi voru sett 27. júní
1921. Eftirlit með framkvæmd þeirra hafði
skipulagsnefnd ríkisins sem stofnuð var sama
ár og skipuð var þremur mönnum, þ.e. vega-
málastjóra Geir Zoéga, húsameistara ríkisins
Guðjóni Samúelssyni og Guðmundi Hannes-
syni prófessor í heilbrigðisfræðum. Meðferð
skipulagsmála breyttist mikið við setningu lag-
anna. Skipulagsnefndin vann bæöi að gerð
skipulagsáætlana og hafði eftirlit með því aö
skipulagi væri framfylgt. Fyrsta staðfesta
skipulagið sem skipulagsnefnd ríkisins gekk
frá var skipulag ísafjarðar árið 1927. Á næstu
árum var unniö mikið starf við skipulagningu
þéttbýlisstaða en samkvæmt lögunum frá 1921
voru allir staðir með 500 íbúa eða fleiri skipu-
lagsskyldir. Stærsta viðfangsefni skipulags-
nefndarinnar var Skipulag Reykjavíkur en það
var fullgert 1927. Það skipulag var að vísu ekki
staöfest en hafði mikil áhrif á mótun bæjarins.
Eftir því sem árin liðu og íbúum þéttbýlisstaða
fjölgaði urðu æ fleiri staðir skipulagsskyldir og
verkefni skipulagsnefndarinnar þannig fleiri.
Stefán Thors skipulagsstjóri ríkissins og Zóphónías Pálsson fv.
skipulagsstjóri sem enn starfar við embættið.
Árið 1938 voru sett ný skipulagslög og með
þeim urðu verulegar breytingar á meðferð
skipulagsmála. Samkvæmt þeim var nefndinni
heimilt að ráða fastan starfsmann sem yrði
framkvæmdarstjóri fyrir störfum hennar. Þar
meö var embætti skipulagsstjóra ríkisins stofn-
að. Jafnframt var nefndinni tryggður sérstakur
tekjustofn. Þá var eftirlitsvald nefndarinnar
aukið og ákvæðum um skipulagsskyldu breytt
þannig að allir staðir með 200 íbúa eða fleiri
urðu skipulagsskyldir. Þá tók vitamálastjóri
sæti kennara í heilbrigðisfræðum í nefndinni. (
staðinn var henni heimilt að kalla til ráðunaut í
heilbrigðismálum.
Hörður Bjarnason fyrsti skipulagsstjori ríkis-
ins.
Fyrsti skipulagsstjóri ríkisins var Hörður
Bjarnason arkitekt og gegndi hann því starfi til
1954. Þá var Zóphónías Pálsson mælingaverk-
fræðingur ráðinn til starfsins og gegndi hann
því til 1985. Það ár tók Stefán Thors arkitekt
við starfi skipulagsstjóra. Fyrstu árin var emb-
ættið til húsa í einu herbergi f Arnarhváli en
flutti síðar í tvö herbergi í Þjóðleikhúsinu. Það-
an flutti starfsemin í skrifstofuhúsnæðið að
Borgartúni 7. (febrúar síðastliönum flutti emb-
ættið að Laugavegi 166. Nú vinna þar 12
starfsmenn auk skipulagsstjóra.
Núgildandi skipulagslög eru frá 1964 (19/1964
með síðari breytingum og viðbótum 25/1972,
42/1974 og 31/1978). Með þeim var stofnun
skipulagstjórnar ríkisins ákveðin. Verkefni
hennar er m.a. að vera opinberum aðilum til
ráðuneytis um allt sem skipulagsmál varðar og
fara með stjórn skipulagsmála eftir því sem
segir í skipulagslögum. Skipulagsstjóri fer síð-
an meö framkvæmdir í skipulagsmálum sam-
kvæmt lögunum.
Þess má geta, að í tilefni af 50 ára afmæli
embættis skipulagsstjóra er nú unnið að gerð
myndbands um skipulagsmál.
Salvör Jónsdóttir
56