Arkitektúr og skipulag - 01.09.1989, Blaðsíða 14

tónlist getur fylgt guðsþjónustunni, kórar geta verið litlir eða
stórir eftir atvikum, með eða án hljómsveitar, leikþættir gætu
jafnvel verið sýndir. Aðrir þættir í starfseminni em unglinga-
starf, útfarir, skímir, félagastarf, AA- samtökin starfa hér og
alls konar fundir em haldnir.
Sp. Og hvernig þurfa svo húsakynnin að vera til að sinna
þessu öllu og hvað þarf arkitekt að vita til að geta teiknað
mannvirki við hæfi? Fyrst og fremst þarf húsnæðið að vera
sveigjanlegt. Margt starfsfólk er hér og þess vegna er stórt
rými fyrir alla þjónustu og fyrirgreiðslu. Bara stjómun
kirkjumiðstöðvarinnar og rekstur hennar krefst nokkurs pláss.
í fastri starfsemi í þessu húsi á sl. vetri störfuðu hér í hverri viku
um 1100 manns. Margir undrast hve notkunin á mörgum
kirkjum er mikil. Arkitekt sem ætlar að teikna kirkjur verður
að vera kunnugur öllu þessu starfi sem þar fer fram; helst þarf
hann að hafa verið þátttakandi í því sjálfur, en það eru ekki
allir, sem þó hafa teiknað kirkjur- ástæðulaust að nefna nöfn.
Sp. Einhver takmörk eru nú fyrir því hvað hægt er að
gera; ákveðin helgi fylgir guðshúsi og einhver takmörk á
því hvað hægt er að leyfa sér að breyta út af hefðbundinni
guðsþjónustu kirkjunnar með alls kyns félagsstarfí, jafnvel
félagslegri þjónustu sem ætti kannski að vera sinnt af
viðkomandi bæjarfélagi. Hvaðerhægtaðgangalangt? Er
nokkur hætta á að hinn hefðbundni þáttur kirkjustarfs-
ins, guðsþjónustan, fari að verða útundan?
Þetta er býsna góð spuming. Þetta hús er ekki byggt sem
almenn félagsmiðstöð fyrirhverfið og verður aldreinægjanlegt
til þess að sinna því hlutverki. Þetta er hús, sem er byggt fyrir
safnaðarstarf og allt sem á að fara hér fram, þarf að vera innan
þess ramma að það sé safnaðarstarf. Kirkjan á nauðsynlega
erindi í ýmsu félagslegu starfi, t.d. í AA- starfi. Aðrar greinar
geta auðvitað farið fram í húsinu og þá er það einkum sóknar-
nefndar að meta það á hverjum tíma. Til dæmis má nefna
leikjanámskeið á vegum Reykjavíkurborgar sem stendur nú
yfir (það má greinilega heyra það inn á skrifstofu sóknarprests-
ins), en borgin fær afnot af húsinu yfir sumartímann þegar hér
er minna um að vera.Sp. Hvað með klúbba: Læons, Rótarí,
o.s.frv? Ekki pláss
.Sp. En er eitthvert grátt svæði? Þeir sem búa í þessu hverfi
eiga húsnæðið og mega notaþað eftir því sem hentar. Sóknar-
nefndin ræður mestu þar um.Sp. Er hugsanlegt að byggja
hús með það fyrir augum að salurinn yrði samnýttur,
þannig að þar færi fram alls konar blönduð starfsemi, t.d.
íþróttir, dansieikir o.þ.h. ásamt guðsþjónustunni?Þetta
hefur verið reynt t.d. í Skotlandi,þar sem miklir fólksflutnin-
gar hafa verið úr sveitum til bæja eins og hér. En það hefur
ekki gefist vel. Við höfum líka reynslu af því þegar við höfðum
guðsþjónustu í skólasölum. Við erum mörg á þeirri línu að
vilja láta kirkjuna fara inn á fleiri þætti mannlífsins, láta
kirkjuna vera virkari í fleiri þáttum, bjóða upp á meira en bara
guðsþjónustuna. Það er sjálfsagt þörf áminning til okkar að
gleymaekkihelginni. Viðverðumaðgætaþess vel aðfaraþar
ekki yfir strikið. Við teljum okkur hér hafa byggt og vera að
byggja húsnæði fyrir safnaðarstarf í sem víðustum skilningi
en ekki eingöngu fyrir hefðbundnar kirkjuathafnir.Sp. Hefur
komið fram gagnrýni á þetta sjónarmið? Nú vill margt fólk
- þeir eldri í söfnuðunum - hafa kirkjuna eins og hún var og
hefur verið um aldir.
í kynningarblaði, sem við gerðum um Seljakirkju, segir:
„Hvað er kirkja?
Margir munu svara þeirri spurningu með því að segja að
kirkja sé hús með einhverju ákveðnu lagi, þá helst turni við
annan gaflinn og krossi þar á. Þannig eru margir góðar
kirkjur, það er rétt. En þeir, sem unnið hafa að undirbúningi
kirkjuhúss fyrir Seljasókn hafa spurt jafnhliða: tilh hvers er
kirkjuhús?” Spurningunni hafaþeir síðan svaraðþannig, að
kirkjubygging séhús, sem nota skalfyrir alls konar trúarlegar
ogfélagslegar þarfirfólks. Kirkjuhús er bygging,þar sem fólk
kemur saman til trúarathafna, svo sem guðsþjónustu,
hjónavígslna, útfara ogþess konar. Enþá sé ekki allt talið,því
til þess að kirkjubygging rísi undir nafni, þurfi þar að vera
rými fyrir ýmiss konar mannbœtandi starfsemi með trúarlegu
staifi. Þar verði að vera viðamikið statffyrir alla aldursflokka,
alla daga vikunnar. Kirkjubygging á að vera „lifandi ”
bygging,þar sem fólk nýtur þess að koma saman og hefur yndi
afþví. Þannig bygging á aðþjónaþörfumfólksins sem á hana
og þáfyrst verði hún Guði til dýrðar.”
Þetta er einmitt kjami málsins. Þama er gengið á hólm við
þetta verkefni.Sp. Hvernig gekk að koma þessum
sjónarmiðum tii safnaðarins? Lögð var fram mikil vinna við
að kynna hugmyndir og skýra þær. Öll viðbrögð vom mjög
jákvæð. Hér býr fólk sem margt er nýbúið að byggja og er vant
að lesa teikningar. Við fengum mikinn meðbyr. Og flestir
voru jákvæðir. Nær allir, sem hingað komu til að ræða um
kirkjuna, hafa verið jákvæðir um gerð hennar. Að sjálfsögðu
heyrðust aðrar raddir. Sumir vilja láta byggja „mini” útgáfu af
dómkirkjunni. Mjög víða út um land má sjá áhrif frá
dómkirkjunni. Við urðum auðvitað vör við þessa gagnrýni, en
ekki víða. Sp. Nú er Seljasókn fjölmenn. Er söfnuðurinn of
stór fyrir bygginguna? Fremur tel ég að starfsmenn séu of
fáir. Einn prestur er allt of lítið. Landslög segja að hámark á
prest sé 4000 manns, en í Seljasókn eru yfir 9000 manns. I raun
ráðum við ekki við miklu meira en neyðarþjónustu eins og
starfsemi er háttað í dag. Seljahverfið erein landfræðileg heild
og það liggur beint við að það sé ein sókn en það þyrfti að auka
þjónustuna við söfnuðinn.Þetta er ekki stór bygging. Við
fengum gagnrýni í upphafi að hún væri of stór, en við gerðum
könnun á því. I ljós kom að nýlegar kirkjur á
höfuðborgarsvæðinu voru á bilinu 800 til 1400 fermetrar að
stærð og að 3 til 12 íbúar voru um hvem fermetra.
Kirkjumiðstöðin hérverður 1140fermetrarogmunu verðaum
8 íbúar á hvem fermetra. Sp. Hvað með framtíðina?
Söfnuðurinn verður að horfast í augu við breytinguna á hverj-
um tíma, því mannlífið er jú alltaf að breytast og það þarf ekki
einu sinni breytingar á aldursskiptingu íbúanna til þess að
þarfimar verði aðrar. Það kallar á okkur kirkjulega starfsmenn
að vera sveigjanlegir og ganga inn í þarfimar. Kirkjubygging
okkar er einmitt hönnuð með þetta í huga, að við getum haft
svo fjölbreytta möguleika. Við emm með stóra og litla sali,
sem gefa möguleika á fjölbreyttri starfsemi. Astæðan fyrir að
við byggjum í álmum er sú að vilja taka í notkun hluta byggin-
garinnar áður en hún er fullgerð. Þegar allt er fullbyggt getur
margt verið í gangi í einu án þess að einn tmfli annan. Ef allt
væri undir einu þaki væri hætta á að eitt tmflaði annað, en með
þessu fyrirkomulagi teljum við að í þessu húsi séu mörg híbýli.
- Þökk fyrir spjallið. ■
12
ARKITEKTÚR OG SKIPULAG