Arkitektúr og skipulag - 01.09.1989, Blaðsíða 38

Formþróun íslenska kirkjuhússins
Höf: Sr. Gunnar Kristjánsson.
JíX o
KIRKJUM hefur sjaldan verið valinn staður af handahófi hér
á landi. Oftast hafa menn látið staðarfegurð og hagkvæmni
fara saman. Hér var ekki þorpum til að dreifa fyrr en á þessari
öld. Þess vegna voru kirkjumar sveitakirkjur að undan-
skildum dómkirkjunum. Erlendis var kirkjan yfirleitt reist við
markaðstorgið eins og ráðhúsið. Hér var ekki um slíkt að ræða
fyrr en skipuleg byggð tók að myndast í Reykjavík.
Kristindómurinn á Islandi mótaðist af heimilisguðrækni miklu
frekar en af kirkjulegri guðrækni eins og víðast hvar annars
staðar. Það sýnam.a. allarþærhúspostillur semprentaðarhafa
verið hér á landi. Þetta hefur haft sín áhrif á þróun
kirkjuhússins.Sveitakirkjumar vom hver annarri líkar. Hvort
sem þær vom gerðar úr torfi eða timbri þá vom þær hver
annarri líkar í formi. Það gilti einnig fyrir steinhlöðnu kirkjur-
nar frá 18. öld. Algengasta gerðin var í stuttu máli þannig, að
sönghúsið var því sem næst þriðjungur af heildarflatarmáli
kirkjunnar en framkirkja tveir þriðju hlutar. Forkirkja var
sjaldnast og ekki fyrirferðarmikil þar sem hún var. Yfirleitt
vorukirkjurþessarundireinuformþþ.e.a.s. sönghúsið(kórinn)
var hvorki þrengra né lægra en kirkjan að öðm leyti. Þær hafa
36
ARKITEKTÚR OG SKIPULAG