Arkitektúr og skipulag - 01.03.1990, Side 83

Reston og Cólumbía, nýir
bœir í Bandaríkjunum
CÓLUMBÍA
Afrek byggingafyrirtækisins Rouse Company urðu
oft á vegi okkar í ferðinni í Baltimore og Boston og í
Phíladelphíu og New York, eins og rakið var í fyrri grein.
Viðamesta framtak fyrirtækisins er þó líklega bygging
bæjarins Cólumbíu í Marylandfylki milli Washington og
Baltimore.
Hvatinn að byggingu borgarinnar er sprottinn úr
hugarheimi James W. Rouse, eiganda Rouse Company. Af
ádrepu sem hann flutti um bandarískar borgir árið 1966 má
skilja að Cólumbía sé svar hans við ómarkvissri og oft
tilviljunarkenndri uppbyggingu þeirra.
Staðarvalið markaðist af þörf fyrir stórt óbyggt land
Skematískt kort af Cólumbíu.
Þessi grein fjallar um
Reston og Cólumbíu, tvo nýja bœi nálœgt
Washington, sem skipulagsnefnd
Reykjavíkur heimsótti á ferð sinni til
Bandaríkjanna í apríl á síðasta ári. Þeir eru báðir
framtak athafnamanna sem vildu byggja fyrimyndarbœ
eftir sínu höfði. Fyrirmyndarbæir eru líklega síungt
markmið og flestir eru þeir tilraun til að
gefa svar við vandamálum samtímans.
Svo er einnig um Reston og Cólumbíu en þeirra
svör eru tœpast endanleg eða
altœk,frekar en fyrirmyndarbœja
fyrri tíma, en engu að síður
áhugaverð.
nálægt þéttbýlu svæði þar sem horfur voru á enn frekari
fólksfjölgun. Landið varð einnig að vera falt á hinum frjálsa
markaði. Alls keypti fyrirtækið um 140 eignir, allt
landbúnaðarland, samtals um 5600 hektara. Til samanburðar
má geta þess að land Reykjavíkur vestan Elliðaáa er tæpir 2000
hektarar.
Fyrsta landið keyptu þeir um mitt ár 1962 en
framkvæmdir hófust þó ekki fyrr en yfirvöld í Howard- héraði
höfðu samþykkt landnotkun og nýtingu fyrir nýjan bæ (new
town zoning) árið 1965. Fyrstu íbúamir fluttu inn á miðju ári
1967 og var reiknað með að bærinn byggðist upp á 15 árum.
í Cólumbíu fullbyggðri munu búa um 110 þúsund manns.
Fyrsta áætlun hljóðaði upp á um 100 þúsund manna bæ svo að
hægt væri að standa við gefin loforð um þjónustu, atvinnu og
arðsemi af framkvæmdum. Ibúafjöldinn var um tíundi hluti
þess fjölda sem áætlað var að vildi setjast að á svæðinu milli
Washington og Baltimore næstu 15 árin eftir að framkvæmdir
hæfust.
Framtakið átti að höfða til þess hluta markaðarins sem
hefði trausta fjárhagsafkomu og hefði hug á að setjast að á
þessum slóðum á þeim tíma sem Cólumbía væri í byggingu.
Snemma í skipulagsvinnunni var skipuð nefnd 14
sérfræðinga á sviði menntamála, heilbrigðismála, útivist-
armála, hagfræði, félagsfræði, sálfræði og samgangna, sem
um síðir gerði forsögn að skipulagi bæjarins. í eftirmála að
skipulagi Cólumbíu er einmitt lögð áhersla á góða reynslu af
þverfaglegum undirbúningi. Þar segir einnig að undirbúning-
ur eigi að skila skýrt mótuðum almennum markmiðum sem
eigi að fylgja eftir af einurð. Það eigi þó ekki að líta á
skipulagið sem endanlegt, það verði að vera móttækilegt fyrir
þær breytingar sem reynslan leiðir af sér. Skipulag samfélags
og mótun umhverfis verða að fylgjast að.
Þrjú meginmarkmið voru lögð til grundvallar skipulagi
Cólumbíu: 1. Að skapa samfélag og umhverfi í þágu fólksins
oghlúaþannigaðmannlífinuþar. 2. Að varðveita og auka
81