AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1998, Blaðsíða 16

Útivistarsvæði Reykjavíkur.
"x
Grænar æðar, stofn- og tengistígar í Reykjavík.
Reykjavík byggðist til að mynda upp á holtum og
ásum en inn á milli voru skilin eftir stór opin svæði
sem voru óbyggileg, s.s. mýri eða hraun eða alltof
gott beitarland til að spandera undir byggð.
Reykjavík býr því annars vegar yfir stórum opnum
svæðum og landrými fyrir nýja byggð hefur verið
nóg og þrýstingur á opin svæði vegna þéttingar
byggðar ekki mikill. Afleiðingin er hins vegar sú að
byggðamynstur Reykjavíkur er örugglega eitt það
dreifðasta í heimi. Útivistarsvæði Reykjavíkur eru
því um margt ólík hefðbundnum borgargörðum
erlendis og tengingar þeirra á milli langt frá breið-
strætum Olmsteds. Engu að síður á hugmynda-
fræðin um grænan vef ágætlega við heildarskipu-
lag útivistarsvæða fyrir Reykjavík.
Þemahefti Aðalskipulags Reykjavíkur 1996-2016
um umhverfi og útivist sem kom út í vor byggist á
þessum grunni. Skipulagið var unnið í kjölfar ítar-
legra úttekta á opnum svæðum borgarinnar, s.s.
náttúrufari, dýralífi, fornminjum, landslagi og gildi
einstakra svæða til fræðslu og útivistar. Skipulagið
miðaði því ekki eingöngu að því að tengja opin
svæði saman. Það hefur takmarkað gildi eitt og
sér. Seinni ár hafa viðbrögð skipulagsyfirvalda við
vaxandi umhverfisvakningu almennings einkennst
af hugmyndum um sjálfbæra þróun samfélagsins
þar sem þörfum dagsins í dag er mætt án þess að
spilla fyrir komandi kynslóðum. í þessu samhengi
er m.a. litið á opin svæði sem andrými borgarinnar
sem nauðsynlegt er að viðhalda sem slíkum með
ýmsum aðgerðum. Skipulaginu er því einnig ætlað
að mæta þörfum samfélagsins til útivistar og að
vernda merkar náttúru- og mannvistarminjar innan
borgarmarkanna og að vera liður í sjálfbærri þróun
samfélagsins.
Skipulagsforsendurnar eru í megindráttum fimm:
í fyrsta lagi byggist skipulagið að forminu til á stóru
óbyggðu svæðunum sem náttúran hefur mótað í
árþúsundir, þ.e. strandlengjunni, jökulsorfnum döl-
um, ám og vötnum. Þessi svæði skipta borginni
upp í afmarkaðar og skiljanlegar einingar um leið
og þau gera borgarbúum auðveldara að skynja
sitt nánasta umhverfi. Skipulagið nær jafnt til nátt-
úrlegra svæða eins og Elliðaárdals sem og mann-
gerðra svæða eins og Laugardals. Miðborgin og
helstu gönguleiðir hennar eru einnig hluti af skipu-
laginu þar sem miðborgin hefur mikið aðdráttarafl
til fjölbreyttrar útivistar.
í öðru lagi byggist skipulagið á hugmyndinni um
einskonar grænar æðar sem þræða og tengja
saman helstu útivistarsvæði borgarinnar. Kostirnir
felast í auknum möguleikum á auðveldum göngu-
og hjólreiðatengslum á milli svæðanna. Þessu er
náð fram með gerð stofnstíga um borgina sem
taka mið af almennum ferðakröfum og liggja þann-
ig í landi að auðvelt er að ferðast eftir þeim, t.d. á
milli heimila, skóla og vinnustaða. Þar sem stíg-
arnir liggja um þétta byggð er lögð áhersla á gróð-
ursetningu og gönguvænt umhverfi til að styrkja
grænt yfirbragð þessara leiða.
í þriðja lagi byggist skipulagið á því að samræma
fjölbreytta notkun á einstökum útivistarsvæðum
annars vegar og verndun viðkvæmrar náttúru hins
vegar. Þannig þarf að búa í haginn fyrir fjölbreytta
aðstöðu til útivistar samhliða því að vernda einstök
náttúrufyrirbæri og mannvistarminjar sem eru ein-
mitt hvað sýnilegastar á opnum svæðum.
í fjórða lagi miðar skipulagið að því að tengja opin
svæði innan byggðar við útmörk og heiðar borg-
arinnar. Gott dæmi um slíka tengingu eru útivist-
arsvæðin sem mynda samfellda landslagsheild á
milli Skerjafjarðar og Heiðmerkur. Fleiri slíkar
tengingar eru í borginni. Heiðarnar sem umlykja
14