AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1998, Page 54

iö væri hæg og takmörkuð. Útkoman var aö 72%
almennings keyrðu einir í bíl, 14% hjóluðu og 14%
gengu, en enginn deildi bíl með öðrum.
Með vísun í efnahagslegar forsendur, þá koma
nýbyggðir vel út í samanburði við eldri byggðir
varðandi viðhald-og grundvallarfjárfestingu (infra-
structure), en þær koma illa út þar sem yfirleitt er
langt til vinnu og þjónustu og þar af leiðandi meiri
ferðakostnaður og mengun við daglegar ferðir og
ekki vistvænt byggðarmunstur.
í félagslega þættinum koma nýbyggðir vel út þar
sem íbúðarkaup eru auðveldari. Aftur á móti koma
eldri byggðir betur út úr því er tengist því að
tilheyra ákveðnu samfélagi/hverfi, þá var stutt
aðgengi í menningarlega afþreyingu, verslun og
þjónustu. Einnig hafa eldri byggðir haldið stað-
bundnu landslagi meira ósnortnu og stuttar vega-
lengdir til vinnu, sem aftur leiðir til minni bílaferða,
minni mengunar og vistvænni byggðarkjarna.
Hönnunarlegar forsendur í nýbyggðum koma oft
ekki vel til skila. Form gatna, læsileiki byggðar,
arkitektúr og tilfinning fyrir samfélagi voru til stað-
ar í eldri byggðum, en þessir þættir voru óljósir í
nýbyggðum.
Astæður sem fólk taldi upp fyrir að flytja í hverfið
voru í flestum tilvikum þær að um tilviljun hafi verið
að ræða, vegna hagstæðra íbúðarkaupa, einu
lóðirnar í nágrenni Reykjavíkur eða vegna ná-
lægðar við náttúrlegt umhverfi.
Allir í úrtakinu fóru í vinnu í miðbæ Reykjavíkur
(svæði 108 eða 101), þeir keyrðu um 10-20 km
aðra leið sem tók um það bil 15-25 mínútur. Helm-
ingur úrtaksins gat hugsað sér fjarvinnu (tele-
commuting) að heiman með tölvutækni, en hinn
ekki. En því er spáð í framtíðinn, að fjarvinna
heima við aukist á öld upplýsingatækninnar.
Svo virðist sem leikskólar, barnaskólar og smáar
matvöruverslanir séu staðsettar hagkvæmlega í
nýjum hverfum, eins var almenn ánægja með
stíga og útivistarsvæði. Það sem íbúum fannst
vanta voru almenningsrými (public urban space),
gróður og þó nokkuð mörgum fannst arkitektúrinn
óaðlaðandi. Flestir voru þó ánægðir með að búa í
hverfinu sínu, sem er ekki furða þar sem þeir kusu
að flytja þangað.
Það eru allmargir þættir sem skilja á milli ný- og
eldri byggða. Spurning nú er hins vegar sú hvort
og hvaða jákvæða þætti við getum sem hönnuðir
notfært okkur og lagað að okkar tímum en jafn-
framt haldið nútímastöðlum.
Ef þessu stefnuleysi í mótun umhverfis verður
haldið áfram, þá munum við áfram búa til enn fleiri
vindgöng og „einskis manns lönd“ (no-mans land)
meðfram götum og slaufum. Einnig byggja áfram
götur og göturými án gangandi fólks og án sam-
hengis við samfélagið. Staði þar sem húsin hafa
engin sérkenni og gætu verið staðsett hvar sem er
í heiminum en tilheyra hvergi. Það er vantar til-
finningu fyrir að vera á sérstökum stað og tilheyra
íslensku samfélagi.
NIÐURSTAÐA RITGERÐARINNAR VAR:
Einkennandi fyrir meirihluta nýbyggða er svefn-
bæjartilfinning (dormitory towns), þar sem byggð-
arkjarnar eru byggðir næstum einungis til þess að
sofa í. Vinna, almenn þjónusta og menningarleg
afþreying eru staðsettar á öðru svæði og þangað
er keyrt í bíl. Svefnbærinn svokallaði er bandarískt
afsprengi af „suburban sprawl“.
Ekki er hægt að mæla með því að þeirri tegund
skipulagsvinnu verði haldið að taka teóríur frá
öðrum löndum, þar sem ríkir allt annað veðurfar
og annað náttúrufar en er á íslandi og þær síðan
„límdar" á landið án þess að betrumbæta veru-
lega.
52