AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.04.1999, Side 34

STOÐUGREINING
Þrátt fyrir að áhrif Hvalfjarðarganganna séu
mjög afgerandi verður ekki framhjá því litið að
ýmislegt annað er að gerast í umhverfi Borgar-
fjarðar sem taka verður tillit til. Aukinn áhugi fólks
á tómstundum og afþreyingu gefur t.a.m. ný tæki-
færi í ferðaþjónustu. Stóriðjustefna stjórnvalda og
endurskoðun á opinberum rekstri hefur bein áhrif
á efnahag og starfstækifæri á landssvæðinu;
þessar stjórnvaldsákvarðanir hafa einnig áhrif á
ferðamál og búsetuskilyrði í víðari merkingu á
landssvæðunum. Einföldun stjórnsýslu á sveita-
stjórnastigi og sameining sveitarfélaga auðveldar
ákvarðanir og samhæfingu aðgerða heimafólks.
Alþjóðavæðing atvinnulífsins og viðskiptasam-
ningar við aðrar þjóðir skapa nýja samkeppni á
heimamarkaðnum, en opnar jafnframt möguleika
á erlendum mörkuðum.
Þessar ytri breytingar verða ekki greindar til hlít-
ar án þess að bera þær saman við heimaað-
stæður á hverju svæði. Þetta hefur verið gert í
tveimur skýrslum sem gerðar hafa verið um
framtíðarhorfur og atvinnumál í Borgarfirði, annars
vegar Byggð við Borg, sem unnin var á vegum
atvinnumálanefndar Borgarbyggðar, og hins vegar
Byggð í sveit, sem unnin var fyrir hreppsnefnd
Borgarfjarðarsveitar. í báðum skýrslum er lögð
áhersla á að nýta kosti svæðanna til að höndla
þau nýju tækifæri sem gefast og að lækna veiklei-
ka svæðanna til að draga úr nýjum ógnunum sem
steðja að.
STEFNUNÓTUN OG MARKAOSSETN-
ING
Einhvers konar svót-greining (styrkleikar-veik-
leikar-ógnanir-tækifæri) hefur á síðari árum orðið
vinsæl aðferð til að meta stöðu landssvæða og
undirbyggja ákvarðanir um þróunaraðgerðir.
Þessari aðferð og fleiri tækjum stefnumótunar
hefur verið beitt víða erlendis, sérstaklega í nokkr-
um Evrópusambandslöndum, og í nokkrum héruð-
um hérlendis. Þessar aðferðir hafa komið í staðinn
fyrir hefðbundnar áætlanir, sem áður fyrr voru
gjarnan unnar utan sjálfra svæðanna sem þær fjöl-
luðu um.
Þessari aðferðalegu breytingu hefur fylgt breyt-
ing á hópi þátttakenda við þessa vinnu. Stefnu-
mótunin er oftast unnin af heimafólki, jafnvel
stórum hópum, sem taka einkum þátt í greiningu á
innri þáttum atvinnulífs og félagslegra atriða.
Þróunin hefur því verið í þá átt að heimafólk hefur
tekið forystu um að móta stefnuna, og má spyrja
hverjir séu í raun betur til þess fallnir. Þátttaka í
stefnumótunarverkefnunum eykur skilning lykil-
fólks í heimabyggð á hverju stefnan byggist og ýtir
undir áhuga á að hrinda stefnunni í framkvæmd.
í framhaldi af stefnumótun hafa landssvæðin
unnið að markaðssetningu sem hentar stefnunni.
Þar kemur fram á hvaða þætti svæðin munu
leggja sérstaka áherslu, t.d. hvað varðar aðstöðu
fyrir atvinnurekstur og almenna búsetu, svo og
hvað svæðin munu hafa að bjóða í þjónustu og
ferðamennsku fyrir fólk búsett annars staðar. í
þessu felst að skerpa einkenni og ímynd svæð-
anna og gera þau meira aðlaðandi fyrir þá hópa
sem svæðið þarf á að halda.
Enginn vafi er á að þessi forusta heimafólks og
ábyrgð á stefnu í eigin málum er æskileg breyting
frá fyrri háttum. Fyrir verkefnið Byggð við Borg
tóku um 40 manns þátt í vinnuhópum, þar sem
farið var yfir ýmis atvinnu-, félags- og menningar-
mál. Niðurstöður þessara hópa mynduðu grunn að
greiningu innri þátta, styrkleikum og veikleikum
svæðisins, sem stýrihópur verkefnisins vann síðan
nánar úr og tengdi við breyttar ytri aðstæður.
ÁHERSLA Á FJÓRA ÞÆTTI
Hvar liggja þróunarmöguleikar Borgarfjarðar-
svæðisins? Auðvitað geta hefðbundnar atvinnu-
greinar haldið áfram að þróast á svæðinu. Segja
má að Borgarfjörður sé vel staðsettur fyrir opin-
bera þjónustu allra Vestlendinga, og jafnvel fleiri.
Reyndar geta hagræðingarkröfur ýmissa opin-
berra fyrirtækja leitt til þess að starfsemi flytjist til
höfuðstöðva þessara fyrirtækja, sem oftar en ekki
eru staðsett á höfuðborgarsvæðinu. Þá hafa batn-
andi samgöngur, og aukin umferð á öllum tímum
árs, skotið styrkari stoðum undir ýmsa verslun og
þjónustu í héraðinu. Á móti má ætla að sérhæfð
verslun við heimafólkið muni að einhverju leyti
færast til mesta þéttbýlisins.
Nokkrir þættir í atvinnulífinu ættu að eiga bjartari
daga fyrir höndum, ef rétt er á málum haldið.
Matvælaframleiðsla, sem verið hefur öflug og mik-
ilvæg á svæðinu, ætti að eiga vaxandi gengi að
fagna með nábýlinu við höfuðborgarsvæðið.
Nálægð við stærsta markaðssvæði landsins gefur
rótgrónum framleiðslufyrirtækjum nýja möguleika í
samkeppni við fyrirtæki annars staðar á landinu.
Þekkingin sem fyrir er, og sambýlið við Landbún-
aðarháskóla og rannsóknarstofnanir í landbúnaði
og fyrirtækjarekstri, ætti að gefa fyrirtækjum á
svæðinu og nýjum frumkvöðlum góða möguleika á
vexti og nýsköpun.
Samgöngubæturnar skapa nýja möguleika fyrir
orlofshúsabyggðir og ferðaþjónustu. Með Hval-
32