FLE blaðið - 01.01.2018, Page 16

16 FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2018
Um erfðarétt gilda þrenn lög; erfðalögin nr. 8/1962 (hér eftir
erfðalögin), lög um skipti á dánarbúum nr. 20/1991 (hér eftir
skiptalögin) og lög um erfðafjárskatt nr. 14/2004 (hér eftir erfða-
fjárskattslögin).
erFingjar
Í upphafi þarf að skilgreina erfingjana því ólíkar lagareglur gilda
eftir því hverjir eiga í hlut. Erfingjar skiptast í skylduerfingja, aðra
erfingja og bréferfingja. Skylduerfingjar eru maki (hjónaband
áskilið) og börn. Í 1. gr. erfðalaga er skilgreint hverjir eru lögerf-
ingjar en það eru skylduerfingjar og önnur skyldmenni arfláta,
þ.e. foreldrar, foreldrar foreldranna, systkini og afkomendur
þeirra. Bréferfingjar eru erfingjar skv. erfðaskrá.
Skylduerfingjar erfa arfláta í föstum hlutföllum, maki ávallt 1/3 en
börn 2/3. Ef arfláti á engan maka, taka börn allan arf og að sama
skapi ef arfláti á engin börn tekur maki allan arf. Ef arfláti á enga
skylduerfingja þá taka aðrir lögerfingjar við eignum arfleiðanda
samkvæmt ákvæðum erfðalaga, nema arfláti eigi bréferfingja.
Arfláti sem á ekki skylduerfingja, má með erfðaskrá skv. 35. gr.
erfðalaga, ráðstafa öllum eignum sínum til þess eða þeirra sem
hann sjálfur óskar en ef arfláti á skylduerfingja má hann aðeins
ráðstafa þriðjungi eigna sinna til þess eða þeirra sem hann sjálfur
óskar. Þannig má arfláti með erfðaskrá ráðstafa eignum sínum
til hagsbóta fyrir skylduerfingja (ef við á), lögerfingja eða aðra;
ótengda einstaklinga eða félagasamtök. Rétt er að vekja athygli
á að ef félagasamtök sem uppfylla ákveðin skilyrði fá arf þá ber
sá arfur ekki erfðafjárskatt. Arfur til maka er einnig skattfrjáls en
aðrir erfingjar greiða 10% erfðafjárskatt.
sambÚðaraðilar
Milli hjóna er gagnkvæmar erfðaréttur og langlífari maki á rétt
til setu í óskiptu búi. Sambúðarfólk getur undir engum kringum-
stæðum fengið leyfi til setu í óskiptu búi. Sambúðarfólk á ekki
rétt á arfi eftir hvort annað nema það hafi gert erfðaskrá þess
efnis, sem samrýmist viðkomandi reglum erfðalaga. Rétt er
að benda á að ef sambúðarfólk gerir erfðaskrá sína réttilega þá
greiðir eftirlifandi sambúðaraðili ekki erfðafjárskatt af slíkum arfi.
seta Í óskiptu bÚi
Eins og fyrr segir getur einungis eftirlifandi hjúskaparmaki fengið
leyfi til setu í óskiptu búi. Ef hjón eiga einungis sameiginleg börn
þarf langlífari maki ekki leyfi barnanna fyrir setu í óskiptu búi. Ef
skammlífari makinn átti börn fyrir þá þarf langlífari maki samþykki
stjúpbarnsins fyrir setu í óskiptu búi nema hjónin hafi tilgreint í
erfðaskrá sinni að það sé vilji þeirra að langlífari maki geti setið í
óskiptu búi í samræmi við 3. mgr. 8. gr. erfðalaga.
erFðaréttur og erFðaFjárskattur
Halla Björg Evans er lögmaður og Guðrún Björg Bragadóttir
er viðskiptafræðingur, báðar starfa hjá KPMG.
Dánarbú er lögaðili og ber
sjálfstæða skattskyldu og fer
álagning á dánarbú eftir álagningar-
reglum sem gilda um lögaðila,
m.a. hvað skattprósentu varðar.
Skatthlutfall dánarbúa er 36%