Skinfaxi - 01.02.2022, Blaðsíða 20

20 S K I N FA X I
„Í íþróttastarfi fatlaðra eru ýmsar áskoranir eins og í öllu öðru íþrótta-
starfi. Aðgengismál eru gott dæmi. Fatlaðir eiga líka fáar fyrirmyndir
í íþróttum. Framboðið er síðan annað mál. Íþróttafélög eiga að vera
opin fyrir því að bjóða öllum börnum að taka þátt í íþróttastarfinu og
þess vegna er þekking þjálfara, fræðsla og stuðningur á æfingum
mjög mikilvægur þáttur. Aðstoða þarf og fræða þjálfara og aðra sem
koma að skipulagningu íþróttastarfs við að taka á móti einstaklingum
með fatlanir eða sérþarfir,“ segir dr. Ingi Þór.
En hvað geta íþróttafélögin gert til að auka þátttöku barna með fatl-
anir eða sérþarfir í íþróttum? Þetta er flókin spurning sem engu að síð-
ur geymir mörg svör. Ingi Þór segir að þegar börn með fatlanir eru
spurð af hverju þau stunda íþróttir svari um helmingur þeirra að þau
stundi íþróttir til að bæta sig eða ná árangri. Þegar ófötluðu börnin
eru spurð sömu spurningar svara vel yfir 90% þeirra því að þau velji
tiltekna grein til að ná árangri og verða betri. „Íþróttafélögin á Íslandi
eru í heild sinni mjög keppnisdrifin og ég er mjög hrifinn af því,“ segir
Ingi Þór en bendir á að það fyrirkomulag höfði ekkert sérstaklega vel
til einstaklinga með fatlanir eða sérþarfir.
„Ég vil auðvitað ekki að íþróttafélög breyti sér. En þau þurfa samt
sem áður með virkum hætti að vera opin fyrir einstaklingum með fatl-
anir. Ég held að ekkert félag sé á móti því að börn með fatlanir stundi
íþróttir. En félögin eru ekki endilega að leita eftir þeim. Það þyrfti þess
vegna að festa í lög eða reglur íþróttafélaga að íþróttir séu fyrir alla.
Í það minnsta eigi þau að gefa öllum möguleika á að stunda íþróttir.
Félögin eiga að leggja það á sig,“ heldur hann áfram.
Ingi Þór bendir á að fleiri fletir séu á málinu. Engin ein lausn sé til.
„Sum börn finna sig í hópíþróttum en önnur finna sig í einstaklings-
íþróttum. Sum börn byrja til dæmis í einstaklingsíþrótt og finnst ekki
gaman í henni til að byrja með en fíla sig síðan mjög mikið en önnur
börn eru miklar félagsverur og blómstra frekar í hópíþróttum. Ef íþrótta-
félögin segjast vera opin fyrir því að allir megi prófa sig og máta er samt
ekki víst að það gangi allt saman alltaf fyrir alla.“
Gaman að æfa með öðrum
Ingi segir það skelfilega tilhugsun ef einhverjum detti í hug að leggja
niður íþróttafélög sem leggi áherslu á íþróttir iðkenda með fatlanir. Við
það tapist samkenndin og jafningjaáhorfið, þ.e. börn með tiltekna fötl-
un geti ekki lengur æft með jafningjum.
„Það er frábært að sjá krakka í félögum úti á landi í hjólastól að æfa
handbolta með iðkendum með fatlanir. En það væri áreiðanlega svaka-
lega gaman að æfa með öðrum krökkum í hjólastól. Það sem öðru
fremur skiptir máli er að börnin upplifi sig velkomin í íþróttastarfinu.
Íþróttafélög þurfa því að finna lausnir á því hvað er hægt að gera.
Lausnin er ekki alltaf fullkomin og ekki víst að hún gangi alltaf upp en
það þarf að vera gott samtal milli íþróttafélaga sem eru með sérstakt
starf með fötluðum þannig að önnur félög viti af þeim og geti unnið
með þeim. Ég held að það sé ekkert félag sem neiti börnum með fötl-
un um aðgang. En þau gera kannski samt ekkert til að höfða til þessa
hóps. Fleiri félög þurfa að bjóða alla velkomna og gera allt sem í þeirra
valdi stendur til að finna lausnir sem virka fyrir hvern og einn, þó svo
að lausnin sé ekki alltaf fullkomin,“ segir Ingi Þór.
Minna val í dreifðari byggðum
Margt er til fyrirmyndar í íþróttastarfi fatlaðra. Ingi Þór nefnir sérstak-
lega Íþróttafélag fatlaðra í Reykjavík (ÍFR), Öspina og Fjörð í Hafnar-
firði auk Gerplu, sem er með sérstakan hóp í fimleikum fyrir iðkendur
með sérþarfir, Sundfélagið Óðinn á Akureyri er með hóp iðkenda með
fötlun og Haukar í Hafnarfirði bjóða upp á körfubolta fyrir iðkendur
með sérþarfir. Auk þess er fjöldi smærri íþróttafélaga úti um allt land
sem leggur höfuðáherslu á íþróttastarf fyrir einstaklinga með fatlanir.
Ingi Þór segir lítinn mun á íþróttafélögum í þéttbýli og í dreifðari
byggðum hvað eðli íþróttastarfs varðar.
„Í þéttbýli eru oft hópar, félög eða lið fyrir fatlaða eins og Ösp, ÍFR
og Nes þar sem einstaklingurinn hefur aðeins meira val. Í Reykjanesbæ
hefur fatlaður einstaklingur val um að æfa fótbolta með Nesi eða skrá
sig í Njarðvík. Á dreifðari stöðum á landsbyggðinni held ég að einstakl-
ingar hafi sjaldnar það val.“
Stuðningur í íþróttastarfi
Eitt af því sem mikið er rætt um í dag er hvernig hægt sé að veita börn-
um með fatlanir eða sérþarfir sérstakan stuðning með svipuðum hætti
og gert er í skólakerfinu.
Ingi Þór segir þetta vissulega góða umræðu sem þurfi að halda
áfram að taka. Sum börn með fatlanir komi vissulega með sérstakar
áskoranir til þjálfarans sem verði að vinna með.
„Það er alls ekki sanngjarnt fyrir neinn að eitt barn fái helminginn af
tíma og orku þjálfara á meðan hin sextán börnin þurfa að skipta með
sér hinum helmingnum,“ segir hann og bætir við að hér þurfi að hugsa
í lausnum. Margt sé nefnilega hægt að gera til að draga úr því að einn
iðkandi taka meirihluta tímans frá heildinni og því verði að velta fyrir
sér möguleikanum á stuðningi við fatlaðan iðkanda eða með aðrar
sérþarfir.
„Oft eiga fjölskyldur fatlaðra barna rétt á stuðningi og sumar fjöl-
skyldur hafa nýtt sér þann stuðning til að vera stuðningur við íþrótta-
vettvanginn. En það er auðvitað ekki alltaf góð lausn, því fjölskyldan
gæti þurft að nota stuðninginn sinn á öðrum stöðum,“ segir Ingi Þór
Hagsmunaaðilar þurfa að
vinna saman að lausnum
svo íþróttir verði fyrir alla
Dr. Ingi Þór Einarsson, lektor við HR, hefur gert rannsóknir á hreyfingu barna með fatlanir.
Hann sér lítinn mun á því að þjálfa fatlaða og ófatlaða, því oft er það ekki fötlunin sem hefur
mest áhrif á íþróttina eða möguleika viðkomandi á að stunda hana.
Ingi Þór við sundlaugarbakkann á Ólympíuleikum fatlaðra í Peking árið
2008.