Heima er bezt - 01.11.2005, Qupperneq 42

Til þess að sýna fram á, hve glettin og gamansöm hún var
á elliárunum, er eftirfarandi smásaga, sem víða varð kunn:
Eitt sinn var hún að þvo við bæjarlækinn á
Þykkvabæjarklaustri. Alfaravegur lá meðfram honum og
fóru hann þá glaðværir sjómenn eða vermenn. Einn þeirra,
ráðsmaður að Kirkjubæjarklaustri á Síðu, segir í glensi:
„Sæl vertu, stúlka mín. Viltu eiga mig?“
Amma svaraði strax:
„Já, ég vil það. En ég verð þá að fá að vita hvað kærastinn
minn heitir.“
Sögðu þeir þá til nafna sinna.
Þá var prestur að Prestbakka á Síðu, séra Páll Pálsson,
orðlagður gáfumaður og glettinn, seinna prestur að
Þingmúla í Skriðdal. Svo vildi til að um þær mundir var
prestslaust í Alftaveri, en séra Páll þjónaói þar, ásamt
sínu prestakalli. Messaði hann þá að Þykkvabæjarklaustri
og lýsti um leið til hjónabands með ráðsmanninum að
Kirkjubæjarklaustri og stúlku, sem ég man ekki nafn á. Þau
virtust vera miklir mátar, amma mín og séra Páll. Þegar
hann kom frá messunni, segir amma mín við hann og reyndi
að vera alvarleg:
„Laglega hagaðirðu þér núna, séra Páll.“
„Hvað hef ég nú brotið af mér,“ segir séra Páll.
„Ekki nema það,“ segir amma, „að lýsa til hjónabands
með kærastanum mínum og einhverri kvensnift í
prestakallinu þínu. Þetta er frekleg móðgun við mig og ég
lýsi hér með meinbugum.“
Sagði hún honum síðan nákvæmlega frá bónorðinu við
lækinn.
Séra Páll var alvarlegur, en sýnilega var honum skemmt,
að nærri áttræð kerling skyldi lýsa meinbugum. Annars tók
séra Páll þessu eins og hér væri rammasta alvara á ferðum.
Sagði hann að hún hefði að vísu átt aö lýsa meinbugum í
kirkjunni, en þar sem hér væri um merkilegt og alvarlegt
mál að ræða, yrði hann að reyna að leita sátta í því. Spurði
hann hana, hve miklar skaðabætur hún vildi fá fyrir
tryggðarofið. Hún gat þess þá að tíminn, sem trúlofunin
hefói staðið yfir, væri stuttur og ennþá styttri hefðu kynni
hjónaefnanna verið. Þau hefðu varla verið lengri en tvær til
þrjár mínútur. Og þar sem svona væri stutt í þessu öllu, en
hún ófróð um það, við hvað ætti aö miöa skaðabæturnar,
kvaðst hún verða að hugsa sig um. Ætti að miða þær við
manngildi kærasta síns og ást sína á honum, hlytu þær að
verða mjög litlar. Sér skildist að eitt pund af kaffi mundi
vera sanngjamt. Hann væri varla meira virði. Þá brosti séra
Páll og kvaðst mundi fá hann til að borga skaðabæturnar.
Fréttist seinna að hann hefði fengið ráðsmanninn til að
fallast á að borga sér 5 pund af kaffi í skaðabætur, en ekki
komu þau að Þykkvabæjarklaustri.
Þessi skopsaga flaug um alla sýsluna og þegar Jón
umboðsmaður í Vík kom næst að Þykkvabæjarklaustri,
sagði hann við ömmu:
„Ég trúi að þú hafir lýst meinbugum. Hve lengi ætlar þú
að gera það?“
Amma svaraði strax:
„Það geri ég á meðan piltamir biðja mín og svíkja mig.“
Bæði brostu. Þessa er getið hér vegna þess að Jón
umboðsmaður var virðulegur alvömmaður, er sjaldan skipti
sér af því sem skoplegt var.
Þegar amma mín var á níræðisaldri, kom Magnús
Stephensen landshöfðingi, ásamt fleiri heldri mönnum að
Þykkvabæjarklaustri. Svo vildi til að hún var ein heima.
Þá var hún svo búin, að hún var í svörtum upphlut með
silfurmillum utan yfir hvítri skyrtu úr vaðmáli og gömlu,
svörtu vaðmálspilsi. Hún hafði á höfðinu skotthúfu, en til að
hlífa augunum hafði hún ávallt börð af gömlum flókahatti
utan yfir skotthúfunni. Þannig búin kom hún til dyra þegar
landshöfðingjann bar að garði. Annars var sjónin góð og
hún las gleraugnalaust til æviloka. Gestimir báðu um að
gefa sér að drekka. Hún bauð þeim inn og bar þeim mjólk.
Sætin í stofunni voru kistur og koffort meðfram þiljum, og
varð ekki annað séð en þeir létu sér það vel líka. Ekki sögðu
þeir til nafna sinna og þótti ömmu það einkennilegt. Hún
segir þá við þá:
„Ég sé að þið eruð höfðingjar, og mig langar að geta sagt
heimilisfólkinu, þegar það kemur heim, hvaða höfðingja
hefur að garði borið.“
Þá kynnti einn þeirra samferðamennina, en sjálfúr kvaðst
hann heita Magnús Stephensen. Þá segir amma:
„Þér munuð þá vera landshöfðinginn. Ég hef ekki séð
yður síðan þér voruð á þriðja árinu á Höfðabrekku, en þar
var ég um tíma hjá móður yðar að sauma. Þér voruð þá
talsvert mikill órabelgur og mér er það minnisstætt, þegar
þér týnduð fingurbjörginni, sem móðir yðar lánaði mér, en
hún fannst ekki aftur.“
Landshöfðinginn, sem hafði sýnt á sér fararsnið, settist nú
aftur og þurfti margs að spyrja og dvaldi nú víst lengur en
ætlað var. En amma var langminnug og kunni góð skil á því
sem bar fyrir augu og eyru á langri ævi.
Skömmu eftir að landshöfðinginn kom til Reykjavíkur úr
þessari ferð, fékk amma bréf frá honum og sendingu. Bréfíð
var mjög vinsamlegt og sendingin var fmgurbjörg úr silfri,
með steini í botninum og fangamarki ömmu, hin vandaðasta
að efni og geró. Því mióur get ég ekki birt bréfið, en ég
las það oft, um leið og amma sagði mér söguna. En efni
bréfsins var það að þakka henni fyrir ánægjulegar samræður,
um leið og hann kvaðst senda henni fíngurbjörgina, sem
hann hefói týnt á Höfðabrekku, en nú væri komin í leitirnar.
Kvaðst hann að vísu vita, að fingur hennar mundu vera
farnir aö stirðna, svo að hún hefði fmgurbjargarinnar lítil
not sjálf, en sonardóttir hennar, Guðrún Sigurðardóttir,
mundi þá njóta hennar og fangamarkið ætti jafnt við báðar.
Kveðjan var sérlega vinsamleg.
Sú sæmd, sem æðsti maður landsins sýndi ömmu minni í
elli hennar, á þennan hátt, gladdi hana og alla nána ættingja
hennar. Var það fólgið djúpt í vitund okkar, að þessi tigni
maður var jafnframt orðlagóur vitsmuna- og gáfumaður. En
svo sýnir þetta einnig drenglund og lítillæti hins mikilhæfa
og merka manns.
Hér hefur verið á stóru stiklað og eru þá þessar minningar
orðnar lengri en ég ætlaðist til.
474 Heima er bezt