Heima er bezt - 01.11.2005, Side 79

Jón R. Hjálmarsson:

Þjóðhetjan
Vilhjálmur Tell
Eitt er það ríki í
Norðurálfu sem
mjög hefur skorið
sig úr flestum öðrum
löndum í þjóðfélagsþróun
og stjórnskipulagi á síðari
öldum og það er fjallalandið
Sviss. Þar var um aldir
lýðveldi, meðan kóngar og
keisarar ríktu yfir flestum
öðrum löndum. Einnig
hafa löngum í Sviss' búið
mörg þjóðabrot í sátt og
samlyndi, meðan slíkt gafst
illa annars staðar. Og í Sviss
hafa jafnan verið töluð
mörg jafnrétthá tungumál
meðan þess var krafist að
ein tunga skyldi gilda sem
opinbert mál víðast hvar
í öðrum löndum. Þannig
var það á fjölmörgum
sviðum sem Svisslendingar
voru sér á báti og margt hjá þeim ólíkt því sem gerðist
í nágrannalöndum. Hefur svo verið um langan aldur og
er saga þessarar dugmiklu tjallaþjóðar næsta sérstæð og
merkileg.
Frá elstu tímum hafa menn búið næsta frjálsir og
óháöir í dölum Alpaíjalla, þar sem síðar varð til ríkið
Sviss. En segja má að hin eiginlega sjálfstæðisbarátta
Svisslendinga hafi byrjað að marki á myrkri haustnótt
árið 1307. Þá komu saman á laun til fjalla, allmargir
harðsnúnir ættjarðarvinir og sórust í fóstbræðralag um aö
hefja baráttu gegn haróstjórn og yfírgangi Habsborgara.
Jafnframt gáfu menn þessir út yfirlýsingu um að þeir
væru reiðubúnir til að fórna lífinu fyrir frelsi og fullveldi
lands síns. En ástæðan fyrir þessu upphlaupi var sú að
Habsborgarættin, sem komist hafði til valda í Austurríki,
seildist með vaxandi þunga eftir yfirráðum í Alpahéruðum
þeim sem síðar mynduðu
svissneska sambandsríkið.
Einn af fógetum Habsborgara
um þessar mundir hét Gessler
og var hann illa þokkaður í
meira lagi. Gessler þessi frétti
af leynifundi frelsisvinanna
og varð einnig var við ólgu og
mótþróa meðal fólksins sem
hann var settur yfir. Slíkt þoldi
hann illa og tók það til bragðs
til að auðmýkja íbúana með því
að setja austurískan hertogahatt
upp á háa stöng á aðaltorginu
í þorpi einu. Síöan skipaði
hann svo fyrir að sérhver sem
gengi hjá skyldi hneigja sig og
heilsa hatti og stöng, svo sem
þarna stæði keisarinn sjálfur.
Bændafólkið hlýddi, þótt því
væri það þvert um geð, af ótta
við árásir, barsmíð og jafnvel
fangavist.
Þá var það sem Vilhjálmur Tell kom á vettvang, en
hann var fullhugi mikill og víðfrægur fyrir skotfimi
af boga sínum. Vilhjálmur þessi hafði verið einn í hópi
hinna eiðsvörnu, sem verja vildu frelsi landsins. Lét hann
nú sem hann sæi hvorki hatt né stöng og gekk snúðugt
fram hjá án minnstu lotningar og það meira að segja hvað
eftir annað. Menn fógetans, sem horfðu á þetta, tóku hann
óðar fastan og vörpuðu honum í dýflissu. Skömmu siðar
var hann leiddur fyrir Gessler og sýndi valdsmaðurinn
honum þá mikinn hroka og yfirlæti. En síðan kvaðst
fógetinn hafa heyrt mikið látið af bogfimi Vilhjálms og
kvaðst nú vilja þyrma lífl hans ef hann vildi skjóta epli af
höfði ungs sonar síns á löngu færi. Vilhjálmur sárbað um
að honum yrði hlíft við þessari raun, en fógetanum varð
ekki haggað og kvaðst hann að öðrum kosti dærna bæði
föður og son til dauða. Hann setti því næst epli á höfuð
Heima er bezt 5 1 I