Hljóðabunga - 01.11.1978, Blaðsíða 34

Koma kennarar almennt auga á annmarka kerfis-
ins?
frelsi í hendur til að velja og hafna námsefni,
námsleiðum og lengd skólagöngu sinnar. Með
öðrum orðum, þá snýst vandamálið um
skyldu (eða nauðung?) og frelsi.
(2) Það verður áfram glímt við vandann um
þær hæfileika- og þekkingarkröfur sem „æðri“
skólaganga krefst óhjákvæmilega. Háskóla-
starfsemi verður t.d. að byggjast að miklu leyti
á mjög öguðum fræðilegum vinnubrögðum og
undirstöðuþekkingu sem framhaldsskólar
verða að veita. Hér er enn komið að þeim
kröfum sem skólakerfið setur fram og tak-
markar um leið frelsi nemandans.
(3) Þá verður örugglega lengi deilt um áhrif
yfirstjórnar menntamála, þ.e.a.s. hvaða þætti í
menntakerfinu sé æskilegt að samræma og að
hve miklu leyti. Hér er um að ræða spurning-
una um samræmingu og stjórn ofan frá og
frelsi hinna ýmsu einstaklinga og hópa til að
hafa stefnumarkandi áhrif.
(4) Það verður efalaust eilíft verkefni fyrir
kennara að finna leiðir til að skólanámið feli í
sér þau mikilvægu atriði að nemendur læri
ekki aðeins að vinna, heldur finni ánægju af
vinnu sinni - þá ánægju sem fólgin er í því að
finna sig geta ráðið við vandamál og verkefni,
finna sig einhvers megnuga.
Eins og lesenda er ef til vill þegar ljóst, er
þessi grein einkum skrifuð með grunnskólann
og vandamál hans í huga. Það er skoðun
flestra, hygg ég, er um þessi mál fjalla af
einhverri alvöru, að byrjunarvettvangur skóla-
kerfisins sé mikilvægasti hluti skólagöngu
hvers einstaklings. Þar mótast viðhorf barna
til náms og þekkingar, sem að líkindum hafa
mest áhrif á framtíðarval þeirra og möguleika
til þroska og starfa. Framhaldsskólar og há-
skólar eru í grundvallaratriðum líkt upp
byggðir og grunnskólinn, og sú lýsing sem
dregin var upp hér að framan af skólakerfinu,
á því einnig við um þá að miklu leyti. Hér er
fjölmörgum milvægum atriðum um skóla- og
menntamál að sjálfsögðu sleppt, enda af meiru
en nóg að taka og einhvers staðar hlýtur hver
ræða að enda. Það þykir höfundi þessarar
greinar augljóst að byltingar er þörf bæði í
menntamálum og efnahagsmálum, vilji menn
á annaðborðstefna að réttlátaraog skynsamara
samfélagi. En margur skólamaðurinn er bund-
inn á klafa afturhaldssemi og sjálfsánægju,
telur Vanann sinn besta vin, en Breytinguna
óvætt eina er raski hinum guðdómlegu að-
stæðum í þessum allrabesta heimi allra heima,
eins og segir í Birtingi. Slíkum skólamanni má
líkja við steinbít. Hygg ég að greinarkorn
þetta verði vart til þess að hann sleppi taki
sínu. En korni þessu er hins vegar ætlað að
falla í frjóan jarðveg þeirrar hugsunar sem er
leitandi, gagnrýnin og framsækin. Ég trúi að
sá jarðvegur sé til.
34
HLJÓÐABUNGA