Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1940, Qupperneq 17

15
Þá skal farið nokkrum orðum um aðgerðir hins opinbera, er miða að
heilsuvernd og lækningu sjúkdóma í senn. Má þar fyrst nefna, að ríkið
sér stúdentum þeim, er nema vilja læknisfræði, fyrir kennslu ókeypis.
Heilbrigðisstjórnin setur reglur um veitingu lækningaleyfis og um þá
framhaldsmenntun, sem krafizt er, hæði til að öðlast almennt leyfi og
sérfræðingaleyfi. Ræður hið opinbera því kröfunum, sem gerðar eru um
undirbúning læknanna fyrir starfið, og stuðlar að því, að hægt sé að
fullnægja þeim með því að reka ríkisspítala sem kennslustofnun.
Þá annast ríkið einnig að öllu leyti menntun ljósmæðra, og hjúkr-
unarkvenna að mestu teyti. Störf allra þessara aðila miða bæði að heilsu-
vernd og lækningu sjúkdóma í senn, og verður nánar vikið að því síðar.
Mörg þeirra lagafyrirmæla, er áður var getið, hafa einnig miðað að lækn-
ingu sjúkdóma; má þar nefna herklavarnalögin, kynsjúlcdómalögin og
holdsveikislögin. Berklasjúklingar fá vist á heilsuhælum á opinberan
kostnað að mestu leyti. Ríkið lætur framkvæma skipulagsbundna leil að
herklasjúklingum og smitberum og rekur heilsuhæli, er taka við þeim.
Sjúklingar með kynsjúkdóma eig'a aðgang að læknishjálp á opinberan
kostnað og sjúkrahúsvist, sé hennar þörf. Þá rekur ríkið holdsveikra-
sj)ítala. Ríkið ber einnig að mestu leyti kostnaðinn af hælisvist vegna geð-
veiki, og heyrnar- og málleysingjaskóli starfar í Reykjavík á kostnað þess.
Þess var áður getið, hvern þált hið opinbera ætti í menntun lækna,
ljósmæðra og hjúkrunarkvenna. En auk þess, sem þar var sagt, greiðir
ríkið 50 héraðslæknum föst laun.
Þeir eru embættismenn heilbrigðisstjórnarinnar og skyldugir til að
láta sjúklingum sínum í té læknishjálp eftir opinberri gjaldskrá. Auk
héraðslæknanna greiðir hið opinbera kennurum læknadeildar og lækn-
unum við ríkissjúkrahúsin föst laun.
Um 200 ljósmæður eru launaðar af hinu opinbera, að nokkru af
sveitarfélögum, en að nokkru af ríkinu. Þeir, sem vitja þeirra, skulu
greiða þeim í samræmi við opinbera gjaldskrá.
Allmargar hjúkrunarltonur vinna sem opinberir starl'smenn, hæði á
sjúkrahúsum ríkis og' sveitarfélaga og að heilsuverndarstarfsemi, t. d.
við berklavarnir og sem skólahjúkrunarkonur.
Allir þessir aðilar, læknar, Ijósmæður og hjúkrunarkonur, vinna að
heilsuvernd meðal almennings, bæði af embættisskyldu, en eigi síður
af hinu, að það leiðir af starfinu, en aðalverkefnið er þó að fást við sjúk-
dóma.
Hér að framan hefur verið rakið nokkuð, á hvern hátt löggjafar-
valdið hefur markað stefnuna í heilbrigðismálunum, og er þó mörgu
sleppt. í stuttu máli má segja, að stefnan hafi verið sú að vernda þjóðar-
heildina fyrir því, sem sérstök vá þótti stafa af. Jafnframt er unnið að
því, að einstaklingurinn eigi þess kost að leita sér heilsuverndar og
lækningar, og er þetta einkum gert með því að ráða áltveðinn fjölda
lækna í opinbera þjónustu, er láti hjálp sína í lé gegn ákveðnu vægu
gjaldi. Enn fremur rekur ríkið sjúkrahús fyrir sérstaka sjúkdóma