Árbók Tryggingarstofnunar ríkisins - 01.12.1940, Side 27

Það getur orkað tvímœlis, í hve ríkum mæli rétt sé að Irvggja læknis-
lijálp utan sjúkrahúsa og á hvern hátt þeirri tryggingu sé bezt hagað.
Ýmislegt bendir lil þess, að vafasamt sé, hvort rétt hafi verið að l'ella
niður fjórðungsgjaldið, sem gert var ráð fyrir í byrjun. Fyrsta ástæðan,
og sú veigamesta, er sú, að of greiður og hömlulaus aðgangur að lækn-
unuin getur leitl lil þess, að þeir fái miklu meira að gera en þeir geta
komizt yfir, svo að í lagi sé. Afleiðingin af slíkri örtröð hjá læknum getur
því orðið sú, að þeir fái ekki tíma til að leggja þá alúð við sjúkdómstil-
fellin, sem þeir gætu bezt í té lálið. Sjúkdómsgreiningin býður hnekki
við það, og þá vitanlega meðferðin einnig, en lyfjakostnaður verður
hins vegar gegndarlaus. Þetta er reynslan í öðrum lönduin, að því er
bezt verður séð. Slíkt ástand er bæði sjúklingunum og læknunuin til hins
mesta ófarnaðar.
Nokkur greiðsla lil læknis af bálfu sjúklings lyrir unnið verk er heil-
brigður hemill á nauðsynjalítið kvabb, en mun sjaldnast standa í vegi
fyrir því, að læknis sé leitað, þegar nauðsyn ber til. Ef horfið yrði að
því ráði að taka upp „fjórðungsgjald“ af nýju, má vænta þess, að sjúk-
lingunum sé trygg'ð betri læknisbjálp með minna kostnaði að því er
varðar lyfjanotkun. Að þessu atbuguðu virðist athugandi að tryggja ekki
almennt læknishjálp að fuliu utan sjúkrahúsa.
En þá er eftir að athuga, á hvern bátt tryggingu læknishjálpar yrði
bezt hagað. Eins og kunnugt er, hafa samlögin valið um tvær leiðir aðal-
leg'a, greiðslu fyrir unnin verk samkvæmt gjaldskrá og greiðslu á bvern
meðlim í sambandi við læknaval. Fyrri leiðin er miklu æskilegri og
eðlilegri, bæði fyrir sjúklingana og læknana, og er óþarft að rökstyðja
j>að. Hin leiðin er miður æskileg og stjórnast eingöngu af nauðsyn
jiess að bjarga fjárhag samlaganna heilum i höfn með iðgjöldum, er al-
menningur fái þó risið undir.
Læknaval og fastagjöld koma [>ví lil framkvæinda jiar, sem greiður
aðgangur er að læknuin, Ji. e. þar, sem stutt er lil þeirra og margt um þá.
Ókoslir Jiessa skijnilags eru mjög margir, og gildi trygginganna stór-
um rýrt, Jiar sem því er beilt. Sjúklingurinn verður að nota sama lækn-
inn að mestu bvað sem amar að, eða greiða sjálfur ella. Læknirinn
verður að taka að sér að vera þúsund þjala smiður. Læknavísindin hafa
tekið stórmiklum framförum síðustu árin og standa nú með meira blóma
en nokkru sinni fyrr. íslenzkir læknar eru engir eftirbátar lækna ann-
arra J)jóða, að svo miklu leyti sem starfsskilyrði leyfa. Það er ofvaxið
hverjum einum manni, hversu gáfaður sem hann er, að hafa á valdi
sínu allar greinar Iæknavísindanna í venn lil nokkurrar hlítar. Því er
}>að, að læknar hafa lagt út í sérnám.
Þjóðfélagið býr i Iiaginn fyrir abnenning á ýmsa lund með skipun
heilbrigðismálanna. Það er hlutverk trygginganna að taka við, J>ar sem
opinberum aðgerðum sleppir, og gera almenningi kleift að færa sér í
nyt þau hlunnindi, sem eru ávöxtur opinberra aðgerða.
Reynt hefur verið að draga úr ókostum læknavalsins á ýmsan liátt,
4