Heimili og skóli - 01.12.1949, Blaðsíða 9

HEIMILI OG SKÓLI
125
MARIE BENTSEN:
Þættir úr sögu Gamle Bakkehus, og
skólinn, eins og hann er í dag
Hvað meðferð á fáviLum snertir. stöndum við
Islendingar enn að mestu leyti á sama stigi o?
aðrar menningarþjóðir gerðu fyrir hundrað ár-
uin síðan. Síðustu árin hafa einstaka menn lient
á. hversu lítið við höfum gert fyrir vanmegna
þegna þjóðftlagsins, og virðist nú vera að vakna
áhugi fyrir að liðsinna þeim sem bezt. Þar eð
fávitahæli verður væntanlega reist áður en langt-
um líður, le! ég nauðsynlegt að þeir, sem valdir
verða til þess að stjórna slíku h.eli, kynni sér
r.ekilega fullkomnustu stofnanir nágrannaland
anna, sem veita fávitum hæði kennslu og alla
nauðsynlega aðhlynningu. Fullkomnasta fávita-
liæli í Danmörk er Gamle Bakkehus í Kaup-
inannahöfn; skólastjóri þess. F'loris, er jafnframt
kennari í sálarfræði við Hafnarháskóla, og kenn-
ir þá grein sálarfræðinnar. sem fjallar um sálar-
líf fávita og vitgrannra. — Höfundur þessarar
greinar, Marie Bentsen. er kennari við Gamle
Bakkehus, en Floris liefur lesið gieinina Vand-
lega og samþykkl hana. eins og hún birtist hér
í þýðiiigu minni.
Olafur Gunnarsson.
Framfærsla fávita liófst hér í Dan-
mörku um niiðja 19. öld. Ýmsir góð
hjartaðir menn báru fjárhagslegar
byrðar framfærslunnar, en brátt hljóp
ríkið undir bagga með þeim. Enn
þann dag í dag eru fávitahælin einka-
stofnanir, en njóta ríflegs ríkisstyrks,
og ríkið hefur mikil áhrif á rekstur
þeirra.
Aður en framfærslan hófst, kringum
1850, sá hver fjölskylda um sinn fá-
vita. Þeir voru þá oft lokaðir inni, og
Dr. Huberr.z, einn mesti velgerða
maður fávitanna, segir, að hingað og
þangað í Danmörku hafi verið 133
fávitakistur, þ. e. a. s. búr eða kassar,
sem fávitarnir voru lokaðir inni i. Á
þessum tíma voru örlög fávita og geð-
veikra mjög svipuð, því að jafnvel
læknarnir þekktu ekki mun á fávit-
um og geðbiluðum, fyrr en á 19. öld.
Síðan hafa miklar framfarir orðið á
þessu sviði. Áður var almennt sjónar-
mið, að loka skyldi inni alla, sem gætu
orðið þjóðfélaginu til tjóns; nú er
reynt að veita fávitum mannleg lífs-
skilyrði, og liafa uppeldi og kennsla
mikla þýðingu hvað það snertir.
Helztu brautryðjendur í baráttunni
fyrir bættum kjörum fávita voru
franski læknirinn Itard, svissneski
læknirinn Guggenbuhl og þýzki upp-
eldisfræðingurinn Saegert. Sá árangur,
sem náðist í þessum löndum, hafði
mikla þýðingu, þegar málsvarar fávit-
anna hér í Danmörku hófu baráttu
sína fyrir bættum kjörum þeirra.
Þrátt fyrir mikið skilningsleysi og
andúð, tókst danska lækninum Hii-
bertz loks að safna svo miklum pen-
ingum, að hann gat stofnað fávitahæl-
ið Gamle Bakkehus þ. 15. nóvember
1855. Húsnæði stofnunarinnar var í
gömlu stofunum, Kömmu og Knud
Lyhne Rahbeks, sent flestir bók-
menntavinir munu kannast við, og