Læknaneminn - 01.11.1978, Síða 13

Legionnaires sjúkdómur
Sigurður B. Þorsteinsson og Ólafur Steingrímsson læknar
Inngangur
Það vekur að sjálfsögðu ávallt mikla eftirtekt, þegar
nýir sjúkdómar skjóta upp kollinum, ekki síst ef
um er að ræða alvarlega eða mannskæða sjúkdóma.
Það var því að vonum, þegar faraldur af heiftar-
legri lungnabólgu kom fram í Fíladelfíu árið 1976,
að athygli heimsins beindist um sinn að þessum
sjúkdómi og leit vísindamanna að orsök hans. Nú,
um það bil tveimur árum síðar, er orsök og eðli
þessa sjúkdóms allvél kunn3'2 og þykir því ástæða
til að rifja upp nokkur atriði varðandi sjúkdóminn
og kynna hann hérlendis.
Fílatlelfía júlí-ágúst 197(t
I lok júlímánaðar 1976 var haldið á stóru hóteli
í Fíladelfíu mót fyrrverandi hermanna í bandaríska
hernum og munu alls um 4400 manns hafa mætt til
þessa þings. I lok þingsins fór að bera á veikindum
meðal þinggesta, sem lýsti sér með háum hita, svæs-
inni lungnabólgu auk annarra einkenna, sem síðar
verður lýst. Af þeim tæplega 3700 gestum, sem upp-
lýsingar eru lil um, munu alls 182 hafa veikst og 29
dáið, eða um 16% af þeim sem veikina tóku.1
Ekki þarf að orðlengja þann óhug og ótta, sem greip
um sig, þegar ljóst var hversu alvarlegur sjúkdómur
hér var á ferðinni. Til skýringar má geta þess, að
um þetta leyti voru miklar umræður víða um heim,
en þó sérstaklega í Bandaríkjunum, um hættu á far-
aldri á svínainflúenzu og gengu margir út frá því
sem vísu, að hér væri sú pest farin að láta á sér
kræla. Fljótlega varð þó ljóst, að svo var ekki, en
sennilega urðu þessir atburðir í Fíladelfíu til þess,
að hin illræmdu bólusetningarlög gegn svínainnflú-
enzu voru samþykkt í bandaríska þinginu, án þess
að nokkur hreyfði mótmælum og raunar að mestu
án nokkurra umræðna.
Leit að orsök Legionnaires sjúkdóms (hann var
fljótlega kenndur við fyrrgreint þing fyrrum her-
manna) beindist fyrst og fremst að hvers konar sýkl-
um og eiturefnum. Mun rannsókn þessi vera ein sú
viðamesta og nákvæmasta, sem gerð hefur verið, en
var þrátt fyrir það árangurslaus lengi vel. Veiru-
sýking þótti næsta ólíkleg vegna vefjabreytinga, sem
ekki samrýmdust veirusýkingum, og einnig vegna
þess, að þrátt fyrir að sjúkdómurinn væri svo skæð-
ur hjá þeim, sem voru á hermannaþinginu, höfðu
engir þessara sjúklinga smitað frá sér, en margir
þeirra höfðu, þegar þeir veiktust, ferðast vítt og
breitt um Bandaríkin. Þótti því eitrun einna líkleg-
ust og var þar efst á blaði nickeleitrun, en einkenni
sjúklinganna þóttu að nokkru geta samrýmst því, að
þeir hefðu andað að sér nickelblönduðu lofti. Þetta
studdist einnig af því, að nickelmagn í lungum
þeirra sem dóu, reyndist talsvert hærra en eðlilegt
er talið.3 Hefur aldrei fengist viðhlítandi skýring á
þessu og að minnsta kosti einn vísindamaður heldur
því fram enn í dag, að nickel hafi átt þátt í einkenn-
unum.4
Þess má geta, að þessi samtök fyrrum hermanna
hafa löngum þótt mjög íhaldssöm og munu ekki
leggja mikið á sig til þess að bæta sambúð austurs
og vesturs enda leið ekki á löngu, að upp komu
raddir um að „eitrunin“ væri runnin undan rifjum
alheimskommúnismans, „sem sífellt hrellir hinn
frjálsa heim“. Sem betur fer skýrðist eðli Legion-
naires sjúkdómsins áður en til alvarlegra pólitískra
átaka kom.
Athuganir á hegðan þinggesta leiddu í Ijós, að
þeir sem sýktust höfðu eytt lengri tíma í anddyri
hótelsins og á gangstéttinni fyrir utan heldur en hin-
ir, sem ekki sýktust.1 Sýkingartíðni fór hækkandi
með hækkandi aldri og þeir sem reyktu, voru næst-
um 3,5 sinnum líklegri til að veikjast.1 Ekki benti
rannsóknin til þess að matur eða drykkur skipti
neinu máli varðandi skýkingarhættu og sömuleiðis
virtist loftræstikerfi hótelsins ekki líkleg smitunar-
LÆKNANEMINN
11