Læknaneminn - 01.11.1978, Síða 14

leið. Eins og áður sagði, benti heldur ekkert til þess,
að sjúkdómurinn smitaðist milli manna.1 Þess má
einnig geta, að um sama leyti fundust 39 tilfelli af
sama sjúkdómi hjá innfæddu Fíladelfíufólki, sem
allt hafði það sameiginlegt, að hafa gengið fyrir
framan umrætt hótel eftir Broad Street, og hlaut sá
faraldur heitið Breiðstrætislungnabólga. Allt bendir
nú til þess, að hér sé um einu og sömu smitleiðina
að ræða.
Einhenni
Nokkuð misjafnt var hvernig sjúkdómurinn lýsti
sér, en langalgengustu einkennin voru í upphafi al-
menn vanlíðan, vöðvaverkir og höfuðverkur og síð-
an hár hiti með köldu.1,5 Hósti var oft til staðar,
en yfirleitt án uppgangs. Odæmigerðir hrjóstverkir
voru ekki sjaldgæfir og ríflega þriðjungur sjúkling-
anna hafði takverk. Mæði, kviðverkir og einkenni
frá meltingarvegi, eins og niðurgangur, voru algeng
einkenni og hefur síðan talsvert verið gert úr niður-
ganginum, sem hjálp í mismunagreiningu, þar sem
niðurgangur er annars sjaldgæfur hjá sjúklingum
með lungnabólgu af öðrum toga.5 Einkenni frá
miðtaugakerfi voru einnig mjög algeng, mest bar á
rugli, einkanlega hjá þeim, sem meira voru veik-
ir.1’5 Nokkrir sjúklinganna fengu nýrnabilun, en
þeir sem dóu virtust fyrst og fremst deyja úr svæs-
inni lungnabólgu (sjá töflu I). Rannsóknir sýndu
yfirleitt fremur væga hækkun á hvítum blóðkornum,
með lítilli vinstri hneigð. Þriðjungur sjúklinganna
höfðu hækkun á ýmsum enzymum svo og bilirubini.
Mænuvökvi var eðlilegur hjá öllum, sem hann var
TAFLA I
Einkenni Legionnaires sjúkdóms
Einkenni %sj.
Hiti ................................................... 100
Máttleysi, slen ........................................ 100
Hósti .................................................. 100
Vöffvaverkir ............................................ 85
Skjálfti ................................................ 80
Niffurgangur ............................................ 60
Takverkur ............................................... 40
Pleural effusion ........................................ 30
Höfuffverkur ............................................ 25
Ógleffi ................................................. 28
Uppköst ................................................. 20
CNS einkenni (rugl)...................................... 20
athugaður hjá. Sökk var oftast hækkað og gjarnan
yfir um 60 mm pr. klukkustund. Einkenni um óeðli-
lega framleiðslu á ADH fundust í 10% sjúkling-
anna. Lungnaröntgenmynd var nánast alltaf óeðli-
leg hjá þeim sem smituðust og sýndi illa afmarkað-
ar íferðir, ýmist í öðru eða báðum lungum og ó-
sjaldan var um að ræða lobal dreifingu.6 Um þriðj-
ungur hafði vökva í hrjóstholi, sem stundum en ekki
alltaf, gat útskýrst af hjartabilun.1’5 (sjá töflu II).
Vefjafræðiniðurstöður hjá þeim, sem dóu, sýndu
svæsna lungnabólgu með necrosum og fibrin útfell-
ingum. Bólgufrumusvarið var aðallega af marg-
kyrndum hvítum blóðkornum, en minna af lympho-
cytum, eins og húast mátti við í veirusýkingu.1 I
upphafi sáust engin merki um bakteríur, jafnvel við
sérlitanir, en síðan hafa sést, með sérstakri silfur-
litunaraðferð, greinileg merki um stuttar, staflaga
bakteríur af mismunandi stærð.2’7-8 Mest af þess-
um bakteríum sjást inni í stórum, einkyrndum
frumum. Þessi uppgötvun skar endanlega úr um að
hér væri sennilega um sýkingu að ræða, en ekki
eitrun. Nokkru síðar tókst, með aðferðum, sem líkj-
ast því sem beitt er við ræktun Rickettsia, að rækta
bakteríu frá lungum sjúklinga með Legionnaires
sjúkdóm og var gátan þá að bálfu ráðin.2 Sýnum
frá sjúklingum var sprautað í naggrísi og síðan var
lifur og lungu úr þeim homogeniseruð og sett í
egg og í þeim sáust bakteríur, sem líktust þeim sem
fyrr er lýst, og loks eftir miklar tilraunir tókst að
rækta þessa bakteríu á æti, sem tiltölulega auðvelt
er að búa til.
Jafn einfalt og þetta lítur út á prenti kostaði þetta
óhemju vinnu og mun talsvert á annað hundrað
manns hafa unnið að þessum rannsóknum er mest
var um að vera. Ræktun bakteríunnar var forsenda
þess, að unnt væri að gera úr garði blóðvatnspróf
til greiningar á Legionnaires sjúkdómi. Það tók vís-
indamennina bjá Center for Disease Control í At-
lanta í Bandaríkjunum furðu skamman tíma að full-
komna slíkt blóðvatnspróf og var beitt indirekt flu-
orescent-antibody aðferð.2 Þetta próf er í senn sér-
hæft og næmt og er ómetanlegt til greiningar á sjúk-
dómum og eins til athugunar á útbreiðslu hans.
Er nú mögulegt að greina Legionnaires sjúkdóm
með vissu hjá sjúklingum í afturbata og jafnvel hjá
sjúklingum, sem fengið hafa sjúkdóminn mörgum
12
LÆKNANEMINN