Læknaneminn - 01.11.1978, Síða 21

sjúkrahúsið í Glasgow, var fyrstur manna til að
finna gildi þessarar mælingar og sýndi fram á að
hægt var að ákvarða á þennan hátt raunverulegan
þroska-aldur fósturs, með minna en ±3 daga mæli-
skekkju. Þessi þroskamælikvaröi er nú ávallt notað-
ur frá því fóstrið kemur í ljós, en það er um eða
rélt upp úr 7. viku, og er nákvæmur fram að 13,-
14. meðgönguviku. (Sjá myndir 7 og 8.)
Gildi þessara mælinga byggist á þeirri staöreynd
að biologiskt vaxtarfrávik er ekkert. Vöxtur er hrað-
ur, þannig að vaxtarkvóti er mikill á tímaeiningu og
mæliskekkja verður því óverulegri. Það er ennfrem-
ur mjög athyglisvert að sýnt hefur verið fram á að
sjúkdómar, vannæring, blóðleysi, reykingar móður,
svo eitthvaö sé nefnt, hefur engin áhrif á þennan
biologiska vöxt, þannig að annað hvort heldur fóstr-
ið velli og vex eölilega eða deyr. Mælingar á amni-
on-pokanum (amnionsack volumen), hafa reynsl
það ónákvæmar, að þær eru ekki lengur notaðar til
aldursákvörðunar, nema aðeins frá því aS amnion-
sekkurinn kemur fyrst í Ijós á 5. viku, og þar til fóst-
urpóllinn sést, í lok 7. viku. Amnion-sekkstærðin á
6. viku er aðeins 1 cm3, en samt sem áður er nú
hægt að segja til um hvort um 1 eða fleiri sekki sé
að ræða. Þegar 2 eða fleiri sekkir sjást, aukast því
miður líkurnar á þvi að annar eða jafnvel báSir geti
verið anembryoniskir (sjá siðar).
Til að ákvarða hvort fóstur er lifandi eða ekki á
1. trimestri eru notaðar 2 aðferðir: I. Taka saman-
hurðarmyndir af fósturpokanum með viku millibili
frá 5. og upp í 8. viku og gera amnion-sekkmælingar.
2. Upp úr 7.-8. viku má hins vegar auðveldlega
greina hjartslátt fóstursins (sonartrace) og er því
Myndl. Þessi mynd er etjir Hugh P. Rohinson. Mynd (a)
sýnir hvernig langöxull fósturs er jimdinn með nokkrum
þversneiðum á fóstrið. Mynd (b) sýnir livernig langöxull
fósturs er þannig fundinn og mœldur (crown-rump length,
CRL).
Mynd 8. Línuritið sýnir Crown-rump lengdina versus með-
göngu í vikum.
þá hægt að skera úr strax við fyrstu skoðun, hvort
fóstrið sé lifandi eða ekki.
Margir telja mikilsvert að athuga hvort implanta-
tion eggsins sé há eða lág í uterus, því athuganir
virðast benda til að tíðni fósturláta sé allt að þrisvar
ef ekki fjórum sinnum meiri, ef implantationin er
lág. Það er því álitin ástæða í þessum lilvikum að
sýna sérstaka varfærni, sérstaklega ef konan hefur
orðið fyrir fósturlátum áður.
Koniplicationir á 1. trimestri:
Abortus imminens
Þetta ástand lýsir sér klíniskt sem verkir og blæð-
ingar af mismunandi styrkleika, en við gynaecolog-
iska skoðun er cervix lokaöur og oftast óstyttur.
Abortus imminens má skipta í tvo höfuðflokka:
a) Eðlileg þungun I positive life scan), en þar er
staöfest með sonar 1) að fóstur er lifandi eða
2) amnion-sekkur vex eðlilega.
b) Early pregnancy failure, sem skiptist í:
L. Missed abortion.
2. Anembryonic pregnancy (blighted ovum).
3. Early and late life abortions.
4. Mola hydatidosa.
LÆKNANEMINN
19