Læknaneminn - 01.11.1978, Blaðsíða 22

Mynd9. Sonar trace. Línurit merkt H er hjartsláttur jósturs.
Missed abortion og blighted ovum eru langalgeng-
ustu abort orsakirnar, og flest þessi óhöpp ske á 1.
trimestri, en hámarkstiSnin er á 7. til 9. meðgöngu-
viku. Orsökin er sennilega djúpstæðir litningagallar
(kynfrumu galli).
1. Missed abortion
er skilgreint þannig samkvæmt sonar, að fóstur sést,
en sonartrace næst ekki fram.
Oft er hægt að segja nokkuð til um, hversu gam-
alt fóstur hefur verið er það dó, með því að mæla
crown-rump lengdina, því enda þótt fóstrið rýrni,
skerðist lengdin hlutfallslega minnst, en þetta er að
sjálfsögðu ekki hægt ef fóstrið sundrast í stærri eða
smærri agnir.
H. P. Robinson hefur áætlað út frá þessu, að með-
altímalengd frá fósturdauða til sjálfkrafa fósturláts,
sé 4—5 vikur.
2. Anembryonic pregnancy (blighted ovum)
Fósturdauði hefur orðið fyrir lok 7. viku eða áð-
ur en fóstrið náði þeirri stærð og þéttleika að birt-
ast sem endurkastsskuggi.
Oftast þarf í þessum tilvikum að skoða tvívegis
með viku millibili og sjá, hversu fósturjjokinn vex.
Við eðlilega þungun mundi því fósturpokinn vaxa
með eðlilegum hraða og jafnvel gæti sést endurkasts-
skuggi fósturs við síðari samanburðarskoðun. Or-
sökin hér er því aðeins tíðaruglingur.
Sé hins vegar um að ræða anembryonic pregnancy
(blighted ovum), sést afar lítill vaxtarmunur á fóst-
urpokanum. (Sjá myndir 9 og 10.)
Það er samt athyglisvert, að fósturpokinn heldur
áfram að vaxa við missed abortion og abortus im-
minens, en þó miklu hægar en við eðlilega þungun.
Og athyglisvert er einnig, að þungunarpróf eru oft-
ast jákvæð, meðan þessi vöxtur á sér stað, vegna
starfsemi syncytiumfrumanna, en loks visna þessar
frumur, fósturpokinn hættir að vaxa, þungunarpróf
verða neikvæð og fósturláts því skammt að bíða.
Einkennin við anembryonie pregnancy (blighted
ovum) eru oftast: Vægir verkir og/eða blæðingar,
og því er oft hægt að hafa konuna heima þennan
vikutíma, sem þarf til þessarar samanburðarrann-
sóknar.
Þessar ofangreindu komplicalionir reyndust mjög
plássfrekar í legudögum hér áður fyrr, þar sem menn
voru tregir til að tæma út legið svo lengi sem bio-
logisk próf voru jákvæð. Með tilkomu sonarins er
nú hins vegar hægt að greina öll eða langflest miss-
ed abortion-tilfelli strax við fyrstu skoðun og öll
anembryonisku tilfellin, a. m. k. eftir viku saman-
burð.
3. Early and late life abortion
orsök oft cevix insufficiens.
I þessum tilfellum sýnir sonarinn lifandi fóstur.
Mynd 10. A myndinni sést jóstur í sagittalsniði. Stœraðrhlut-
föll eru 5/5. H: Hójuð. B: Bolur. Með mælingu á lengtl
milli höfuðs og sitjanda (svonefnd „Crown-Rump Length“,
skammstafað CRL, eða haus-daus lengd) fæst mjög nákvœm
aldursákvörðun á fóstrinu. I þessu lilviki mœlist CRL vera
56 mm, sem svarar til 12 vikna og 2ja daga aldurs.
20
LÆKNANEMINN