Úrval - 01.06.1963, Side 58

66
ÚRVAL
merki íslands— Þannig kusu
Danir að tákna ísland og ísiend-
inga. Ekki þótti okkur sjálfum
sem vonlegt var þetta upphefð-
armerki mikið. Munu margir á
íslandi hafa skilið innihald
„flatta þorsksins“, sem við
nefndum svo, svipuðum skiln-
ingi og Hannes Hafstein. Taldi
hann að það ætti að ala upp í
íslendingum tilfinninguna „að
láta þá sterkari flá oss og fletja
og fæða þá — sterkari sjálfum
oss á.“
„Um 1870 mun Sigurður Guð-
mundsson málari hafa vakið at-
hygli á þvi, að þjóðin ætti frem-
ur að hafa islenzka fálkann en
þorskinn i merki sínu. Máli
hans var vel tekið. Stúdentar og
skólapiltar urðu fljótir til að taka
fálkann upp i merki sitt. Sum-
arið 1873 var blár fáni með
hvítum fálka í fyrsta sinn dreg-
inn að hún á Þingvelli.“ —
Setti fáni þessi eða merki mjög
svip á þjóðhátíðina 1874 og
vildu menn gera fyrst að skjald-
armerki íslands eða jafnvel
þjóðfána. Sjálfsagt skynjuðu
menn merking þessa tákns líkt
og Danir er þeir gerðu örninn
að merki Kaupmannahafnarhá-
skóla og völdu einkunnarorðin:
Hann horfir mót ljósi af hæð-
um. í merkinu skyldu felast
dirfska og framgirni.
Táknið íslandsfálkinn hafði
vakið hugmyndina um litina tvo,
blátt og hvítt, sem einkenni okk-
ar lands. Það var ekki undar-
legt, miðað við landið sjálft og
liti náttúrunnar. En rökrétt af-
leiðing þeirrar skynjunar var
bláhvíti fáninn, Hvítbláinn, sem
þó átti eftir að valda svo mikilli
sundrung i fánamálinu.
Mjög sterk hreyfing var hins
vegar fyrir því meðal almenn-
ings á íslandi að þjóðin eignað-
ist krossfána, þ. e. að tákn kross-
ins væri áréttað i fánanum og
þar með hollusta þjóðarinnar
við kristinn arf. XJm þessa hug-
mynd var i sjálfu sér enginn
ágreiningur. Þótti þá mörgum
einsýnt, að gerð fánans skyldi
hvitur kross á bláum feldi.
Hefði þetta liklega orðið þjóð-
fáni íslands, ef ekki hefði í Ijós
komið, að aðrar þjóðir höfðu
mætur á sama eða líku tákni og
kepptu við okkur um eignarrétt-
inn. Var þar einkum um að
ræða þjóð, sem átti sér að mörgu
leyti sömu skynjan sögu og um-
hverfis og íslendingar, þ. e. a. s.
Grikkir. Eins og íslendingar
horfðu Grikkir gjarna aftur til
bláma og heiðríkju sögu sinnar.
Eins og íslendingar áttu þeir
skynjun blárra fjalla, en haf og
himinn sýndi þeim samleik og
blæbrigði hvítra og blárra lita.
Ekki var það samt þjóðfáni
Grikkja, sem erfiðleikunum olli,