Úrval - 01.06.1963, Side 82

90
ÚR VAL
þess. iGervitunglið getur farið í
sporbaug, eða nánar sagt spor-
öskjulagaðan hring. Gervitunglið
heldur svo áfram hringferð sinni
á meðan það rekst ekki á jörðina
eða þá það fer svo hratt, að að-
dráttaraflið nær ekki að draga
það til jarðar. Ekkert gervitung'l
hefur enn náð nákvæmlega hring-
laga braut. Og oft er slíkt
alls ekki ætlunin: gervitungl á
óreglulegri sporbraut getur þann-
ig rannsaikað geimsvæði langt úti
i geimnum, áður en jörðin dregur
það til sín á ný.
SP: Eru gervitungl ekki laus
við aðdráttarafl jarðar?
SV: Það er ógerningur að losna
algerlega við áðdráttaraflið, þar
sem það nær óendanlega langt út
í geiminn.
SP: Hvernig ná geimflaugar til
Marz og Venusar?
SV: Ef geimskip leggur af stað
með nægilegum hraða (eða ná-
lægt 25.000 mílum á klst.) fellur
það ekki aftur til jarðar. Aðdrátt-
arafl jarðar dregur reyndar úr
hráða þess, en þar sem aflið
minnkar eftir því sem slcipið
fjarlægist jörðu, verður það aldei
nægilegt til að vinna upp á móti
krafti geimskipsins.
SP: Ef aðdráttaraflsins gætir
alltaf, hvers vegna verða þá geim-
farar þyngdarlausir?
SV: Þú finnur aðeins til þyngd-
ar, vegna þess að eitthvað —
jörðin, sem þú stendur á — vinn-
ur á móti aðdráttaraflinu. Þegar
engin mótstaða er, þegar maður
lireinlega dettur og dettur, verð-
ur maður þyngdarlaus. Geimfari
verður þyngdarlaus, um leið og
slökkt er á flaugarhreyflunum;
þá vinnur enginn kraftur á móti
aðdráttaraflinu; þá fellur geim-
farinn O'g geimhylkið saman og
eiga sér enga þyngd. Geimfarinn
finnur ekki til þyngdar, fyrr en
einhver utanaðkomandi kraftur
— eldflaugarkrafturinn, loftmót-
staða fallhlifar — vinna á móti
aðdráttaraflinu.
SP: Hvers vegna leggja eld-
flaugar af stað með svona ofsa-
legum hraða, sem hlýtur að vera
ónotalegur fyrir geimfarann?
Væri ekki hægt að ná sama hraða
með jafnri hraðaukningu?
SV: Fræðilega séð, jú. En enn
sem komið er, liafa menn ekki
fundið upp hagkvæmar leiðir til
þess að skjóta á loft eldflaugum,
nema með snöggum og sterkum
goskrafti. Vélar, sem orsaka hæga
og jafna hraðaaukningu, eins og
iónahreyfillinn, sem nú er ver-
ið að fullvinna, geta knúið geim-
skipiði frá sporbraut úti í geimn-
um og til næstu reikistjörnu, en
þær hafa ekki orku til að lyfta
geimskipinu frá jörðu.
SP: Hvers vegna er svona erfitt
að lyfta geimskipi frá jörðu?
SV: Geimskipið, sem lyfti geim-
i