Úrval - 01.06.1963, Side 93

LINCOLN OG AFNÁM ÞRÆLAHALDSINS
101
riskrar sögu, eins og aðeins fáir
menn hafa breytt henni — bæði
fyrir og eftir hans tíma.
Hann breytti einnig lifi minu.
Hann breytti því áður en ég
fæddist og í mínum augum er
Lincoln einn mesti og bezti Ame-
rikumaður, sem uppi hefur verið.
Frelsisskráin er einnig i minum
augum ein mannúðlegasta tilskip-
un ailra alda.
Það má e. t. v. kalla mig hleypi-
dómafullan. Auðvitað var ég
ekik sjálfur á sviðinu fyrir 100
árum — en ég' átti afa og ömmu
meðal þeirra 4 millj. þræla, sem
grétu af gleði og þökkuðu guði
þennan minnisverða dag, þegar
þeir voru yfiriýstir frjálsir.
Sagan segir frá staðreyndum.
En engin sögubók hefur nokkru
sinni getið þess er ég heyrði sem
barn af titrandi vörum — vörum
sem komu mér í skiining' um hvað
það táknaði að vera frjáls, frjáls,
FRJÁLS! Frjáls til þess að eiga
fjökskyldu, frjáls til þess að
hindra sölu barnanna sinna.
Frjáls til að eiga eignir — og
vera ekki eign sjálfur. Bara frjáls.
„Jafnvel þegar við vissum að
það var satt,“ sögðu afi minn og'
amma — „var erfitt að trúa því.“
„Það voru engir þrælar, sem
ekki vildu vera frjálsir," segir
Arna Bontemps í sögu sinni
„Story of Negro“. En afi og anima
voru þá þegar búin að segja mér
það. „Það voru,“sögðu þau „ekki
til neinir ánægðir þrælar — „og
láttu ekki það, sém’ þú lieyrir
lijá þeim, sem tala við Stóra
Hliðið blekkja þig.“
Afi og amhia sáu aldrei Lin-
coln forseta og fengu aldrei tæki-
færi til að tjá hanum þakkir sín-
ar. Ég er viss um að þau hefðu
fagnað honum enn heitar og
ákafar en íólkið í Richmond, Ya.,
þegar Lincoln kom gangandi til
borgarinnar, daginn eftir að hún
var tekin — 4. apríl 1865. Forset-
inn var með Sambandsflotanum
og fór í land á róðrarbát ásamt
Porter aðmírál og tíu sjóliðum,
sem áttu að vernda hann.
En hann þarfnaðist ekki vernd-
ar. Hinir fyrrverandi þrælar, sem
heilsuðu honum, hefðu fórnað
lífi sinu fyrir hann. Lýsing á
fagnaðarmóttökunum sem Lin-
coln fékk var birt í Atlantic
Monthly og ég hefi lesið hana
oft og mörgum sinnum. Hún er
svohljóðandi:
„Fólkið safnaðist umhverfis
forsetann. Karlar, konur og börn
bættust i hópinn og' þröng'in óx
sífellt. Það kom út úr öllum
hliðargötum, hljóp eins hratt og
fæturnir báru það, hrópandi og
kallandi og dansandi af gleði.
Karlmennirnir fleygðu höttunum
upp i loftið, konurnar veifuðu
húfum og klútum, klöppuðu sam-
an lófunum og sungu: „Dýrð sé