Úrval - 01.06.1963, Blaðsíða 120
128
ÚR VAL
yfir hendur, líkt og á austur-
lenzkum búningum. Svo er það
sagan um Þránd í Götu, sem er
dálítið sérstök, þvi þar liefur
mannsnafn orðið að táknrænu
orðatiltæki. Þrándur í Götu iief-
ur fengið þýðinguna: hindrun á
vegi einhvers í óeiginlegri merk-
ingu. Gata á þó ekkert skilt við
þann veg, heldur var nafn á
höfuðbóli i Færeyjum og Þránd-
ur stórbóndi þar. Þegar Ólafur
helgi vildi kristna Færeyinga
og skattskylda þá, var Þránd-
ur í Götu sá, sem mest og lengst
barðist gegn því og nafn lians
varð síðan táknrænt i orðatil-
tækinu.
„Að vera daufur i dálkinn“
er sagt um fólk, sem er dapurt
í geði. Það var upprunalega haft
um bragðdaufan fisk, lítið salt-
aðan við hrygglengjuna. Og oft
hafa íslendingar hugsað um
fisk fyrr og síðar, því enn má
nefna talsháttinn „að eitthvað
eða einhver sé ekki upp á marga
fiska.“ Hann mun vera mjög
gamall, eða frá þeim tima er
kaup og söluverð var miðað við
fisk — og það í stykkjatali eftir
orðunum að dæma. „Það er
skarð fyrir skildi“ segja menn
enn þann dag i dag, þótt meira
en 600 ár séu liðin á ísiandi,
síðan skildir voru í notkun. Nú
er orðatiltækið haft um tilfinn-
anlegan missi, en upphaf þess
er, að höfðingjar á söguöld
skreyttu veggi í skálurn sínum
með skjöldum og væri einliver
þeirra tekin burtu, þótti skarð-
ið tómlegt.
Þannig má lengi telja og
gleyma sér i allri þessari orð-
gnótt, sem forfeður okkar hafa
gefið okkur i arf. En spakmæl-
ið segir, að „hætta skai hverj-
um leik, þá hæst liann stendur.“
Menn spurðu heimspekinginn Þales, hvað elzt væri allra hluta.
Hann svaraði: „Guð, því að tilvera hans er án upphafs.“ Hvað
væri fegurst: „Heimurinn, því að hann er verk Guðs.“ Hvað væri
stærst: „Hugurinn, því að hann hleypur gegnum allt.“ Hvað
væri sterkast: „Dauðinn, því að hann sigrar ailt.“ Hvað væri
vitrast: „Tíminn, því að hann leiðir allt í ljós.“
»€«<€
Sætt er svikabrauðið, en eftir á fyllist munnurinn af möl.