Úrval - 01.04.1969, Blaðsíða 25

KOMA SEGLSKIPIN AFTUR?
23
ur í svo margar smærri einingar. Af
þessari ástæðu náði skipið því ekki
þeim hraða, sem gerð þess og stærð
hefði getað leyft. Og hér er það,
sem rannsóknarstarf Prölss hefst.
Útreikningar hans og athuganir í
skipatilraunaþró sýna, að önnur
hvelfing á ránum og næstum ekk-
ert bil milli ráar og seglanna eyk-
ur verulega flatarmál seglanna og
framdrifsorkuna — við 4—5 vind-
stig nálægt 60%, það er eins og
skipið liggi þéttar að vindinum.
Möstrin eru þannig gerð, að eng-
ir kantar eru á þeim, heldur aðeins
sporöskjulagaðar holar súlur. Inni í
möstrunum eru vökva þrýstitæki,
sem með fjarstýringu úr brúnni er
hægt að hagræða með seglunum.
Möstrin eru einnig geymslur fyrir
seglin, sem ekki eru í notkun hverju
sinni.
Skipstjóri eða stýrimaður þrýsta
á hnapp og þá dragast seglin eins
og gardínur inn í eða út úr möstr-
unum.
Gagnstætt því, sem tíðkaðist á
gömlu seglskipunum eru rárnar hér
fastar við möstrin. Seglin eru stillt
á líkan hátt og skófluhjólin í túr-
bínu eftir vindátt. Þetta gerist með
því að snúa mastrinu um lengdarás
þess.
Frá st;5(riborði á stjórnpalli er
hægt á örfáum mínútum að leggja
yfir frá einu borði til hins, já, jafn-
vel bakka og venda á sama tíma —
þetta voru stjórntök, sem tók 15—30
mínútur áður fyrr að framkvæma
og oft ekki unnt að koma í kring.
Oft kom því fyrir að seglskipin fór-
ust, er þau lentu fyrirvaralaust í
fárviðri.
Fyrri tíma skipstjórar reyndu að
sjálfsögðu að velja sér siglingaleið,
þar sem hagstæðastur vindur var.
Treystu þeir þá á reynslu sína í
þessum efnum. En það sem þeir
ekki vissu um og gátu reyndar ekki
vitað var hvernig veðrið og þróun
þess raunverulega var á hverjum
stað!
Veðrið er háð töluvert flóknum
og oft snögg breytilegum loftþrýst-
ingi. Og rétt 100 sjómílur frá stað
með hagstæðum byr, var kannske
alveg logn. Því var meðalhraði
skipanna líka svona lítill.
Nú á dögum vita skipstjórarnir
meira um veðrið. Fjarskiptatækin
er hin stóra framfaraþróun, sem
seglskip geta líka notfært sér. Auk
þess er nú til gnægð góðra hjálpar-
véla og siglingatækja.
Þótt gömlu seglskipin hafi á ýms-
an hátt siglt með seglbúnað, sem
ekki að öllu leyti fullnægði fullri
nýtingu þeirra, þá tókst þeim oft að
ná undraverðum hraða og lögðu að
baki hundruð mílna fjarlægðir á
stuttum tíma — en skyndilega gat
byr breytzt og var þá ekki um að
spyrja, að tekið gat margar vikur
að komast yfir tiltölulega lítið
svæði. Ef slíkt átti sér stað í þoku
og nálægt strönd varð oftast úr því
strand.
Með fjárstyrk frá þingi Hamborg-
ar hefur verið unnið að því að plan-
leggja svo kallað „Dynaskip", sem
vera á 17000 tonn að stærð. Skip af
þessari stærð geta komizt inn í all-
ar helztu hafnir Á flutningasvæð-
inu er nú mest þörfin fyrir skip,
sem eru 10000 til 18000 tonn að