Goðasteinn - 01.12.1964, Page 80

Þórður Tómasson:
'ilíyiiýiizf um lii'lilii í liyiiiiiltiviiíni VI
Rokkhjól Jóns í Indriöakoti
Hugleiðingar um rokka og rokkasmíði
Saga íslcnzkrar tóvinnu hefur enn ekki verið skráð nema í
smábrotum, varla, að menn hafi ieitt hugann að sumum merkum
þáttum hennar. Á það við um elzta spunatæki þjóðarinnar, hala-
snælduna, sem enn heldur velli sem lifandi tæki, þrátt fyrir allar
breytingar liðins tíma. Spunarokkurinn virðist ætla að falla fyrr
í val sögunnar, að ekki sé minnzt á spunavélina, sem fagnað var
í flestum sveitum landsins á þessari öld. Hún er að hverfa í
skuggann.
Spunarokkurinn er réttnefndur unglingur í sögunni miðað við
halasnælduna. Ég veit ekki, hvenær hann nam hér fyrst land.
Sr. Hallgrímur Pétursson talar um það í Samstæðum sínum, að
snúningshjól fylgi rokki. Ekki er að efa, að íslendingar hafa
kynnzt þessu nýstárlega tæki á 17. öld. Hér skal þó haft fyrir
satt, að raunveruleg saga spunarokksins á Islandi hefjist með
Innréttingum Skúla Magnússonar landfógeta. Almenna útbreiðslu
mun hann ekki hafa hlotið, fyrr en 19. öldin gekk í garð. Margar
konur hafa þeytt danska rokka á þeim árum eins og fram kem-
ur í gömlu vísunni:
Ræ ég mér við rokkinn minn,
reiknast má það gaman.
Hann hefur danskur dreiarinn
dávei rekið saman.
Rokkasmíðar Islendinga hefjast þó áreiðanlega á 18. öld. Er
þá komið að merg þessarar greinar:
78
Goðasteinn