Ársrit Torfhildar - 01.04.1989, Blaðsíða 7

Arsrit Torfhildar
menning okkar byggist m.a. á því að við erum félagsverur þá er
það bein afleiðing að álykta sem svo að tungumálið, orðið, sé
hornsteinn sömu menningar. Ofangreindar tilvitnanir gefa því í
skyn að tungumálið, og þar með menningin, eigi það á hættu að
missa merkingu sína vegna ofnotkunar.
Modernisminn er því viðbragð við ofnotkun.3
Eins og gefur að skilja með jafn óljóst hugtak er ekkert
ákveðið ártal þar sem allir fingur fara á loft og benda á sem
upphaf modernismans. Algengt er þó að miða við áriö 1857.
Það ár koma út verkin Madame Bovary eftir Flaubert og
ljóðabók Baudelaires Les fleurs du mal (Blóm hins illa), bæði í
París .
í Blómum hins illa kemur m.a. fram ein af meginstefnum í
nútímabókmenntum. Tómleiki eftir fall guðs. Fall sem svipti
manninum skildinum gagnvart hinum algera dauða. Baudelaire
er kallaður til sem upphafsmaður symbólismans, stefnu sem
Rimbaud og Mallarmé báru síðan fram til sigurs - inn í
nútímann.
Áður en skáldið J. Morés kom fram með hugtakið
symbólismi (1885) þá voru ofangreindir höfundar (ásamt
fleirum) kenndir við hnignun (décadence), bæði af sjálfum sér
og einnig andstæðingum - þá í niðrandi tóni ' Orðið hefur því
tvíbenta merkingu. Annars hefur það eflaust merkt útfrá þeim
sjálfum að þeir reyndu að lýsa hnignandi þjóðfélagi, hins vegar
fannst andstæðingum þeirra kvæði þeirra vera hnignun - þ.e. út
frá hefðbundinni ljóðlist. En heimurinn var að breytast,
iðnvæðingin ruddi fornum atvinnuháttum til hliðar, borgir
þöndust út, Darwin var búinn að gera atlögu að guðlegum
uppruna mannsins og Freudisminn var í fæðingu. Hin
hefðbundna ljóðlist með sína fornu bragarhætti, sitt einfalda
rökfasta tungumál, stóð eins og orðlaust ruglað gamalmenni og
5