Ársrit Torfhildar - 01.04.1989, Blaðsíða 30

Arnar Guðmundsson
Skuggar skynsemisríkisins
„Humans become J'ess emotional and more
rationai ‘.
Heibotl Spcnccr (18.20-1903)
Hugleiðingar um viðhorfið til skynsemishyggjunnar,
siðfræði skynsemisríkisins og pólitíska spásýn Jonathans Swifts
í ritverki hans „A Voyage to the Houyhnhnms“
Eigum við að líta á Pedró Mendez skipstjóra sem
fyrirmynd okkar eða er líf Houyhnhnms ef til vill sá lífsmáti
sem mannkyninu ber að stefna að? Þessar og viðlíka spurningar
hafa verið viðfangsefni manna allt frá því bók Jonathans
Swifts, Gullivers travels, kom fyrst út. Fjórði hluti hennar
„Ferðin til Hestalands“ (þýðing mín) hefur valdið mestum
deilum og hefur að sjálfsögðu ekki enn verið fundinn neinn
endanlegur sannleikur varðandi boðskap þeirrar bókar.
í grófum dráttum má skipta gagnrýni á Ferðina til
Hestalands í tvennt: Mjúku línuna og hörðu línuna. Mjúka línan
gerir ráð fyrir því að sagan sé kómedía og skrifuð til þess að
vísa mannkyninu á meðalveg milli skynsemi „Hestlendinga"
(þýðing mín) og Jahúanna (ísl. stafs. mín). Gulliver er
hlægilegur fyrir val sitt og hin sanna fyrirmynd er skipstjórinn
Pedró Mendez. Harðlínumenn andmæla þessu og leggja áherslu
á að Hestlendingar séu fyrirmynd fyrir mannkynið og hið
tragíska í sögunni séu viðtökur mannanna við boðskap
Gullivers.
28