Stefnir - 15.08.1947, Síða 18
ræmi við það. Ráðstöfun þeirra
sé minna verkefni og komi eftir.
Það fer að jafnaði nokkuð
eftir menningarstigi þjóða,
atvinnutækni og þróun, hvort
þær leggja meiri áherzlu á sölu
eða kaup, þ. e. útflutning eða
innflutning. Sagan bendir til að
þjóðir, sem hafa náð meiri
menningarþroska og atvinnu-
tækni leggi meiri áherzlu á söl-
una og hafa þær orðið ráðandi
viðskiptaþjóðir. A hinn bóginn
þar sem menning er á lágu stigi
og tæknisþróun lítil eða engin er
meiri áherzla lögð á að kaupa.
Því heldur m. a. að fleiri þörfum
er þar ófullnægt, fátækt. og
skortur háir þroska og dóm-
greind neytendanna og freist-
ingin verður því meiri að öðlast
þá hluti, er hugurinn girnist án
tillits til sannvirðis þeirra eða
þess, sem í skiptum er látið.
Hugsun vor íslendinga er
enn háð illri arfleifð í verzlunar-
háttum. Utanríkisverzlunin hef-
ir fram til þessa verið meira
mótuð af því að við höfum verið
kaupendur fremur en seljendur
og höfum því ekld hlotið rétt-
látan hagnað af viðskiptum vor-
um við aðrar þjóðir, sem komu
hingað með varning sinn, seldu
hann og tóku í staðinn fábreytta
framleiðslu, er vér höfðum ekki
aðstöðu til að veita sannvirði á,
því verzlunin var í þeirra hönd-
um og vér höfðum engan saman-
burð.
Þessi viðskiptaðastaða hélt
oss í úlfakreppu fátæktar og
vesaldóms um aldir. Það raknar
fyrst úr, er vér tökum sjálfir að
annast sölu eigin framleiðslu og
öflun hagkvæmra innkaupa á
erlendum vettvangi. Hugsun
vor er þó ennþá meira bundin
við þá hluti, sem hugurinn girn-
ist og vér viljum öðlast fyrir
kaup — en hitt að selja. Oss er
almennt eigi ljós, né skiljum
vér til hlítar þann sannleika að
salan — útflutningurinn — en
ekki kaupin — innflutningurinn
— er megin undirstaðan undir
velmegun vorri. En innkaupin
hafa dregið til sín meira fjár-
magn og dugnaðarmenn, en
hollt er vegna auðsóttari ábata
en útflutningurinn. Þjóðina
vantar nú fleiri seljendur eigin
framleiðslu en nokkru sinni, en
innflytjendur eru fyrst og
fremst seljendur fyrir erlenda
aðila þó þeir um leið fullnægi
heimaþörfum. Ábatavon af
starfsemi manna þarf að standa
í hlutfalli við gildi þjónustu
þeirra. Því þarf að búa svo um
14
STEFNIR