Goðasteinn - 01.09.2009, Side 45

Goðasteinn 2009
í landnáminu hafa snemma orðið til tvö stórbýli, Dalur og Mörk. Úlfur aurgoði
er fyrsti bóndinn sem vitað er um að búið hafi í Dal. Hann var sonur Jörundar
goða sem bjó á Svertingsstöðum fyrir vestan Fljót. Líklegt er að hann hafi verið
fyrsti bóndinn í Dal og fengið allt landið sem síðar tilheyrði Dalstorfujörðunum en
það hafa sennilega verið jarðirnar frá Hamragörðum að Eyvindarholti að þeim
báðum meðtöldum, ásamt Hólmabæjajörðunum öðrum en Tjörnum. Þessar jarðir
allar áttu skógarhögg í Dalsskógum í Þórsmörk, afrétt á Stakkholti og reka á
Dalsfjöru en það áttu ekki aðrar jarðir en þessar og hálf jörðin Syðsta-Mörk sem
gæti verið vegna þess að hún var hálf eign Dalskirkju. Sagt var að helmingur
Syðstu-Merkur tilheyrði Dalstorfunni. Sennilega hefir Ásgerður haldið innri hluta
landnámsins eftir að hún var flutt að Holti en hún giftist Þorgeiri landnámsmanni í
Holti nokkrum árum eftir að hún kom til íslands. Líklega hefur hún haldið
eignarrétti á innri hluta landnámsins, til þess bendir að á 13. öld átti stórbýlið Holt
og Holtskirkja mjög mikil skógar- og beitarítök í landi Merkur eða Efstu-Merkur,
eins og hún var nefnd fyrst eftir að Mið-Mörk og Syðsta-Mörk urðu til. Það hefir
sennilega ekki gerst fyrr en eftir 1010 því þá virðist jörðin enn heita Mörk og þá
bjó þar Ketill Sigfússon samkvæmt Njálssögu en Ketill átti fyrir konu Þorgerði
dóttur Njáls á Bergþórshvoli. Hann var afkomandi Ásgerðar. Þetta bendir líka til
þess að afkomendur hennar sem voru stórbændur í Holti hafi ennþá átt jörðina
Mörk.
Leiðrétting frá Sváfni
Sveinbjarnarsyni
í grein minni „Haustleitir á Grænafjalli“ (síðari hluta) í Goðasteini 2007, bls.
64 efst, hefur mér orðið á að setja nafn Daða Sigurðssonar á Barkarstöðum í stað
nafns Runólfs Runólfssonar í Fljótsdal en hann var einn eftirleitarmanna sem þar
segir frá.
Langar mig að koma þessari leiðréttingu á framfæri - þótt seint sé.
Með kærri kveðju
Sváfnir Sveinbjarnarson
43