Skák - 06.03.2012, Qupperneq 67

Stjórn Skáksambandsins ákvað þá að
efna til annars móts strax í kjölfarið
með þátttöku Inga R. Jóhannssonar,
Friðriks Ólafssonar, Freysteins
Þorbergssonar og Arinbjarnar Guð-
mundssonar auk Fischers. Mótið var
kallað „Fischer“-mótið í Reykjavík,
ekki að ósekju því hann vann það
með nokkrum yfirburðum - hlaut 4,5
vinninga af5■ Skák úr þessu móti
rataði í hinafrœgu bók: „My 60
Memorable Games“ - og er birt hér að
neðan.
Hann kom venjulega ekki á hótelið íyrr
en um eða eftir miðnætti og vorum
við þá komnir á vaktina. Einhverntíma
þegar hann kom sátum við að tafli, eg
og Ari Jósefsson, sem þessi árin var líka
blaðamaður við Þjóðviljann. Venjulega
þegar Fischer kom strunsaði hann beint
upp á herbergi sitt, en að þessu sinni
settist hann hjá okkur, þegjandi og horfói
á okkur tefla. Hvorugur okkar var sérlega
iunkinn skákmaður, Ari þó sýnu betri og
fljótlega fór Fischer að segja okkur til við
taflið. Fór svo, að hann bauð okkur að
tefla við sig, við tveir á móti honum. Þarf
ekki að orðlengja þaó, að stuttu eftir að
skákin var hafin vorum við skítamát, án
þess að átta okkur á því, hvernig hann
hafði farið að. Hélt hann síðan hlæjandi
til herbergis síns.
Eítir þetta hitti eg ekki Fischer fyrr en
mörgum áratugum seinna þegar hann
tók að venja komur sínar í bókabúð mína
á Hverfisgötu, eftir að vinir hans og aðdá-
endur höfðu bjargað honum frækilega frá
Japan með dyggri aðstoð Davíðs Odds-
sonar forsætisráðherra og fleiri góðra
manna og kvenna.
Á sjöunda áratugnum var eg kominn
með hina ólæknandi bókadellu, sem
hefur ekki yfirgefið mig síðan og safnaði
eg bókum og handritum af mikilli elju.
Leitaði eg m.a. eftir íslenzkum bókum
í útlöndum, frá Skandinavíu, Evrópu,
Bandaríkjunum, jafnvel Sovétríkjunum.
Ekkert var þá netsambandið og fóru þessi
samskipti fram bréflega og m.a. leitaði eg
í USA að íslenzkum bókum og reyndi til
dæmis aó hafa uppi á tímaritinu I upp-
námi og bókinni Chess in Iceland, sem
Willard Fiske, íslandsvinurinn mikli og
velgjörðarmaður Grímseyinga, gaf út um
aldamótin 1900. Um síðir hafði eg uppi
á lítilli búð á Manhattan í NewYork, sem
hafði til sölu nokkur eintök af Chess in
Iceland á 6 dollara stykkið. Búðin hét A.
Buschke, Chess Antiquarian Bookseller.
Eg pantaði frá honum nokkur eintök af
þessari fágætu bók og seldi hana með
góðum hagnaði. Endaði með því, að eg
keypti hjá honum rúmlega 40 eintök af
bókinni. Aldrei spurði eg seljandann,
hvaðan hann hefði fengið bækurnar,
um slíkt gilda óskráóar siðareglur milli
seljanda og kaupanda.
Eftir að Fischer var farinn að koma
reglulega í verzlun okkar, spurði eg hann
einhverntíma, hvort hann kannaðist
við þessa skákbúð. „Arnold, Arnold!“
hrópaði Fischer, „hann er einn af mínum
mestu velgjörðarmönnum, því hann
benti mér á, þegar eg, unglingurinn, tók
að venja komur mínar í búð hans, hvaða
skákbækur eg skyldi helzt lesa, ef eg vildi
ná langt í skákinni. Hann var einn af
mínum beztu vinum á sínum tíma.“
Sagði hann mér, að A. Buschke hefði
verið þýzkur gyðingur, sem flúði fyrir
stríð frá Þýzkalandi til Bandaríkjanna,
þegar hann sá að hverju stefndi. Hafði
hann verið doktor í réttarsögu og kennt
við bandarískan háskóla í fyrstu, en
stofnaði svo þessa búð og rak hana til
dauðadags. Sagði Fischer, að hann hefði
m.a. sýnt sér elztu skákbók, sem prentuð
var í heiminum, einhverntíma skömmu
fyrirárið 1500.
„Hann sagði við mig, að hann skyldi gefa
mér þessa bók, ef eg yrði einhverntíma
stórmeistari, en svo gleymdi eg því og nú
veit eg að hann er löngu látinn,“ sagði
Fischer. Þetta litla atvik varð til þess að
við náðum betur saman en kannski hefði
ella verið.
Svo kom Fischer í búðina nokkrum
sinnum í viku, þangað til ásókn erlendra
blaðamanna og fréttastofa og sjónvarps-
stöðva var farin að pirra hann svo, að
hann hætti að mestu að reka inn nefið,
um það bil ári áður en hann dó. Á meðan
Fischer bjór hér á landi var allstríður
straumur blaðamanna frá erlendum
blöðum, bandarískum sjónvarpsstöðvum,
þ.á m. 60 Minutes, og fréttamenn frá
Rússlandi, Belgíu, Norðurlöndum - bara
nefndu það - og eg reyndi að gæta þess,
að hann yrði ekki á vegi þeirra og svaraði
jafnframt nokkrum spurningum um
hann, ef eg var í stuði til þess.
Einu sinni lá nærri, að illa færi, þegar
sjónvarpsmenn frá Rússlandi voru
komnir með allt sitt hafurtask inn
í búðina og Fischer stormaði inn
seinnipart dags. Gaf eg honum bendingu
og sneri hann snarlega við og geystist út
úr búðinni, skellihlæjandi, en eftir sátu
sjónvarpsmennirnir með sauðarsvip.
En eftir hverju var hann að leita þessi
síðustu ár sín hérlendis? Hann kíkti
alltaf í skákhillurnar og ef hann sá þar
67