Fróðskaparrit - 01.01.1961, Page 95

Um herðingarveiku sjálvljóðini i og u
101
og sjálvljóðið í staðin fær heilt óvissan »e««dám. Vanliga
ber ikki til at hoyra mun á z og u í »levissimus«, heldur
ikki í bygdamálunum, sum gera mun á i og u í »levis«.
Endingarnar dni og *uni (t. d. stundini, alduni) verða
frambornar eins. Hitt heilt herðingarveika sjálvljóðið verður
aloftast uppfatað sum i=fonem, og við i verður tað eisini
skrivað í summum handritum, eisini har hann, ið skrivaði,
má hava vitað, at u hevði verið rættari »eftir mállæruni«.14
At ymsar niðurskrivingar av foroyskum tali við hvørt
eru mótsigandi, er ofta av tí, at ikki altíð hevur verið
hugsað nóg væl um framburðarmunin í endingasjálvljóð*
unum í »levis« og í »levissimus«. Tað er heilt vist, at tey
svar, eg havi fingið uppá spyrjibløð míni, eru ikki heilt
eftirfarandi. Tað er heldur undranarvert, at niðurskrivingar,
ið ikki vita hvør av aðrari, úr grannabygdum bera so væl
saman, og hetta ber góðan vitnisburð um, hvussu gjølliga
niðurskrivararnir hava farið at. Tá tað ræður úm at meta
framburðin av teim herðingarveiku sjálvljóðunum í føroysku
bygdamálunum, hava niðurskrivingar av framburðinum av
einsamøllum orðum at kalla einki virði, uttan so, at ein
veit, hvørt framburðurin er av orðinum fyri seg, ella tá tað
stendur uppi í meining. Nøkur dømi skulu vísa, hvussu
týdningamikið tað er at geva herðingarstiginum gætur, tá
herðingarveiku sjálvljóðini verða kannað.
Ein av frásøgumonnum mínum úr Miðvági tók oftast
uppaftur orðið, hann skuldi siga, áðrenn hann gav tí
endaliga framburðin. Tá eg spurdi: »Siga tygum ’hoybendil’
ella ’hoybendul’?« svaraði hann: »Hoybendil ja; hoybenduW.
Hann segði eisini: »Rennil ja; rennuW. Orðið »;a« legði
hann afturat næstan sum ending, so at stavilsi il — ul
misti herðing og fekk framburðin »iW. Leksikalski fram=
burður hansara var »*uW í øllum orðum við hesi ending,
so sum seinni framburður hansara sigur frá, har endingin
stendur í »levis«.
í Kvívík spurdi eg frásøgumann mín um orðið eftir.
Hann svaraði: »Vit siga ’ettur', til dømis 'hann fór etti