Fróðskaparrit - 01.01.1961, Síða 111

Óðalsrætturin £ Føroyum
117
jørðin bjóðast bauggildismenn t. v. s. teim monnum, sum
hava rætt til bauggildi ella mannsbót (orðið baugr merkir
ringur, serliga gullí og silvurringar, sum vóru nýttir at
gjalda við). Teir, sum rætt høvdu til mannsbót eftir Frosta*
tingslógini, vóru pápin, abbin umframt synir og sonarsynir
hins seinast nevnda. Sambart hinar norrønu landslagslóg*
irnar skal jørðin bjóðast næstringunum, ið vanliga eru teir
somu sum arvingar seljarans. í Gulatingslógini verða hesir
nevndu oðalsnautr t. v. s. teir, sum eiga lut í óðalinum, men
arvafyriskipanirnar fyri óðalsjørð eru kortini ikki heilt tær
somu sum fyri annað fæ.
Viðvíkjandi hvørji jørð, ið løgboðsskyldan umfatar, finnast
ongar fyriskipanir í teim donsku landslagslógunum. Helst
hevur hon eins og í teim svensku landslagslógunum um<
fatað alla jørð. í teim yngru svensku landslagslógunum
verður harafturímóti skilt millum arvejord og avlingejord
(av fornsvenskum afla í merkingini ogna sær), og einans
arvajørðin var undirgivin løgboðsskyldu. Gulatingslógin
skilir javnsvarandi millum kaupajørð og óðalsjørð. Av G.
285 sæst, at keypsjørðin ikki var undirgivin løgboðsskyldu.
Óðalsjørðin var tað harafturímóti. Her verður fyrst og fremst
at skilja tann jørð, sum gingin var í arv frá manni til mans.
í G. 266 verður gjøllari greitt frá hesum soleiðis, at jørðin
skal hava hoyrt somu slekt til í 5 ættarlið og vera gingin
yvir í tað sætta, meðan jørðin sambart Frostatingslógina
(XII—4) verður óðal Iongu í 4. ættarliði. Gulatingslógin
nevnir seks aðrar hættir sum jørð kann gerast óðalsjørð
eftir, sí G. 270, meðan Frostatingslógin einans hevur ein
hátt afturat, ið slíkt kundi fara fram eftir, nevniliga við
avhending frá kongi; og er hetta eisini kent í Gulatings*
lógini.
Av hesum sæst, at tað var hópin meira torført at ogna
sær óðalsrætt eftir teim norsku Iógunum enn at ogna sær
Ioysingarrætt eftir donskum og svenskum lógum. Men aftur«
fyri hoyrdi tað tí betra fólkinum til at hava óðalsrætt. í
Gulatingslógini verður ein óðalborinn maðr nevndur hauldr.