Helgarpósturinn - 08.02.1980, Blaðsíða 3

Föstudagur 8. febrúar 1980.
3
JielgarpósturínrL.
sóknarblaðamennsku. Slík
blaöamennska beinist að þvi
meöal annars að fá fram sann-
leika i einhverju máli, sannleika
sem ekki liggur á lausu, og getur
jafnvel verið óþægilegur fyrir
einhver ja sem hlut eiga að máli.
Þessar deilur hafa jafnvel leitt
til þess, að hin svokallaöa rann-
sóknarblaðamennska hefur
fengiö á sig ljótt orð á Islandi, og
nánast orðið að skammaryrði.
Hvar liggja þá mörkin milli
æsifréttamennsku annarsvegar
(sé hægt að tala um þesskonar
blaðamennsku á tslandi) og
hinsvegar gagnrýnjnnar blaða-
mennsku og rannsóknar-
blaðamennsku?
Flestir þeir sem við höfðum
tal af voru sammála um, að
rannsóknarblaöamennska sé
fyrst og fremst spurning um
vinnubrögð. Oflun öruggra heim-
ilda og nákvæm rannsóknar-
starfsemi á þvimáli sem skrifað
skal um.
,,1 rauninni ætti öll blaða-
mennska, öll fréttamennska, aö
vera rannsóknarblaðamennska.
Fréttamenn eiga ekki að láta
ljúga sig fulla eða segja sér hálf-
an sannleika. Rannsóknarblaða-
mennska er þvi starf góðs og
heiöarlegs fagmanns, sem hefur
mestan áhuga á að koma stað-
reyndummála óbrenglað til skila
og er reiðubúinn að leggja á sig
mikla vinnu — og jafnvel vina-
m'issi —iþviskyni”, sagði Ómar
Valdimarsson, fréttas-tjóri á
Dagblaðinu um þetta atriði.
U pp I j óstra na b laða-
mennska
En flestir orðuðu fjölmiðlararn-
ir þá staðreynd, að islenskir
fjölmiðlar hafa yfirleitt ekki bol-
magn til að stunda rannsóknar-
blaðamennsku sem stæði undir
nafni. Einar Karl Haraldsson
tók svo djúpt i árinni að fullyrða,
að Islendingar hafi „þvi miður
ekki enn komist i kynni við rann-
sóknarblaðamennsku til þessa.
Gerðar hafa verið mismunandi
vel heppnaðar tilraunir til þess
■ „Oft byggir flokkun f t.d.
æsif réttamennsku, sölu-
fréttamennsku, ábyrga
fréttamennsku o.s.frv. að þvi
er virðist meira á uppsetn-
ingu og útlitshönnun frétta-
efnis heldur en innihaldinu.
Þannig mætti hugsa sér aö
sömu frétt væri slegið upp i
æsilegum stil í tveimur blöð-
um, ensamtværisá munur á
þeim, að i ööru þeirra væri
fréttin studd óyggjandi stað-
reyndum og haldgóðri rök-
semdafærslu, en i hinu blað-
inu væru staðreyndir
brenglaðar, litaðar pólitisku
eða persónulegu mati og rök-
semdafærsla i slúðurstil. Ég
held það væri rangt að setja
þessi tvö dæmi i sömu æsi-
fréttaskúffuna.”
Einar Karl Haraldsson,
ritstjóri Þjóðviljans.
að stunda uppljóstranablaða-
mennsku ef svo mætti kalla
hana. Hún hefur þann galla að
leka niður i það að verða siða-
predikun eins og hjá Vilmundi
og/eða lent i þvi feni að viðkom-
andi blaöamaður hefur gengiö á
mála hjá vafasamri heimild og
eingöngu stuðst við hana”, sagöi
Einar Karl meðal annars um
islenska rannsóknarblaða-
mennsku.
Gára yfirborðið
Sæmundur Guövinsson á Visi
tok i sama streng og sagöi, aö fá-
mennt starfsliö blaðanna ráöi
ekki við þau mál sem krefjast
tima og vandaðra vinnubragða.
„Þótt stundum hafi tekist að gára
yfirborðið nokkuð er ekki hægt
aö kalla slikt rannsóknarblaöa-
mennsku. Hinsvegar blandast
engum, sem einhverja tilburði
hefur haft uppi til þess að sinna
þessari tegund blaðamennsku,
hugur um, að verkefnin eru hér
ærin og þörf á að opna ýmsa
glugga, sem harðlokaðir eru.”
Það hefur ekki farið framhjá
neinum, að oft hafa fjölmiðlarnir
þó haft tilburði til að berja á
ýmsa glugga. Skammt er aö
minnast „Flugleiöamálsins”, og
báðum við Svein Sæmundsson
blaðafulltrúa þess fyrirtækis
þvi aö svara spurningunni um
það, hvaða rétt fjölmiðlar hafa á
innsýn i fyrirtæki á borð við
Flugleiðir.
„Fjölmiðlar, eða sá almenn-
ingur, sem þeir þjóna, eiga
vissulega rétt á upplýsingum um
fyrirbæri. Stundum er þó óheppi-
legt að gera aö blaðamáli mál
sem eru á viðkvæmu stigi, t.d. ef
samningar standa yfir.
En það er regin munur á, ef
upplýsinga er aflað með það i
huga að klekkja á viðkomandi og
skapa æsifrétt. Með óvinsam-
legri túlkun er hægt að gera öll
mál tortryggileg. Hafi blaðamaö-
ur á tilfinningunni, að hann hafi
ekki náð öllum sannleikanum upp
úr viðkomandi talsmanni fyrir-
tækis þykir mér eðlilegt aö hann
reyni að afla sér frekari upplýs-
inga”, sagði Sveinn Sæmunds-
son.
Stjórnunarfélag Islands efndi
fyrir skömmu til viðræðufunda
um samskipti fjölmiðla og fyrir-
tækja og bauð þangað fulltrúum
frá báðum aðilum Þóröur
Sverrisson hjá Stjórnunarfélag-
inu sagði i samtaii við Helgar-
póstinn, að þar heföu fulltrúar
fjölmiölanna gagnrýnt sjálfa sig
og kollega sina fyrir að kynna
sér ekki nægilega vel hvað er að
gerast hjá fyrirtækjunum. Þeir
viðurkenndu, að sögn Þórðar, að
innan fyrírtækjanna sé ýmislegt
forvitnilegt að finna, sem ekki er
venja á fjölmiðlunum að telja
„fréttnæmt”.
Blaðamenn ekki 'nógu
upplýstir
A sama hátt gagnrýndu full-
trúar fyrirtækjanna sjálfa sig og
sina kollega fyrir að vera ekki
nægilega iðnir við að koma upp-
lýsingum sinum á framfæri viö
fjölmiðlana. Margir lýstu sig
fúsa til meira samstarfs . En það
kom lika fram hjá sumum.að
þeir hafi ekki góða reynslu af
fréttamönnum. Þeir kenndu þvi
um, að margir fréttamenn séu
ekki nógu upplýstir, og átti sig
ekki fyllilega á þvi sem sé aö
gerast. Þetta leiði oft til þess, að
upplýsingar séu rangtúlkaðar,
og þannig dregin upp röng mynd
af viðkomandi fyrirtækjum.
Eina af aðal meinsemdunum I
samskiptum fjölmiðla og fyrir-
tækja sögðu þeir vera þá, aö það
sé ekki „i tisku” að skrifa já-
kvætt um fyrirtæki, á sama hátt
og t.d. listir. Þetta ali siðan á
þeim fordómum, að það sé
slæmt, ef fyrirtæki sýna hagnað,
sagöi Þórður Sverrisson hjá
St jór nunar félaginu.
Ofanrituð samantekt gefur
ekki ástæðu til aðsláföstu hvort
■„Rannsóknarblaöa-
mennska er að minu mati
blaðamennska sem miðar að
þvi að afla sem viðtækastra
upplýsinga og gagna um
mál, sem almenningur á
heimtingu á að fá að vita um.
Þar liggur meginvinnan I
rannsókninni sjálfri og
ábyrgur f jölmiðill birtir eng-
ar fréttir um málið fyrr en
hann hefur kannað þær
nægilega vel til þess aö vita
hver sannleikurinn er, þann-
ig, aö hann geti staðið við
hvert orð sem birt er.”
Ólafur Ragnarsson,
ritstjóri Visis.
„æsifréttamennska” er stunduð
á Islandi eða ekki. Það fer allt
eftir þvi hvaða merking er lögð i
það orð, og um hana eru menn ó-
sammála. Þó má fullyrða, að
einhver tilhlaup I áttina til æsi-
fréttamennsku, eða kannski
sölufréttamennsku hafi verið
gerö af og til. Ekki kannski svo
mikið meðvitað, heldur fyrst og
fremst vegna timaskorts blaða-
manna, mannfæðar og vöntunar
á fjölmiðlurum sem eru vel
menntaðir i sinu fagi.
Þetta er Þrándur i Götu
hinnar svonefndu rannsóknar-
blaðamennsku, en þar er smæð
þjóðfélagsins lika mikilvægur
þáttur. Það hefur sjálfsagt lika
sitt að segja að alRof fáir fjöl-
miðlarar eru sér fullkomk meö-
vitaðir um þjóðfélagslegt hlut-
verk fjölmiðla, og um það er
grátlega litil umræða innan
stéttarfélagsins, engu siður en á
opinberum vettvangi.Við gætum
kannski notaö orð Stefáns Jóns
Hafstein fréttamanns hjá út-
varpinu, sem hann lét falla i
svari til Helgarpóstsins til að
lýsa islenskri fjölmiðlun:
„Hlutverk fjölmiðla i nútima
þjóðfélagi hlýtur einmitt að vera
hljómmikil og gagnrýnin upplýs-
ingamiðlun. Einnig vettvangur
skapandi lista. Hvorugt er til
nema þegar tilviljunin leyfir,
enda er islensk fjölmiölun
hrafnaspark i samtiðinni.”
Og það væri kannski vænlegra
til að komast nær kjarna
islenskrar blaðamennsku að
ræða hana út frá hugtökum eins
og pólitiskri fféttamennsku,
áróðursfréttamennsku og
skoöanaiðnaöi en æsifrétta-
mennsku, eins og Einar Karl
Haraldsson benti á i sinu svari.
Nýkomnir
tjakkar fyrir
fólks- og vörubíla
frá 1 -20 tonna
MJÖG HAGSTÆTT VERO
Bílavörubúðin Fjöðrin h.f.
Skeifan 2, sími 82944
Borvél oa fleygur, sérlega hentug
fyrir rafvirkja, pípulagningamenn og
byQQingarneistara. Tekur bora upp í
32 mm og hulsubora upp í 50 mm.
Slær 2400 högg/mín. og snýst
250 sn/mín.
Mótor 680 wött.
Fullkomin iðnaðarborvé! meö tveimur
föstum hraöastillingum, stiglausum
hraöabreyti i rofa, og afturábak og
áfram stillingu.
Patróna: 13 mm.
Hraöastillingar: 0-750 og
0-1500 sn/mín.
Mótor: 420 wött
Þetta er hin heimsfræga Skil-sög,
hjólsög sem viöbrugöiö hefur veriö
fyrir gæöi, um allan heim i áratugi.
Þvermál sagarblaðs: 7V
Skurðardýpt: beint 59 mm, viö 45°
48 mm. Hraöi: 4,400 sn/min.
Mótor: 1.380 wött.
Létt og lipur stingsög meö stiglausri
hraöabreytingu í rofa.
Hraði: 0-3500 sn/min.
Mntor- 350 wött.
Stórviöarsögin meö bensinmótor.
3laölengd 410 mm og sjálfvirk keöju-
smurning.
Vinkilslípivél til iönaöarnota.
Þvermál skífu 7”.
Hraöi: 8000 sn/mín.
Mótor: 2000 wött.
ÞEIR, SEM VILJA VÖNDUÐ VERKFÆRI, VELJA SKIL
Einkaumboö á fslandi fyrir Skil rafmagnshandverkfæri.
FALKIN N
SUÐURLANDSBRAUT 8, SÍMI 84670
Öflug beltaslípivél meö 4” beltisbreidd.
Hraöi: 410 sn/mín.
Mótor: 940 wött.
Mjög kraftmikill og nákvæmur fræsari.
Hraöi: 23000 sn/mín.
Mótor: 750 wött.
0
%
4^\-'
®
Óviöjafnanlegur hefill meö nákvæmri
dýptarstillingu. Breidd tannar:3”.
Dýptarstilling: 0-3.1 mm.
Hraöi: 13.500 sn/mín.
Mótor: 940 wött.
Eigum einnig fyrirliggjandi margar
fleiri geröir og stæröir af Skil rafmagns-
handverkfærum, en hér eru sýndar,
ásamt miklu úrvali hagnýttra fylgihluta.
Komiö og skoöiö, hringið eöa skrifiö
eftir nánari upplýsingum.
Jafnan
fyrirliggjandi
í miklu úrvali
RAFMAGNSm HANDVERKFÆRI