Helgarpósturinn - 08.02.1980, Blaðsíða 18

18
Föstudagur 8. febrúar 1980. he/garpásturinrL.
Út/enskt sjónarhorn
A Kjarvalsstööum voru nýlega
opnaöar tvær sýningar I vestur-
salnum. Ljósmyndasýning meö
verkum bandariska Kóreu-
mannsins John Chang McCurdy
og grafik eftir Hollendinginn
Maurits C. Escher.
McCurdy var bjargaö 10 ára
gömlum Ur brunariistum eftir
sprengjuárás i Kóreustríöinu.
Var þaö bandariskur hermaöur
sem fann hann og ættleiddi. Mc-
Curdý stundaöi siöar nám viö
rikisháskdla Kaliforniu I San
Fransisco. Þaöan brautskráöist
hann meö BA-próf i listhönnun og
ljósmyndun. Hann stundaöi slöar
framhaldsnám i fagurfræöi og
listasögu viö háskólann I Uppsöl-
um og kenndi um nokkurt skeiö
viö sama háskóla. Eftir McCurdy
liggur fjöldi myndabóka, m.a.
,,Of all things most yielding",
sem hann vann aö i samráöi viö
samtökin Friends of the Earth.
Hann hefur haldiö fjölda sýninga,
bæöi I Evrópu og Ameriku.
A þessari sýningu gefur aö lita
landslagsmyndir eöa náttúru-
móti'f frá ýmsum löndum, en
einkum þó héöan frá íslandi. Mc-
Curdy segist hafa heillast af land-
inu þegar hann kom hingaö 1972, i
tengslum viö heimsmeistaraein-
vlgiö I skák.
Engum getur dulist viö skoöun
myndanna, sá meistarabragur
sem yfir þeim hvilir. Þær eru tær-
ar og ferskar, þannig aö svalt
andrúmsloftiö skilar sér jafnt
sem viöfangsefniö. Næm vinnu-
brögöMcCurdys gefa myndunum
dýpt, sem er sjaldséö I slíkum
ljósmyndum.
Viöfangsefni sin velur hann af
mikilli kostgæfni og er þá sjónar-
horniö kompóneraö, þannig aö
besta litasamspil náist. McCurdy
er spar á liti i þessum litmyndum
sinum, en blæbrigöin eru þeim
mun rikari. Fáguö vinnubrögö og
ljóöræn framsetning finnst mér
einkenna myndir þessa manns.
Kannski er þaö uppruni hans sem
gerir myndirnar llkar þeim friö-
sælu landslagsmyndum, sem
setjasvip sinn á list Austurlanda.
Yfir þeim hvilir djúp ró, skilning-
ur á samræmi náttúru og and-
rúms.
Graflkverk Eschers, sem prýöa
syöri hluta salarins eru flestum
kunn. Þau hafa veriö gefin Ut i
fjölda bóka, skreytt dagtöl og
plaköt, svo nokkuö sé nefnt. Ég
játa aö ég hef aldrei veriö I hópi
þeirra, sem dálæti hafa á þessum
manni. Þaö er kannski vegna
þess aö ég er ekki nógu vlsinda-
legur I hugsun. Reyndar finnst
mér Escher vera listamaöur
þeirra, sem leita aö einhverju
ööru I list en list.
NU vil ég alls ekki halda þvl
fram aö slik leit sé ómerkileg.
Þaö sem lætur einn ósnortinn,
höföar sterkt til annars, sem bet-
ur fer.Escher á sér ótal aödáenda
og þvl er sýning á verkum hans
gott framtak og athyglisvert.
Grafikmyndir hans erufrábær-
lega nostraöar „blekkingar",
sem sifellt villa skynfæri manna.
Þær eru 1 anda rökleysa þeirra
sem Grikkir til forna höföu svo
gaman af og unnendur lógi'skra
fræöa skemmta sér yfir I frltim-
um.
Systematisk útfærsla Eschers á
þessum blekkingum eru upphaf
og endir mynda hans. Gllman viö
gátuna: „Hvar liggur blekking-
in”, og lausn hennar, afmarka
eigind þessaramynda.Þettaeru i
rauninni felumyndir. Þegar maö-
urhefur „fattaö djókinn” og hleg-
iö pikkulítiö, missa myndirnar
mátt sinn likt og gömul heima-
dæmi sem maöurleysir. Þar sem
stæröfræöin þróast endalaust
áfram, erumyndirEschersávallt
tilbrigöi viö sama gamla stefiö.
Þvl kemur mér þaö spánskt
fyrir sjónir, þegar dagblaö eitt
hér I borg telur muninn á Escher
og Súrrealistunum fólginn I þvi,
aö sá fyrrnefndi hafni „draumn-
um og flóttanum”. Eini flóttinn
sem ég þekki er sá aö hjakka
alltaf I sama farinu.
t Djúpinu
hóf göngu slna slöastliöinn
laugardag teiknisýning Alfreös
Flóka. Þaö er óþarfi aö kynna
manninn, þar eö Flóki er einn
þekktasti myndlistarmaöur
landsins.
Myndir Flóka taka afar hægum
breytingum. Hann vinnur penna-
teikningar slnar og kritarmyndir
á mjög svipaöan hátt, frá einni
sýningu til annarrar. Þó finnst
mér þróun I átt til einföldunar
greinileg.
Flóki er snillingur meö penna.
Hann er okkar eini „Júgendstils-
maöur” og hefur þvi algera sér-
stööu I Islenskri myndlist. Hin
gotneska rómantik.sem einkennir
stíl hans er raunar ákaflega bók-
menntaleg. Ég hef Flóka grunaö-
an um aö hafa meira gaman af
sinu djöfullega þema sem
Pseudo-fræöimaöur, frekar en aö

um sjálfsprottna, sálræna svörun
gagnvartumhverfinu sé aö ræöa.
Honum er þvi likt fariö og ása-
trúarmönnunum, sem trúa ekki
beint á Oöin né Þór, en hafa
gaman af grúski i heiöninni.
Allt er á sinum staö: And-
styggilegir árar, incubi meö be-
sefa marga sem arma kolkrabba
tæla og hnusa aö sakleysislegum
nornum, berum og fjarlægum.
Sakleysi þessara kvenna er samt
málum blandiö. Þaö er sakleysi
sem til er I tuskiö, eins og þaö sem
fengiö heföi hjartaö 1 Sade mark-
greifa til aö taka nokkra auka-
kippi. Dvergar og drulluhalar
(cUrty old men) glotta bak viö
huröir og glugga. Allt er fullt af
táknmáli kynóranna, enda veit
Flóki manna best hvert sálfræöi-
legt inntak galdratrúar og norna-
gleöi er.
Kritarmyndirnar eru svipaös
eölis, nema hvaö stærö þeirra er
meiri og vinna ólik vegna mis-
munar kritar og penna. Mér
finnst krltarmyndirnar kannski
siöri en pennateikningarnar,
einkum módelmyndirnar tvær,
þar sem demóniuna vantar.
Sýning Flóka er skemmtileg, en
undarlegt þykir mér I þessari
miklu grafiköldu, hvers vegna
hann hefur ekki tekiö þá tækni i
þjónustu slna. Teikningar hans
væru ákjósanlegar, hvort heldur
væri á stein eba I kopar.
Norman Grani* Hér er hann meö Zoot Sims
AF HLJOÐR/TUN
DJA MMSESSJÓNA
Nafn Norman Granz kemur
flestum I hug þegar tal berst aö
djammsessjón. Norman Granz
v'ar fyrstur til aö hljóbrita
djammsessjón á tónleikum,
var þaö áriö 1944, er hann
efndi til sessjóns i Phil-
harmonic Auditorium I
Los Angeles þarsem J.J.
Johnson, Nat King Cole og
Illions Jacquet voru meöal
hljóöfæraleikara. Þetta var
upphafiö aö Jazz At The Phil-
harmonium, JATP, djammses-
sjónliöi er Granz þeysti meö um
þver og endilöng Bandarlkin og
haföi á aö skipa köppum einsog
Dizzy Gillespie, Roy Eldridge,
Charlie Parker, Lester Young
og Coleman Hawkins, svo þeir
helstu séu nefndir. JATP
sessjónarnir stóöu meö blóma
framtil ársins 1955 og gaf Granz
afrakstur þeirra ára út á 11
breiöskifum hjá hljómplötu-
fyrirtæki sínu, Verve. Þetta
safn er nil ófáanlegt og Granz
Esquire I Metropolitian voru:
Louis Armstrong, Roy Eld-
ridge, Coleman Hawkins, Art
Tatum, Oscar Pettiford og
Billy Holliday. Þessi magn-
þrungna sessjón var upphaf-
lega gefinn út á V-Disc, sem
var hljómplötuútgáfa banda-
riska hersins, en á þessum ár-
um voru bandariskir tónlistar-
menn I verkfalli gegn hljóm-
plötuútgefendum og var ekkert
hljóöritaö hjá hljómplötu-
furstunum. Sessjóninn hefur
veriö endurútgefinn á merkinu
Saga og hefur stundum mátt fá
þær plötur i Hljóðfærahúsinu.
Eftir aö hafa selt Verve settist
Granz i helgan stein en undi þvi
ekki til lengdar og stoöiaöi
hljómplötuútgáfuna Pablo.
(Helgan stein er kannski of
mikið sagt, hann var umboðs-
maöur nokkurra listamanna
áfram og feröaöist stundum
meö þeirn og er okkur íslensk-
um i' ljösu minni er hann kom
Jazz
eftlr Vernharð Llnnet
hefur selt MGM Verve og er allt
komið Ur böndunum hjá þeirri
útgáfu. Granz efndi einstöku
sinnum til JATP tónleika eftir
'55 og gaf út, en blómaskeiðinu
var lokiö.
Sama ár og Norman Granz
stóö fyrir fyrsta JATP konsert-
inum efndi timaritiö Esquire til
mikillar stjörnumessu I Metro-
politanóperunni og var þaö I
fyrsta skipti sem djasstónleikar
voru þar haldnir. Esquire var
fyrst ameriskra tímarita til aö
fjalla um djass af alvöru og
fékk árlegadjassgagnrýnendur
til aö velja djassmeistara ársins
á hinum ýmsu sviöum.
Val Esquire var mun mark-
tækara en svipaö val tónlistar -
timaritanna Metronome og
Down Beat, þar sem einieikarar
hvítu danshljómsveitanna skák-
uðu helstu stórstjörnum
djassins. Meöal þeirra sem
skipuöu djammsession
hingað meö Ellu Fitzgerald og
fékk gulu og lá á Landspital-
anum} Hann hefur þegar gefiö
hálft annaö hundraö Pablo
plötur út og er þar mikiö um
djammsessjóninn. Granz segist
aöeins gefa út þá tónlist sem
hann hefur gaman af og eitt sinn
spuröi ég Nils Winther, eiganda
dönsku SteepleChase út-
gáfunnar hvort hann gæfi aöeins
út þaö sem hann heföi gaman af
og er hann játti þvi bætti ég viö:
einsog Norman Granz. Þá sagöi
Nils og hló viö: — Hann hefur ]
bara gaman af djammses- i
sjónum!
Hvaö sem hæft er I þvi hefur j
Granz alla tlö staöiö fyrir |
miklum maraþon djammses- j
sjónum, nú siöast á djassfesti- |
vallnu i Montreux i Sviss árin
1975 og '77 og hljóöritað sjö
djammskífur hvort áriö og er
þar margur dýrgripurinn.