Helgarpósturinn - 08.02.1980, Blaðsíða 23

23
Jielgarpásturinaí Föstudagur 8. f-ebrúar 1980.
Þegar nýy rikisstjórn er i mót-
un brjóta menn venjulega heilann
um þaö hvaöa áhrif hiín muni
koma til meö aö hafa á þjóöar-
hag. En eins og stjórnarmyndun
Gunnars Thoroddsen. hefur boriö
aö höndum, má þjóöarhagur una
þviaöfalla iskuggannum sinn og
iþessstaövelta mennvöngum yf-
ir áhrifum þessarar stjórnar-
myndunar á innviöi Sjálfstæöis-
flokksins og ef til vill ekki siöur
hvaöa áhrif hræringarnar undan-
fariö muni hafa á pólitiska fram-
tiö Geirs Hallgrimssonar.
STRIÐ EÐA FRIÐUR
Þaö hefur naumast veriö stund
milli striöa hjá Geir Hallgrims-
syni rni um alllangt skeiö. Mér er
raunar til efsaö nokkur islenskur
stjórnmálamaöur hafi gengiö i
gegnum jafnmargar eldsklrnir á
jafnskömmum tima og Geir Hall-
gri'msson. Fyrst voru þaö innan-
flokksátökin I kringum lands-
fundinn á siöasta ári, þar sem
Geir kom þó út sem ótviræöur
sigurvegari. Siöan komu kosning-
arnar meö klofningsframboöum i
tveim kjördæmum og strax I kjöl-
fariö afhroö leiftursóknarstefn-
unnar, þegar margir sjálfstæöis-
menn væntu sinnar stærstu
stundar. Hámarkiö er þó sá
klofningur I þringflokknum sem
veriö hefur aö koma á daginn nú
undanfariö.
Varla mun vera til sá s.iálfstæö-
ismaður sem treystir sér til aö
segja fyrir um framvinduna I
þessum innanflokksátökum af
neinni sannfæringu. Slfk. er ó-
vissan. Ljóst er aö frumkvæði
Gunnars i þvi aö höggva á stjórn-
arkreppnuhnútinn hefur mælst
velfyrir hjá öllum almenningi og
þar meö töldum hinum almenna
flokksmanni I Sjálfstæöisflokkn-
um. Meöal.flokksfulltrúa 1 helstu
valdamiðstöðvum Sjálfstæöis-
flokksins eru hins vegar viö-
brögöin blendnari og jafnvel
beinlínis f jandsamleg Gunnari,
og þingitakkurinn hefur fylkt sér
um formann sinn, þegar undan-
skildir eru þeir Albert, Pálmi
Jónsson og Friðjón Þóröarson.
Vandamálflokksforustunnar er
núeinkum þaö hvernigbregöastá
við mönnum þeim, sem gengiö
hafa meö þessum hætti i berhögg
viö vilja meirihlutans. I reglum
flokksins eru engin ákvæöi um
Gjósta hlýtur um Alþjóöa
olymplunefndina, þegar hún kem
ur saman til fundar á keppnisstað
vetrarleikanna i Lake Placid á
sunnudaginn. Þar kemur til meö-
ferðar tillaga bandarísku
Olympiunefndarinnar aö færa
sumarleikana 1980 frá Moskvu
eöa fresta þeim aö öörum
kosti, þar sem rikiö sem faliö var
aöannast framkvæmd leika, sem
fara eiga fram undir merkjum
vináttu og alþjóölegrar bræöra-
lagshugsjónar, hefur nýskeð ráö-
ist inn i' nágrannaland sitt Afgan-
istan meö óvigan her, skipt þar
um ríkisstjórn og herjar á þá
landsmenn sem ekki snúast til
undirgefni við hernámsliðiö.
Bandarikjastjórn hefur kunn-
brottrekstur manna úr flokknum.
Hins vegar liggur fyrir að hrær-
ingarnar slöustu daga hafa kynt
undir heift ýmissa áhrifamanna i
flokknum gagnvart Gunnari og
stuöningsmönnum hans og þeir
telja siálfsagt aö nota tækifæriö
og „skera burtu krabbameiniö
þótt einhverjir heilir hlutar fylgi
með”, eins og einn af framá-
mönnum flokksins lýsti þessum
viöhorfum I samtali. Aörir telja
ráölegra að fara sér hægt, efna
ekki til óvinafagnaðar meö heift-
ugu. innanflokksuppgjöri, sem
óhjákvæmilega yrði afleiöing
brottrekstrar heldur biöa þess aö
öldurnar lægi og þá muni ti'minn
sjá um aö græða sárin.
Talsmenn þessara viöhorfa
halda þvi' fram að of harkaleg
viðbrögöaf hálfu flokksmeiri-
hlutans, geti hreinlega leitt til
þess aö stofnaður yröi nýr flokkur
utan um Gunnar og fylgis menn
hans.Þar meö væriklofningurinn
oröinn algjör og skaöinn óbætan-
legur. Raunar heyrast þegar þær
raddir meöal framámanna I
flokknum, sem nærri Gunnari
standa, er telja viöbrögð for-
manns og helstu valdamanna I
kringum hana hafa veriö svo
bráölát og hatursfull, aö þau hafi
kallaö á þetta uppgjör áöur en
raunverulega á þaö reyndi hvort
til þess þyrfti aö koma. Einn úr
þessum hópi lýsti til dæmis þvi
sjónarmiði, aö ýta hefði átt bæöi
Geir Hallgrlmssyni og Gunnari
Thoroddsen tilhliöar, þegar hinn
slöarnefndi var búinn aö koma
viöræöunum viö Framsóknar-
flokk og Alþýöubandalag I
kring og kalla til einhvern þriöja
mann úr úr þingliöinu til aö reka
og taka upp kalt striö af fullri
hörku.
Þessi nýja yfirlýsing sovét-
stjórnarinnar birtir marga hluti i
sam. Fyrst og fremst leiðir hún i
ljós þaö sem sovéskir andófs-
menn hafa hamrað á, aö ekki sé
unnt að koma skæöara höggi á
Kremlverja eins og sakir standa
en koma þvi til leiöar aö olympiu-
leikarnir I Moskvu fari Ut um þúf-
ur. Þaö sé eina óbrigöula leiöin til
aö gera sovéskum almenningi
ljóst, hvaða álit umheimurinn
hefur á sovétstjórninni og atferli
hennar. Þaö gæti svo aftur oröiö
til þess aö ýta undir virkt almenn-
ingsálit I landinu, sem snerist
gegn útþenslustefnu og yfirgangi
valdhafa.
smiöshöggiö á stjórnarmyndun-
ina — mann eins og t.d. Matthlas
A. Mathiesen, sjóaöan pólitlkus
og bærilega kynntan i hinum
flokkunum tveimur.
Aörir sjálfstæöismenn sem ég
bar þetta sjónarmiö undir voru
efins um ágæti þessarar leiöar.
HUnheföi aö vlsu veriö fræöilegur
möguleiki á einhverju sigi en
varla raunhæfur og bentu á að
hefði þetta orðiö ofan á, væri hætt
viö að bæöi framsóknarftakkur og
Álþýöubandalag heföi misst á-
hugann, þvl aö helsta réttlæting
beggja ftokkanna inn á við fyrir
þessu stjórnarsamstarfi væri sá
fleygur sem nú væri veriö að reka
I Sjálfstæöisflokkinn.
Eftir þvl sem ég fæ best heyrt
hafa hinir varkárari menn Ur
framvaröasveit Sjálfstæöis-
ftokksins ekki verulegar áhyggj-
ur af GunnariThoroddsen og hliö-
arspori hans siöustu daga, ef ekki
kæmu til þessir stuöningsmenn
hans, Eggert Haukdal, Pálmi,
Friðjón auk Alberts. Þeir benda á
aö Gunnar sé á leið út úr pólitik
sakir aldursogað hann muni ekki
reyna aö sadija fram á nýjan leik
innan Sjálfstæöisflokksins. Gunn-
ar hefur ekki lagt mikla rækt við
liösmenn sina frá fyrri árum allt
frá þvi aö hann lét af ráöherra-
störfum og einangrast æ meira
innan flokksins. Albert hefur hins
vegar á sama tlma gætt þess
dyggilega aö koma fylgismönn-
um slnum fyrir I valdastööum
flokksins og þeir hafa um leiö
annast um Gunnar Thoroddsen.
Pálmi Jónsson er einnig ókrýndur
héraðshöfðingi sjálfstæðismanna
iNorðurlandi vestra og meirihluti
ftakksmanna þar er á hans bandi.
EFAST UM HEILBRIGÐIIÞRÓTTANNA
gert, aö borist hafi frá 50 rlkis-
stjórnum jákvæðar undirtektir
viö áskorun Carters forseta um
aö ríki heims sem fordæmt hafa
innrásina i Afganistan sameinist
um aö sniðganga leikana I
Moskvu, veröi sovéskt herlið ekki
á brott frá Afganistan I þessum
mánuöi. Bandariska utanrlkis-
ráöuneytið telur, að 23 riki af
þessum fimm tugumhafi þegar
afráöiö aö senda ekki iþróttafólk
til Moskvu aö óbreyttu ástandi,
þar hafi ólymplunefndir þegar
tekið i sama streng og ríkis-
stjórnirnar.
Sovétstjórnin hefur fyrir sitt
leyti látið þaö boö út ganga, aö
hún muni li'ta á þaö sem prófstein
á afstööu rikja Vestur-Evrópu til
slökunarstefnu, hvort þau gangi i
lið meö Bandarikjunum og afsegi
þátttöku i Moskvuleikunum. Geri
þau þaö, muni sovétstjórnin
leggja slökunarstefnu fyrir róöa
1 annan staö er hótun
sovétstjórnarinnar i garð Vest-
ur-Evrópurikja enn ein sönnun
þess, aö meginmarkmiö hennar 1
alþjóöamálum um þessar mundir
er aö valda ágreiningi milli
Bandarikjanna og bandamanna
þeirra I Vestur-Evrópu, oliulind-
unum við Persaflóa. Og gerist
Evrópurlki svo djörf aö mótmæla
harkalega, erþeimhótað auknum
viösjám I álfunni. 1 sllkri afstööu
birtist sovéska drottnunarstefnan
uppmáluö.
En þaö veltur lika á afstööu
rikja Vestur-Evrópu, hvort
Ólympiuleikarnir I Moskvu fara
út um þúfur eða ekki. Leikarnir
veröa aö sjálfsögöu marklitlir um
getu iþróttamanna I ýmsum
greinum aö Bandarikjamönnum,
Bretum og Kenyamönnum fjar-
verandi, en i þeim löndum má
segja aö teningnum hafi þegar
verið kastaö og ákveöiö aö sækja
ekki Moskvuleikana. Frá iþrótta--
sjónarmiöi missa leikarnir svo
alla merkingu, ef aörar Vest-
ur-Evrópuþjóöir bætast i þennan
hóp. Norðmenn og Hollendingar
hafa þegar látiö f ljós miklar efa-
semdir um, hvort rétt sé aö
senda Iþróttafólk til Moskvu.
Andstaöa gegn þátttöku fer vax-
andi bæöi I Vestur-Þýskalandi og
Frakklandi.
Umræöur sem oröiö hafa um
þátttöku I Ólympiuleikum i
Moskvu haía ekki einvörbungu
fjallaö um þá hlib málsins, hvort
iþróttahreyfing heims geti látið
sér sæma að ljá sig til áróöurs
rikisstjórn sem stendur I árááar-
striöi út á við og herðir kúgunar-
töi heimafyrir,eins og best sést á
þvi að einn þáttur i undirbúningi
leikanna er að fangelsa eöa gera
útlæga frá Moskvu alla sem ein-
hvern þátt hafa tekið I andófs-
hreyfingu mannréttindasinna.
Friöjón stendur vel I Snæfells-
sýslu I uppreisn sinni nú, enda er
þaö Gunnarskjördæmi frá fornu
fari en stendur verr aö vlgi eftir
því sem sunnar dregur I sýslunni.
Aö auki má ætla aö þessii upp-
reisnartilraun mælist ekki illa
fyrir mebal klofningsframboös-
manna á Suöurlandi og I Noröur-
landi eystra.
Af þessum sökum telja hinir
varkáru mikið liggja viö aö farið
sé að öllu meö hægð. Þeir telja þó
sjálfsagt aö Gunnar og Liðsmenn
hans I nýju stjórninni veröi aö
sæta þvi aö fá ekki aö sitja þing-
ftokksfundi, þar sem þaö sé ófært
ástand aö hluti þingmanna séu
stjórnarliðar en mikill meirihluti
hins vegar stjórnarandstæöingar.
Þetta gildi þó ekki um Albert, þar
sem hann hafi ekki gengib til liðs
við stjórnina aö ööru leyti en þvi
að heita því aö verja hana van-
trausti. A hinn bóginn eigi Gunn-
ar og stjórnarliöar hans eftir sem
áður aö fá að sitja I öðrum valda-
stofnunum flotócsins, svo sem
miöstjórn og flokksráöi, I sam-
ræmi við reglur ftokksins. A
þennan hátt veröi heill Sjálfstæö-
isftokksins best borgiö þegar til
lengdar lætur, þvi að þegar nýja
stjórnin hafi gengiö sitt skeiö,
muni Gunnar hverfa af sjónar-
sviði stjórnmálanna og hinir
hverfa aftur inn i Sjálfstæöis-
flokkinn eins og ekkert hafi i
skorist. Nema auövitaö svo ólik-
lega vilji til aö nýja stjórnin nái
að afreka eitthvað og stjórnarliö-
arnir úr Sjálfstæöisflokknum sjái
sér hag I þvi aö stofna eigin flokk
til aö geta endurnýjaö stjórnar-
samstarfið.
Flokksráösfundur sjálfstæöis-
manna á sunnudaginn mun vafa-
laust veröa aö nokkru leyti styrk-
leikakönnun forustumanna Sjálf-
stæöisftokksins, þeirra Geirs og
Gunnars, og þess vegna skýra lin-
urnar nokkuö, þvi aö þarna eru
saman komnir yfir 200 manns úr
framvarðasveit flokksins alls-
stabar að af landinu. Fyrirfram
er þó talið næsta vlst að meiri-
hluti flokksráösmanna muni
fylkja sér um formann sinn, Geir
Hallgrimsson.
Engu aö siður blandast engum
hugur um, ab staba Geirs hefur
aldrei veriö veikari en þessa
INNLEND
tYFIRSÝNi
ERLEND
Þótt þettasé aö sjálfsögðu megin-
máliö gagnvartalmenningi, eru, i
rööum Iþróttafréttamanna sér i
lagi, farnar aö heyrast raddir
sem hreyfa því, hvort ekki hafi of
lengi verið undan þvl vikist aö
taka til nákvæmrar athugunar,
hvort unnt sé frá hreinu Iþrótta-
sjónarmiði aö halda uppi íþrótta-
samskiptum viö Sovétrlkin eins
og iþróttahreyfingin þar er rekin.
I Sovétrfkjunum og fylgirlkjum
þeirra er ekkert til sem heitir
frjáls íþróttahreyfing, heldur
hafa rikisvaldiö og flokksvaldiö
þar öll tögl og hagldir. Þetta hef-
ur þaö I för meö sér, aö Iþrótta-
reglum er i engu skeytt, þegar um
það er aö tefla aö nota fþrótta-
fólkiö I áróöursskyni fyrir rikiö
og valdaflokkinn. Hvaö sem
iþróttaembættismenn þessara
ríkjaundirr'ita,hafa þeir aö engu
jafnóðum og þeim býður svo viö
að horfa, af þvi kröfur flokksins
hafa forgang framar öllum
iþróttareglum.
Forustumenn iþróttahreyfinga
utan sovéska yfirráðasvæðisins
hafa nú látiö þetta viðgangast so
lengi, aö iþróttahreyfingin um
heim allan er smátt og smátt aö
sýkjast af þvi að undirstööureglur
hennar eru aö engu hafðar á
sovéska svæðinu. Ahugamanna-
reglurnar eru verst leiknar. Þær
veröa aö teljast pappirsgagn eitt,
og meginástæöan er aö sovét-
menn og fylgifiskar þeirra hafa
svo góöa aðstööu til aö fara i
kring um þær, þar sem ríkið er
helsti atvinnurekandinn og
iþróttahreyfingin algerlega I þess
hendi.
Nu þykir Iþróttafréttamönnum,
sem vita hvað fram fer, ískyggi-
legast hvernig sovétmenn komast
upp meö að ala iþróttafólk sitt á
lyfjum, sem kreista úr þvi hvern
stundina, og sumir sjálfstæöis-
menn hafa þaö i flimtingum að
þegar sé búiö aö kistuleggja for-
manninn. Formlega getur þó út-
för hans ekki farið fram nema á
landsfundi flokksins, og óráöiö er
enn hvort eða hvenær landsfund-
ur verður kallaður saman en
samkvæmt lögum flokksins ætti
ekki aö halda hann fyrr en aö
hálfu öðru'ári liðnu. Þaö er hins
vegar á valdi miðstjórnar að
kalla landsfund saman, ef ástæöa
þykir til og tiöindin undanfariö
hafa leitt til háværari krafna um
að þab veröi gert i' þvi skyni að
endurnýja forustuna.
Hitt er jafn ljóst aö Geir Hall-
grimssyni veröa gefin griö um
einhvern tlma til aö hlifa honum
viö algjörri niöurlægingu. Og þá
mun Geir njóta þess aö timinn
vinnur meö honum, þvl að þótt
Gunnar Thoroddsen sveipi sig
frægðarljómanum þessa stundina
þá mun hann og stjórn hans veröa
dæmd af verkunum þegar fram í
sækir. Og hallist verulega á
Gunnarsstjórnina, eins og margir
þykjast sjá fyrir á óljósum mál-
efnasamningi, þá getur vel farið
svo aö vegur Geirs vaxi á ný i öf-
ugu hlutfalli viö óvinsældir
stjórnarinnar. Þá mun Geir einn-
ig njóta þess aö flokksmenn hans
sjá ekki eftirmann hans I fljótu
bragði. Aö visu eru þau nefnd
Birgir Isleifur, Ellert Schram og
Ragnhildur Helgadóttir, en ekk-
ert þeirra þykir mér þó sérlega
góöur kostur.
Af þessum ástæöum er þvl of
fljótt að setja punktinn aftan viö
stjórnmálaferil Geirs Hallgrims-
sonar á sama hátt og of snemmt
er aö staðhæfa aö nú sé Sjálfstæö-
isflokkurinn tvistraður I eitt
skipti fyrir öll. Menn skyldu lika
minnast þess, aö stjórnmálasaga
þessarar aldar sýnir, að þaö er
aöeins Alþýöuflokkurinn sem
beinlinis hefur skaöast á klofn-
ingsátökum af þvi tagi sem Sjálf-
stæöisftokkurinn býrnú við. Bæði
Framsóknarflokkur og Alþýðu- >
bandalag eöa fyrirrennari þess
hafa hins vegar komiö sterkari út
úr slikum hreinsunareldi.
Eftir
Björn
, Vigni
Sigurpálsson
eftir
Magnús
Tor fa
ólafsson
orkuvottmeöan á keppni stendur,
en afskræma persónuleikann og
gera fólkiö varanlega heilsubilað,
þegar keppnisævi lýkur. Þessi
misþyrming á íþróttafólki, sem
helst veröur jafnaö viö
skylmingaþrælahald, til forna, er
stranglega bönnuð i Iþróttaregl-
um og yfir 270 efni á skrá yfir
bönnuö lyf, en það fer ekki Ieynt
aö sovéskir þjálfarar og iþrótta-
embættismenn nota þessi lyf
ótæpt og beita allskonar brögöum
til komast framhjá bannreglun-
um.
Það er einkennandi, aö lyfja-
tökueftirlitinu á Ólympiuleikun-
um i Moskvu er þannig hagaö, aö
þaðer algerlega I höndum sovét-
manna, og þeim er i lófa lagið að
falsa niðurstööurnar eins og þeir
kæra sig um. Enginn sem kynnt
hefur sér atferli sovéskra iþrótta-
yfirvalda er I vafa um að þaö
tækifæri verður notaö.
Þó tekur fyrst steininn úr,
þegar kemur aö dómarastörfum
sovéskra keppnisdómara. Fram-
feröi þeirra er fyrir löngu alræmt
I Iþróttahreyfingunni. Þar er aö
visu víöar pottur brotinn, en i
sovéskum iþróttamálum er svo
frá hnútum gengiö, aö engu skipt-
ir hversu hæfur og heiðarlegur
dómari er, hann verður aö vera
eins vilhallur sovéskum kepp-
endum og rangleitinn i garö ann-
arra og hann getur komist upp
meb. Astæðan er sú, að þessa
krefjast iþróttaembættismenn-
irnir, sem öllu ráöa I nafni flokks
og rikis.