Helgarpósturinn - 27.02.1981, Page 17

17
Jie/garpásturinn._ Föstudagur 27. febrúar 1981
Leikarasamningar undirritaðir:
,,Þetta var menning-
arpólitísk deila"
segir Gísli Alfreðsson, formaður
leikarafélagsins
Samningar leikara og rikisút-
varpsins hafa nú loks veriö undir-
ritaðir eftir margra mánaða
samningaþóf. Helgarpósturinn
hafði samband við Guðmund
Jónsson og bað hann að segja frá
helstu liðum samkomulagsins,
eins og það sneri að hljóðvarpinu.
„Hjá okkur er þetta mjög ein-
falt. Það eru sameinuð i einn
samning ákvæði, sem voru i fleiri
samningum, eins og við söngvara
sérstaklega, sem eru i leikara-
félaginu”, sagði hann.
Guðmundur sagði einnig, að
tekinn hafi verið upp nýr skali
fyrir svokallaða „montage”
þætti, sem væru mitt á milli leik-
rita og samsettrar dagskrár. Þá
hafi orðið smá tilfærslur á töxt-
um, en ekki raunverulegar hækk-
anir, vegna þess, að greiðslur
fyrir endurflutning leikrita eldri
en 3 ára miðast nú við 50% af
fullri greiðslu.
Pétur Guðfinnsson, fram-
kvæmdastjóri sjónvarpsins sagði,
að stærsta breytingin fyrir þá
væri sú, að endursýningar væru
gerðar auðveldari, vegna þess að
50% reglan gildir nú ótakmarkað
i sjónvarpi, eins og i hljóðvarpi.
Aður var hún hins vegar bundin
við þrjú ár. Annað sagði Pétur, að
væru litlar tilfærslur.
Pétur sagði, aö sem fylgiskjal
með samningnum væri bókun,
eða viljayfirlýsing frá sjónvarp-
inu, þar sem talað væri um það,
að sjónvarpið myndi flytja leikrit
að jafnaði i' hverjum mánuði. Þá
væri átt við bæði frumflutt og
endurflutt.
Pétur sagði, að sjónvarpsmenn
Það vantar ekki einbeitnina hjá Háskólakórnum á æfingu hjá Hjálmari
H. Ragnarssyni.
Háskólakórinn frumflytur
íslensk tónverk
„Þettaeru merkilegir tónleikar
vegna þess, að þar gefur að heyra
verk, sem aldrei hafa heyrst
áður”, sagði Hjálmar H.
Ragnarsson tónskáld og stjórn-
andi Háskólakórsins um tónleika
þá, sem kórinn heldur á laugar-
dag kl. 17 i Félagsstofnun
stúdenta við Hringbraut.
Þau tónskáld, sem eiga ný verk
á efnisskránni eru Atli Heimir
Sveinsson, en verk hans The Sick
Rose var samið árið 1978 viö ljóö
eftir William Blake. Þetta mun
vera í fyrsta skipti, sem hér
heyrist verk eftir Atla Heimi, sem
sérstaklega er samið fyrir kór.
Hið sama gildir um Hjálmar H.
Ragnarsson, en verk hans A-
Mahla Muhru er samið við ljóð
Karls Einarssonar Dunganon,
hertoga af Sankti Kildu, á
„ókunnri mállýsku Atlantis-
tungumálsins”. Þá verður
frumflutt annaö verk eftir
Hjálmar og heitir þaö Gamalt
vers, samið á siðastliönu hausti.
Jónas Tómasson yngri samdi
Fimm mansöngva sérstaklega
fyrir Háskólakórinn á siðastliðnu
hausti og eru ljóöin eftir Hannes
Pétursson. Loks verður
frumflutningur á kórútsetningu
Islandsvisa eftir Gylfa Þ. Gisla-
son, sem hann samdi veturinn
1935—36.
Auk þessara verka verður flutt
stórt verk eftir Jón Asgeirsson,
sem heitir A þessari rimlausu
skeggöld. Verður þetta i annað
skipti, sem það er flutt opinber-
lega hérlendis. Þá eru á efnis-
skránni islensk þjóðlög og
stúdenta- og gleðisöngvar.
Kórinn, sem samanstendur af
rúmlega 60 söngvurum hefur æft
mjög stift fyrir þessa árlegu
tónleika sina, að sögn Hjálmars
H. Ragnarssonar, og hefur m.a.
fariö i sérstakar æfingabúðir.
Þrfr hljóðfæraleikarar koma
fram á tónleikunum með kórnum,
þau Hanna G. Siguröardóttir og
Vilberg Viggósson pianóleikarar
og Eggert Pálsson slagverksleik-
ari.
Háskólakórinn vinnur einnig aö
undirbtíningi á tónleikaferð til
Vestfjarða. Verður farið til Isa-
fjaröar, Bolungarvikur og jafnvel
viðar, ef færð leyfir.
væru ánægðir með að hafa samn-
inga i' lagi við leikara, hins vegar
væri fjárhagsstaða stofnunarinn-
ar mjög bág.
„Þetta er ekkert annað en
rammi, sem við verðum að von-
ast til að við séum menn til að
fylla upp i. En það verður líka
deilt um það, hve mikla áherslu
beri að leggja á leikritagerðina og
hve mikla á aðra dagskrárgerð.
Þar hefur útvarpsráð siðasta orð-
ið”, sagði Pétur Guðfinnsson
framkvæmdasFjóri siónvarpsins.
„Eins og fram hefur komið,
hefur þessi deila verið menn-
ingarpólitisk, þ.e.a.s. að við höf-
um viljað krefjast þess, að
islensku dagskrárefni yrði
tryggður sess i islenska sjónvarp-
inu”, sagði Gisli Alfreðsson, for-
maöur leikarafélagsins, þegar
hann var spurður um þessa
samninga.
Hann sagði, að leikarar teldu
sig hafa fengið nokkuð góða
tryggingu fyrir þvi, að svo myndi
verða. A móti lækkuðu þeir
endursýningargjald frá þvi sem
verið hefði um 50%, þannig að
báðir aðilar hafi fengið nokkuð.
Gisli sagði, að leikarar hafi orð-
ið fyrir vonbrigðum með það, að
fjölmiðlar virðast hafa misskilið
baráttu þeirra og talið að þeir
væru með heimtufrekju. Þetta
hafi verið notað sem tilefni til m'ð-
skrifa um leikara og þeir hafi átt
mjög erfitt með að koma sjónar-
miðum siinum að i fjölmiðlum.
„Við höfum ævinlega lika litið
þannig á, að við værum ekki ein-
göngu að berjast viö rikisútvarpið
i þessu efni, þvi stjórnvöld i land-
inu hafa stórlega skert möguleika
rikisUtvarpsins á þvi að geta
haldið uppi einhverjum menn-
ingarstandard með þvi að fjár-
svelta þetta fyrirtæki”, sagði
Gisli Alfreðsson formaður leik-
arafélagsins.
Fílamaðurinn í blíðu og stríðu
John Merrick hét maður sem
var uppi á Englandi á öldinni
sem leið, nánar tiltekið á árun-
um 1863—1890. Hann átti við
hræðilegan sjúkdóm að striða,
„neurofibromatosis”, sem gerði
það að verkum, að höfuð hans
var ofvaxið og afskræmt og
likaminn hroðalega vanskap-
aður.
Stutt en sorgleg saga þessa
manns er efniviður kvik-
myndarinnar „Filamaðurinn”
sem nú er verið að sýna i A-sal
Regnbogans.
Myndin hefst þegar Fila-
maðurinn er sýndur sem við-
undur i fjölleikahúsi. óprúttinn
agent hefur Filamanninn til
sýnis og litur á hann sem skyn-
lausa skepnu og einkaeign sina.
Læknir nokkur fær áhuga á
þessu sérstæða sjúkdómstilfelli
og leggur Filamanninn inn á
LundUnasjúkrahúsið til að geta
fylgst með honum, rannsakað
hann og hlúð að honum, þótt
'engin leið sé til að stemma stigu
viö sjúkdómnum.
Það kemur upp úr dúrnum að
heilbrigð og falleg sál býr i
þessum afskræmda likama
Fyrirfólkið i Lundunum gerir
sér titt um Filamanninn og
læknirinn sem stundar hann
verður frægur fyrir vikið. Og að
vissu leyti er Filamaðurinn
aftur orðinn aö viðundri og fé-
þúfu, þótt það sé þeim sem
stunda hann þvert um geð.
En hér er ekki ástæða til að
rekja söguna til enda. Þetta er
áhrifamikil mynd sem liður
manni sennilega seint úr minni,
að minum dómi fyrst og fremst
vegna frábærrar frammistöðu
helstu leikaranna.
John Hurt, sem um þessar
mundir fer einnig á kostum i
„Midnight Express" i Stjörnu-
bi'ói, leikur Filamanninn og
færir mannienn einu sinni sann-
inn um, að hann er mikill meist-
ari I sinni listgrein. Gervi Fila-
mannsins er þannig að leikarinn
getur varla tjáð sig með svip-
brigöum öðrum en augnaráði,
og hreyfingum öllum eru tak-
mörk sett, en þrátt fyrir þetta
tekst John Hurt að draga upp
ógleymanlega persónu, sem er i
senn ógnvekjandi og aumkunar-
verð.
Þess má geta, að förðunar-
meistarinn Christopher Tucker
sá um gervi Filamannsins og á
þar með ekki litinn þátt i
heildaráhrifum myndarinnar.
Það ku hafa tekið sex klukku-
stundir að koma leikaranum i
gervið, og þess vegna gat John
Hurt ekki tekið þátt i kvik-
myndatökunni nema annan
hvern dag.
Anthony Hopkins, John Giel-
gud og Wendy Hiller farameð
önnur aðalhlutverk og eru frá-
bær hvert fyrir sig, þótt manni
þyki mest koma til frammistöðu
Anthony Hopkins sem er mikill
sómi stéttar sinnar.
Kvikmyndin er tekin á svart-
hvita filmu og i Panavision.
Kvikmyndatökumaður er
Freddie Francis, en hann á að
baki glæsilegan feril sem
myndatökumaður, þótt hann
hafi þótt dáldið mistækur sem
leikstjóri hryllingsmynda frá
Hammer-Films-verksmiöjunni.
Þaö er gott til þess að vita að
svarthvítar myndir eiga aftur
upp á pallborðiö hjá kvik-
myndaframleiðendum, þvi að
bæði litmyndir og svarthvitar
hafa sina kosti. Ekki veit ég þó
hvers vegna þessi mynd er gerð
i svarthvitu, kannski finnst
mönnum auðveldara að lifa sig
inn i Viktoriu-timabilið svar-
hvitt, en þó held ég að mestu
hafi ráðið, að auðveldara hafi
verið að gera gervi Filamanns-
ins trúverðugt á svarthvitri
filmu heldur en i lit, þar sem
blæbrigði húðarinnar koma
skýrar i ljós.
NUna stendur yfir mikið
„leikstjóratimabil” og það er
tiska að þakka leikstjóranum
alla góða hluti sem leikarar eða
tæknimenn vinna og skamma
þá jafnframt fyrir afglöp ann-
arra. Þetta er gott og blessað
sem meginregla, en hvað þessa
mynd áhrærir, þá þykir mér
helst leikstjórn og handriti
ábótavant. Allt annað er harla
gott. Frásögnin þykir mér
þunglamaleg og ófrumleg, auk
þess sem töluverður listrænn
rembingur kemur fram i upp-
hafi og endi myndarinnar, þar
sem skotið er yfir markið.
Þaö eru leikararnir, kvik-
myndatökumaður, hljóðmeist-
ari, förðunarmeistari, leik-
myndahönnuður og tæknimenn,
sem fyrst og fremst bera þessa
mynd fram til sigurs, þótt leik-
stjórnin sé þunglamaleg. Að
visu viröist leikst jórinn nálgast
verkefni sitt af virðingu og nær-
færni, en honum tekst ekki að
gera myndina jafneftirminni-
lega og t.d. Kaspar Hauser eftir
Herzog. Þó má segja aö leik-
stjórinn hafi komist sæmilega
frá sfnu verki, þvi aö vondur
kvikmyndastjóri hefði eyöilegt
hið frabæra starf allra hinna
sem að framan voru taldir
— ÞB
,jpwr Kvikmyndir

eftir Guðjón Arngrímsson
Þráinn Bertelsson

Guðdómlegir Blúsbræður
Laugarásbió: Blúsbræðurnir
(The Blues Brothers). Banda-
risk. Argerð 1980. Handrit: Dan
Aykroyd og John Landis. Aðai-
hlutverk: John Belushi og Dan
Aykroyd. Leikstjóri: John
Landis.
Ameriskur húmor er dálitið
misjafn, eins og flest það sem
frá Ameriku kemur. Stundum
er hann þunnur, en þegar vel
tekst til líður mér ljómandi vel
undir honum. Myndin um blús-
bræöurna Jake og Alwood er
gamanmynd af betri sortinni,
þar sem „hinn nýi húmor”
Kananna nýtur sin vel. Hér áður
fyrr voru bandariskar gaman-
myndir oft dálitið vemmilegar
og gjarnan ætlaðar allri fjöl-
skyldunni. En Blúsbræðurnir er
groddaleg mynd — húmorinn
svolitið svartur — og þar er
endalaust gert grin aö rikjandi
þjóðskipulagi, svo notuð sé
útjöskuð klisja. Það á reyndar
vel við, þvi myndin er saman-
safn gamalla klisja úr eldri
kvikmyndum.
John Landis, sem samdi
handritið og leikstýrir, vakti
fyrst á sér athygli með „Delta
klikunni” eins og hún hét á is-
lensku.og þar kom John Belushi
einnig fyrst fram á sjónarsviðið.
Sú mynd var ódýrt, en feikna-
vinsælt hugarfóstur þeirra
ágætu manna sem standa að út-
gáfu háðblaösins „National
Lampoon” og Blúsbræðurnir
bera einnig sterkan keim af
þeirra húmor. Við gerð hennar
fékk Landis hinsvegar langtum
meiri peningaumráð og betri
tima en við „Deltaklikuna”, og
að minum dómi hefur honum
tekist betur upp. Erlendis hefur
myndin hinsvegar fengið mis-
jafna dóma.
Blúsbræðurnir eru tveir óvið-
jafnaniegir auðnuleysingjar,
sem sjá ekki annaö ráö útúr
ógöngum sínum en freista þess
að ná saman aftur hljómsveit
einni sem þeir störfuöu meö
áður en þeim var stungiö inn.
Þeir reka sig fljótlega á lög-
reglur og aðrar hindranir, en
ekkertfær stöðvað þá — þeir eru
i guödómlegum erindagjörðum.
Landis virðist hafa ætlað sér
aö vinna klisjurnar i eitt skipti
fyrir öll, og i myndinni er til
dæmis bilaeltingaleikur sem er
stórbrotnari en allir aðrir, og
launskyttan sem sifellt situr
fyrir bræðrunum, notar ekki
skammbyssu eða riffil heldur
eldvörpur, timasprengjur og
skriðdrekabyssur. En blús-
bræðurnir dusta bara af sér
rykiö.
Þetta er vel leikin mynd og i
henni er vandað til allrar tækni-
vinnu. Aldeilis ágæt skemmtun.
— GA