Helgarpósturinn - 10.07.1981, Síða 7

7
hnlrjrirpn'zti irinn Föstudagur io. júir i98i
gild regla sé gegnumgangandi
hjá hinum fjölmörgu sem eiga i
striði við migren, þar sem tilfellin
og breytileiki þeirra er jafn
mikill og sjiiklingarnir eru
margir.
Staðreyndin er sú, að þött
læknavísindin hafi nokkrar hug-
myndir um, hvað gerist í h'kama
migrensjúklinga þegar köstin
standa yfir, eru orsakirnar ennþá
stört spurningamerki og þar af
leiðandi hafa ráð við vandanum
látið standa á sér. Migrenkast
stafar af efnafræðilegri röskun i
likamanum og veldur fyrst æða-
samdrætti í höfðinu, en honum
flygja sjóntruflanir eða dofi.
Sréan þrengjast æðarnar Ut og
fylgir því mikill sársauki.
En þótt heilbrigðisyfirvöld
standi að vissu leyti ráðþrota
hvað varðar varnir gegn sjUk-
dómnum, þá er ljóst að þeir ein-
staklingar, sem þjast af sjUk-
dómnum geta fundið ákveðnar
samsvaranir milli kastanna og
ákveðins lífsmunsturs. Þannig
hefur þreyta, streita, mataræði
og fleira áhrif á tilurð kastanna.
Með einbeittum vilja geta þvi
sumir migrensjUklingar haldið
sjUkdómnum i skefjum að
minnsta kostimeð þvi að haga líf-
erni sínu og lifsháttum á þann
hátt sem við á. En hvað á við?
Það virðist misjafnt eftir
mönnum og engar reglugerðir i
þvi sambandi geta átt við alla þá
sem við sjUkdóminn berjast.
Einum hentar að leggja sig,
þegar hann finnur að köstin eru
að hefjast, á annan virkar svefn-
inn frekar sem hvati á verkinn.
28 atriði sem
orsaka migrenkast
Það séstef til villbest hve mörg
atriði í daglegu lifi fólks geta
orsakað migrenkast hjá sjUk-
lingum, ef tiunduð eru 28 atriði,
sem mögulega geta settslikt kast
af stað: Streita, hræðsla, sterkar
tilfinningar (gleði, sorg),
áhyggjur, áfall, tilhlökkun,
likamlegt og andlegt álag, að
beygja sig of mikið við vinnu
(lUta), lyfta þungum hlut og
teygja sig, breyting, (t.d. sumar-
fri, vaktavinna, ibUðarskipti), að
vakna ofseintá morgnana (lækk-
un blóðsykurs), ferðalög, loft-
lagsbreytingar, veðurfarsbreyt-
ingar, rok, sólskin (eða skær ljós
Örn Marinósson hjá Lands-
virkjun er gjaldkeri SPOEX og er
sjálfur psoriasissjúklingur. Hann
sagðist ætla að flestir þeir, sem
væru með sjúkdóminn á háu stigi
væru félagar i SPOEX, enda væri
það styrkur fyrir sjúklinga að
koma saman, skiptast á skoðun-
um og einfaldlega finna til sam-
kenndar.
Ekki taldi örn það fjarri lagi,
að menn gætu gengið með sjúk-
dóminn án þess að verða varir við
hann. Stundum byrjaði sjúk-
dómurinn, sem útbrot á afmörk-
uðum stað likamans og fólk liti á
þau sem timabundið ástand. Hins
vegar væru læknar fljótir að
greina sjúkdóminn. ,,Þessi sjúk-
dómur getur brotist út hvenær
sem er á ævinni,” sagði Örn,
,,þótt venjulegast komi hann
fram fyrir og um tvitugsaldurinn.
Þess þekkjast dæmi að fólk hafi
fengið hann á gamalsaldri.”
Að sögn Arnar Marinóssonar
— allt sem glampar) að horfa of
lengi á biómyndir, of heit böð,
hávaði, sterk lykt, sérstakur
matur, notkun svefnlyfja,
vi'nandi, megruna rkú ra r,
skömmu fyrir tfðir og meðan á
þeim stendur, of hár blóð-
þrýstingur, langvarandi notkun
getnaðarvarnarlyfja, tannpina og
annar sársauki i höfði og hálsi.
Það er auðvitað fullljóst af
þessari upptalningu, að erfitt er
að ganga i gegnum lifið án þess að
fara ígegnum flestþessara atriða
oftá lffstfðinni. Migrensjúklingur
getur hins vegar aðeins verið við-
kvæmur fyrir einu eða tveimur
atriðum á þessum lista og annar
sjúklingur fyrir einhverjum allt
öðrum atriðum. Listin virðist þvi
fólgin i þvi að hver sjúkiingur
finni Ut fyrir sig, hvað beri að
forðast.
Nokkur verkjalyf eru til fyrir
migrenverki og slá þau á verkina
hjá mörgum. Þau virðast hins
vegar ekki ná að lækna höfuð-
verkinn aðeins lina mestu þján-
ingarnar.
MigrensjUklingar hafa stofnað
til samtaka og er tilgángur þeirra
m.a. að vinna að þvi aðhin opin-
bera heilsuþjónusta taki upp
fyrirbyggjandi meðhöndlun á
sjUkdómnum migren. Þetta er
aðeins einn þáttur starfseminnar
en Migrensamtökin fræða sina
félagsmenn um sjUkdóminn,
nýjungar á sviði rannsókna og
m e ð h ö n d 1 u n a r, ásamt
uppiysingum um ýmsar fyrir-
byggjandi aðgerðir. ,,Með
samtakamætti sinum i þessum
félagsskap ermarkmiðið kannski
fyrst og fremst það, að hvetja til
þess að allt verði gert fyrir
islenska migrensjUklinga, sem
hægt er á hverjum tima til að
fækka migrenköstum og gera þau
léttbærari,” eins og formaður
samtakanna, Jósef Hólmjárn
komst að orði.
Migrensjúklingar reknir
Ljóster að þjóðfélagið sem slikt
verður fyrir miklu tjóni vegna
veikindaforfalla migrensjUk-
linga, eins og raunar afleiðing
flestra sjUkdóma er. Þó hefur
viljað brenna við, að skilningur
atvinnurekeoda og jafnvel fjöl-
skyldu, vina og annarra á köstum
migrensjUklinga sé af skornum
skammti. „Fáðu þér magnyl og
jafnaðu þig, það geri ég þegar ég
gæti talsverður kláði fylgt sjúk-
dómnum, ef menn pössuðu ekki
upp á Utbrotin og héldu sér þokka-
legum með smyrslum og sólar-
lömpum. „Maður finnur t.d.
stundum fyrir þvi á morgnana, ef
maður hefur t.d. klórað sig i
svefni, aðkláði kemur i blettina.”
„Það er þó fyrst og fremst sál-
ræna hliðin sem er erfiðust fyrir
psoriasissjúklinga,” hélt örn
Marinósson áfram. „Sjúklingar
veigra sér við að sýna sig t.d. i
laugum eða vera léttklæddir úti
við. Það er óhætt að fullyrða, að
margir psoriasissjúklingar hika
við að sýna sig léttklædda vegna
útbrotanna, þótt með árunum og
aukinni kynningu á sjúkdómnum
hafi menn kastað hulunni i aukn-
um mæli.”
Ekki sagðist örn sjálfur hafa
orðið var við fordóma hjá hinum
heilbrigðu gagnvart þessum sjúk-
dóm, enda héldi hann, að flestum
væri ljóst að smithætta væri eng-
fæ höfuðverk,” eru svör sem
migrensjUklingar fá oft á tiðum
hjá fólki, þegar hinir fyrrnefndu
kvarta undan höfuðverk. Stað-
reyndin er sU, að þeir sem hafa
migren á háu stigi, eru frá vinnu
nokkra daga i hverjum mánuði
vegna sjúkdöms sins og þau dæmi
þekkjast, að atvinnurekendur
vilji ekki ráða fólk með þennan
sjUkdóm, eöa þá beinlinis reki -
það, þegar fólkið er frá vinnu
marga daga i mánuði. Sár stað-
reynd, en staðreynd engu að
siður.
A seinni árumhafa migrensjUk-
lingar litið austur á bóginn i von
um einhverja lausn á vandamáli
sinu, þvi' ljóst er að Kinverjar
hafa notað nálastunguaðferðina
með allgóðum árangri við
migren. Nokkrir islenskir
migrensjUklingar hafa farið i
nálastungumeðferð og margir
hlotið allmikinn bata af. Svæða-
nudd, sem i auknum mæli hefur
skotið upp kollinum hér á landi á
siðari árum, er angi af grein
nálastunguaðferðarinnar og
migrensjUklingar margir hverjir
hafa farið i' þetta svæðanudd og
sumir fengið nokkra bót meina
sinna.
En almennt talað er ljóst, að
migrensjUklingar fá i dag ekki
endanlega bót meina sinna, sama
hvað þeir reyna. Þeir verða að
búa við þennan hvimleiða sjúk-
dóm sinn og halda honum i
skefjum með ákveðnu lífs-
mynstri. Geta aðeins beðið
náðarhandarinnar sem tekur
krossinn, þvi stundum hættir
migren hjá fólki eins og hendi sé
veifað.
Heilu f jölskyldurnar eru meira
og minna lamaðar, þegar einn
eða fleiri fjölskyldumeðlimir fá
migrenköstin, þvi sjUklingurinn
þarf mikla aðhlynningu og kyrrð.
Slikar aðstæður eru ekki alltaf
fyrir hendi hjá migrensjúk-
lingum, þegar t.d. móðir með
fjölmörg börn inná heimilinu fær
skyndilega kast. Við skulum
heyra hvernig litil bresk stUlka
lýsir ástandinu, á ljóðrænan hátt
þegar mamma hennar fær eiti
migrenkastið.
Ó nei, byrjar hUn aftur,
hvib'k hörmung
hvað ég vorkenni henni.
HUn er með höfuðverk,
skilurðu.
Hvers vegna getur hUn ekki verið
eins og þU og ég.
..Ekki aftur”, stynur hUn.
„Ég fer upp og legg mig”.
Þá nöldrar pabbi
„hvilikt höfuð”.
Pabbi færir henni samt
matinn i rUmið.
EnhUn muldrar enn, ,,ó hausinn
á mér er eins og skoppara-
kringla”.
Ó að við gætum fundið lækningu,
sem læknað gætu
höfuðkvalir mömmu okkar.
Við myndum fUslega gefa
heiminum það læknisráð
án endurgjalds.
Þá yrði hUn svo hamingjusöm.
Eins og ÉG.
vandamáI”
in. „Þó hef ég heyrt um það sögur
erlendis frá, að fólk i þjónustu-
störfum hafi verið látið fara, þeg-
ar það fékk psoriasis, t.d. hafi er-
lendar flugfreyjur verið reknar
vegna sjúkdómsins. Einnig hefur
mér verið sagt, að psoriasissjúkl-
ingar fái ekki vinnu við þjónustu-
störf hjá hinu opinbera i Bret-
landi vegna útbrotanna. Þetta er
auðvitað alveg fráleitt, þvi sjúk-
dómurinn heftir ekki fólk i sinum
störfum á neinn máta. Við psor-
iasissjúklingar erum ekki bækl-
aðir.”
— Ertu búinn að sætta þig við
að ganga með þennan sjúkdóm til
æviloka?
„Við vonum auðvitað að lækn-
ing finnist og talsvert mun lagt i
læknisfræðilegar rannsóknir á
þessum sjúkdómi viða erlendis.
Þegar ljóst er, að um 2% fólks,
a.m.k. á norðurhveli jarðar eru
haldin þessum sjúkdómi, þá er
ljóst að kapp verður að leggja á,
að leita lausnar á honum. Ég er
vongóður um að það takist,”
sagði örn Marinósson.
Migrensjúklingar
eiga oft í höggi við
miskunnarlaust
þjóðfélag, sem telur
að m igrenhöfuðverk
megi laga á fáeinuin
mimitum með þvi a.ð
taka magnyitöflu.
Það er rangt, þvi
migrenköstin láta
ekki að stjórn og
geta varað klukku-
stundum og jafnvel
dögum saman.
„Psoríasis fylgja sálræn
— segir Örn Marinósson
i miklu úrvali
5-6 manna tjöld kr. 1.410,00
4ra manna tjöld með himni kr. 1.795,00
3ja manna tjöld kr. 935,00
Ennfremur úrvalaf:
Sóltjöldum, sólstólum, tjalddýnum,
beddum, kæliboxum, svefnpokum, útigrill-
um og „match light" grillkolunum nýju, sem
ekki þurfa olíu. Þessi kol eru ný á markaðn-
um hér. — Komið og skoðið úrvalið.
Postsendum
SEGLA GERÐIN
ÆGIR
Eyiagötu 7, örfirisey — Reykjavik
Símar 14093 — 13320
sumarið er komið
Amerisk groöurhus
Fyrirliggjandi bæði upp aö vegg og fristandandi. Húsin eru gerð úr
bronsuðu áli, plasti og gleri og eru óvenju sterkbyggð.
Traustir tjaldvagnar fyrirliggjandi
byggölr a slalramma, þverfjööur, demparar og fólksbfladekk (560x13)
Innifaliö í veröinu sem er kr. 22.600,- er fortjald, 2 innri tjöld, eldhús og fl
Gísli Jónsson & Co. hf.
Sundaborg 41, sími 86644